Hesperosaurus

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler	Tomasz Sokołowski Marcin Szermański

---

Hesperosaurus (hesperozaur)
Długość:	7 m
Masa:	4,3 t
Miejsce występowania:	USA - Wyoming (formacja Morrison - ogniwo Salt Wash)
Czas występowania	158-153 Ma późna jura
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Stegosauria Stegosauridae Stegosaurinae
Holotyp (z Carpenter, 2010).

Wstęp

Hesperozaur był dużym stegozaurydem żyjącym w późnej jurze w Ameryce Północnej. Został odkryty przez Patricka McSherry'ego w 1985 roku około pięć metrów nad podstawą formacji Morrison, w Hrabstwie Johnson. Hesperozaur pochodzi ze starszej części formacji Morrison.

Etymologia

Hesperosaurus znaczy "zachodni jaszczur" - z greckiego hesper, znaczącego "zachodni" i saurus (jaszczurka). Epitet gatunkowy został nadany na cześć Ronalda G. Mjosa, który był odpowiedzialny za zabranie, preparację oraz montaż holotypu.

Materiał kopalny

Holotyp (HMNH001) zawiera dość kompletny szkielet: czaszkę, kręgosłup, część lewej łopatki, kości łonowe, kulszowe i biodrowe, 10 płyt kostnych i cztery kolce ogonowe.

Przypisane okazy to niekompletne szkielety znajdujące się w prywatnych rękach:

- SMA 0018 (=SMA V03; 'Victoria') - wyrośnięty, długi na 7 m osobnik, zawierający nieobecne w holotypie kości kończyn, odciski skóry i prawdopodobnie keratynowej powłoki płyt,

- SMA L02 ('Lily'),

- SMA 3074-FV01 (=SMA M04; 'Moritz').

Budowa

Hesperozaur jest jednym z tych stegozaurów, u których brak kolca na barku. Jego płyty kostne są bardziej spłaszczone, dłuższe i bardziej zaokrąglone niż u bliskiego krewnego - Stegosaurus. Jego czaszka była krótsza i szersza niż u bardziej znanego krewniaka. Ponadto jest wyraźnie wysklepiona ku górze i nachyla ku dołowi się za oczami. Miał też więcej kręgów szyjnych (13) i mniej grzbietowych (13) niż stegozaur (odpowiednio: 10-13 i 13-17). Hesperosaurus różni się od Stegosaurus kilkoma prymitywnymi cechami: budową dźwigacza, kręgów szyjnych, grzbietowych i ogonowych oraz miednicy. Autapomorfie to: 11 kręgów grzbietowych, czwarty kręg krzyżowy nie przyrośnięty do kości krzyżowej i kształt płyt grzbietowych.

Pozycja systematyczna

Początkowo uważany za prymitywnego stegozauryda, bliskiego Dacentrurus, okazał się być znacznie bliższy rodzajowi Stegosaurus. W 2008 roku Maidment, Norman, Barrett i Upchurch przeanalizowani budowę dinozaurów z grupy Stegosauria. W wyniku przeprowadzonej analizy kladystycznej wyróżniono klad zaawansowanych stegozaurów, w skład którego wchodzą: Stegosaurus armatus, Hesperosaurus mjosi i Wuerhosaurus homheni. Dwa ostatnie są taksonami siostrzanymi. Naukowcy uznali, że Hesperosaurus mjosi jest gatunkiem rodzaju Stegosaurus, obok dwóch innych ważnych - typowego S. armatus i S. homheni (wcześniej Wuerhosaurus). Stwierdzili przynależność do rodzaju Stegosaurus na podstawie wielu aspektów budowy hesperozaura, identycznych z S. armatus. Te trzy ważne według nich gatunki stegozaura mają sześć autapomorfii w budowie czaszki, kręgosłupa, pasa barkowego i miednicznego.

Spis gatunków

Hesperosaurus	Carpenter, Miles i Cloward, 2001
H. mjosi	Carpenter, Miles i Cloward, 2001
= Stegosaurus priscus	Carpenter, Miles i Cloward, 2001
= Stegosaurus mjosi	(Carpenter, Miles i Cloward, 2001) Carpenter, Miles i Cloward, 2001

Bibliografia

Carpenter, K., (2010) "Species concept in North American stegosaurs" Swiss Journal of Geosciences, 103(2), 155-162. doi: 10.1007/s00015-010-0020-6

Carpenter, K., Miles, C.A. & Cloward, K. (2001) "New Primitive Stegosaur from the Morrison Formation, Wyoming" [w:] Carpenter, Kenneth (ed) "The Armored Dinosaurs" Indiana University Press. 55–75. ISBN 0-253-33964-2.

Christiansen, N.A. & Tschopp, E. (2010) "Exceptional stegosaur integument impressions from the Upper Jurassic Morrison Formation of Wyoming" Swiss Journal of Geosciences, 103(2), 163-171. doi: 10.1007/s00015-010-0026-0

Maidment, S.C.R., Norman, D.B., Barrett, P.M., & Upchurch, P. (2008) "Systematics and phylogeny of Stegosauria (Dinosauria: Ornithischia)" Journal of Systematic Palaeontology, 6(4), 367-407. doi: 10.1017/S1477201908002459

Redelstorff, R. & Sander, P.M. (2009) "Long and Girdle Bone Histology of Stegosaurus: Implications for Growth and Life History" Journal of Vertebrate Paleontology, 29(4), 1087-1099. doi: 10.1671/039.029.0420