Adeopapposaurus
| Autor: | Korekta: |
| Tomasz Sokołowski | Tomasz Skawiński |
| Adeopapposaurus (adeopappozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 3 m |
| Masa: | 150 kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna (prowincja San Juan)
formacja Cañón del Colorado (ogniwo Upper Pelitic) |
| Czas występowania | wczesna jura |
| Systematyka | Dinosauria |
| Plik:Adeopapposaurus.jpg | |
Wstęp
Adeopapposaurus to rodzaj zauropodomorfa, który żył we wczesnej jurze na terenach obecnej środkowo-zachodniej Argentyny. Rodzaj ten został opisany w 2009 roku przez Ricardo Martineza na podstawie szczą tków odkrytych w osadach formacji Cañón del Colorado, z począ tku przypisanych do rodzaju Massospondylus. Martínez, opierają c się na analizie Upchurcha i Barretta z 2007 roku (uznają c ją za wszechstronne i kompletne badanie, zawierają ce wszystkie znane argentyńskie zauropodomorfy), doszedł do wniosku, że Adeopapposaurus jest taksonem siostrzanym dla Massospondylus z którym tworzą klad nazywany Massospondylidae. Wskazuje na to głównie stosunek długości żuchwy do kości szczęki górnej, jednak sama ich budowa jest zróżnicowana u obu tych gatunków. Także obecność dodatkowego kręgu szyjnego u adeopappozaura różni te rodzaje.
Etymologia
Jego nazwa pochodzi od łacińskiego wyrazu adeo, oznaczają cego "oddalony", pappo - "jedzą cy" (te dwa pierwsze człony nazwy dotyczą stosunkowo długiej szyi, charakteryzują cej nowo opisany takson) i saurus - "jaszczur". Epitet gatunkowy odnosi się do rejonu Mogna w prowincji San Juan w Argentynie.
Roślinożerność Adeopapposaurus i budowa
Zwyczaje żywieniowe "prozauropodów" i ich adaptacje do roślinożerności były wielokrotnie omawiane w cią gu ostatnich kilkudziesięciu lat (Lull, 1953; Bond, 1955; Swinton, 1970; Raath, 1974; Cooper, 1981; Galton, 1985, 1986, 1990; Crompton i Attridge, 1986; Norman i Weishampel, 1991; Barrett, 2000; Galton i Upchurch, 2004; Barrett i Upchurch, 2005, 2007). Gady te były prawdopodobnie pierwszymi ziemskimi kręgowcami przystosowanymi do odżywiania się roślinnością rosną cą na wysokości powyżej metra (Galton, 1985), choć niektóre tapinocefale mogły osią gną ć to już wcześniej. Prawdopodobnie była to jedna z przyczyn tak znacznego rozprzestrzenienia się "prozauropodów" w późnym triasie. Głównymi cechami odróżniają cymi je od innych podstawowych grup żyją cych w tamtych czasach były: znaczna długość ciała, redukcja wielkości czaszki, piłkowane zęby, gastrolity i zdolność do stawania na tylnych łapach i podpierania się ogonem, która znacznie poszerzyła ich pionowy zasięg dostępności roślin. W dodatku Adeopopposaurus posiadał unikalne cechy takie jak: (1) żuchwa o 10 mm krótsza od górnej szczęki podobnie jak u Massospondylus (Attridge et al., 1985; Crompton i Attridge, 1986). U adeopappozaura długość żuchwy (czyli odległość między rostralną częścią kości zębowej, a dalszym grzbietem stawu skroniowo-żuchwowego) jest o 10% większa niż łą czna długość kości przedszczękowej, szczękowej, jarzmowej, kwadrato-jarzmowej i kwadratowej. Ten zgryz różni się od tych obecnych u innych bazalnych zauropodomorfów; (2) boczna powierzchnia kości przedszczękowej ma wypukłość lub kostne zgrubienie podobne do tych u Riojasaurus i Plateosaurus; (3) obecność dużych otworów nerwowo-naczyniowych w pionowym rzędzie na bocznej powierzchni kości przedszczękowej; (4 i 5) szereg dużych otworów graniczą cych przez zgrubienie z szeregami otworów w subwertykalnym rzędzie, na powierzchni bocznej wewnętrznego końca kości zębowej; (6) jedenaście wydłużonych kręgów szyjnych.
Cechy kości szczękowej i zębowej wskazują na obecność rogowego dzioba. Choć jego obecność była wykazywana u innych zauropodomorfów (Attridge, 1985; Crompton i Attridge, 1986; Sereno, 1997, 2007) to w ostatnich pracach była zaledwie rozważana (Barrett i Upchurch, 2007), być może z powodu małej ilości dowodów popierają cych obecność żuchwowych i przedszczękowych dziobów u wszystkich znanych bazalnych zauropodomorfów, z wyją tkiem zakończonej platformą kości przedszczękowej u Riojasaurus. Kości adeopappozaura dowodzą istnienia zarówno dzioba w górnej jak i dolnej szczęce. Choć proponowano, że wskazuje to na obecność mobilnych warg, takich jak np. u obecnie żyją cych hippopotamów, wydaje się mało prawdopodobne by dinozaury posiadały podobne. Posiadają c rogowy dziób wchodzą cy w skład narzą du przeżuwania (masticatory apparatus), wraz z stosunkowo długą szyją (dzięki obecności dodatkowego kręgu szyjnego), Adeopapposaurus mógł znacznie łatwiej pożywiać się roślinnością (możliwość cięcia roślin i dalszego zasięgu).
Materiał kopalny
PVSJ610, niekompletny szkielet zawierają cy kompletną czaszkę z żuchwą w okluzji, kompletną serię kręgów szyjnych, grzbietowych i krzyżowych, dziewięć artykułowanych kręgów ogonowych z szewronami, obręcz piersiowa, kości kończyn przednich, niekompletny pas miedniczny oraz kości kończyn tylnych.
Pozostały materiał:
PVSJ568, niekompletny szkielet składają cy się z częściowo artykułowanej czaszki, dźwigacz, obrotnik, cztery artykułowane kręgi ogonowe (X-XIII) oraz inne fragmenty nieokreślonych kręgów, dalszy koniec kości udowej, kość piszczelowa i strzałkowa, kość skokowa i piętowa, dwie dalsze kości stępu (II i IV) i inne kości prawej stopy.
PVSJ569, niekompletny szkielet, mniejszy od holotypu, zawierają cy drugi i trzeci kręg krzyżowy bez kolców neuralnych, sześć krzyżowych "żeber", czterdziesty szósty kręg ogonowy, niekompletną miednicę (bez kości biodrowej i łonowej), kończynę tylną bez strzałki oraz wszystkich paliczków.
PVSJ570, drugi kręg krzyżowy oraz centralny fragment kości ramiennej.
Spis gatunków
| Adeopapposaurus | Martínez, 2009 |
|---|---|
| A. mognai | Martínez, 2009 |
Bibliografia
Ricardo N. Martínez. (2009) "Adeopapposaurus mognai, gen. et sp. nov (Dinosauria: Sauropodomorpha), with comments on adaptations of basal Sauropodomorpha" Journal of Vertebrate Paleontology, 29 (1), s. 142–164, 2009. doi:10.1671/039.029.0102
Ricardo N. Martínez. (1999) "The first South American record of Massospondylus (Dinosauria: Sauropodomorpha)" Journal of Vertebrate Paleontology, 19 (3, suppl.), s. 61A. doi:10.1080/02724634.1999.10011202
