Delapparentia

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański	Maciej Ziegler

---

Delapparentia (delapparentia)
Długość:	ok. 10 m (?)
Masa:	? t
Miejsce występowania:	Hiszpania – prowincja Teruel (formacja Camarillas)
Czas występowania	129,97-128,3 Ma wczesna kreda (wczesny barrem)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Neornithischia Cerapoda Ornithopoda Iguanodontia Ankylopollexia (?) Styracosterna
Rekonstrukcja szkieletu delapparentii. Na różowo zaznaczone odnalezione kości. [1]

Wstęp

Delapparentia to rodzaj wczesnokredowego ornitopoda z grupy Ankylopollexia i zapewne też Styracosterna (ekwiwalent użytej w publikacji autora nazwy Iguanodnotoidea). Żyła na obszarze dzisiejszego Półwyspu Iberyjskiego (Pirenejskiego) we wczesnym barremie, jakieś 129,97-128,3 milionów lat temu. Wcześniej była znana jako kolejny osobnik należący do gatunku Iguanodon bernissartensis.

Materiał kopalny

Holotyp MPT/I.G (Museo Provincial de Teruel, Iguanodon, Galve) to 4 proksymalne kręgi szyjne, 2 kręgi krzyżowe, 14 kręgów ogonowych, 28 wyrostków neuralnych, 5 łuków hemalnych, skostniałe ścięgna, 14 żeber, kość biodrowa (78 cm) i łonowa.

Niektóre, pojedyncze kości (nie wymienione powyżej) okazały się należeć do Aragosaurus (obecność pneumatycznych żeber skłania do przypuszczenia, że być może one także pochodzą od zauropoda a nie dinozaura ptasiomiednicznego - przypuszczenie własne, MZ).

Diagnoza

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

J.I. Ruiz-Omeñaca wskazał następujące autapomorfie:

1. Tylne żebra grzbietowe z długimi, równoległymi i niezrośniętymi (?ze sobą) główką i guzkiem.

2. Skostniałe żebra mostkowe (sternal ribs).

3. Prosty i bocznośrodkowo rozszerzony wyrostek przedpanewkowy kości biodrowej (obecne także u Zalmoxes).

Ponadto wykazuje takie cechy, jak przednie żebra grzbietowe z pneumatycznym otworem oraz kość kulszowądużych rozmiarów w porównaniu do kości biodrowej.

Historia taksonomii

Holotyp D. turolensis został pierwotnie opisany jako kolejny osobnik Iguanodon bernissartensis przez de Lapparenta w 1960 roku. Na przestrzeni lat naukowcy stwierdzili, że różni się on od iguanodonta na poziomie rodzajowym. Ruiz-Omeñaca i Canudo (2003) oraz Ruiz-Omeñaca i in. (2003) określili okaz MPT/I.G odpowiednio Iguanodontidae indet. i "iguanodontydem z de la Maca" – to ostatnie miano pojawiło się również w pracy Ruiz-Omeñaca i in. (2004). Dopiero 2 lata później pojawiła się propozycja – tego samego naukowca – nowej nazwy zarówno rodzajowej, jak i gatunkowej dla tego okazu dinozaura: "Delapparentia turolensis", jednak była to nazwa wówczas nieoficjalna (nomen nudum). W 2007 roku Royo-Torres i Cobos nazywają go nowym (nienazwanym – przypis MS) gatunkiem iguanodontyda. Dopiero w 2011 roku okaz MPT/I.G doczekał się formalnego opisu, którego autorem był Ruiz-Omeñaca. Wykorzystał on zaproponowaną przez siebie 5 lat wcześniej nazwę – D. turolensis.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Delapparentia honoruje pioniera dinozaurologii hiszpańskiej - Alberta Félixa de Lapparenta (1905-1975). Epitet gatunkowy turolensis odnosi się do prowincji Teruel, gdzie odnaleziono holotyp tego wczesnokredowego dinozaura ptasiomiednicznego.

Spis gatunków

Delapparentia	Ruiz-Omeñaca, 2011
= "Delapparentia"	Ruiz-Omeñaca, 2006	nomen nudum
D. turolensis	Ruiz-Omeñaca, 2011
= "Delapparentia turolensis"	Ruiz-Omeñaca, 2006	nomen nudum

Bibliografia

Ruiz-Omeñaca J.I. (2011) "Delapparentia turolensis nov. gen et sp., un nuevo dinosaurio iguanodontoideo (Ornithischia: Ornithopoda) en el Cretácico Inferior de Galve [Delapparentia turolensis nov. gen et sp., a new iguanodontoid dinosaur (Ornithischia: Ornithopoda) from the Lower Cretaceous of Galve (Spain)"]. Estudios Geológicos 67 (1): 83–110. doi:10.3989/egeol.40276.124