Valdosaurus

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński	Marcin Szermański

---

Valdosaurus (waldozaur)
Długość:	>4-5 m
Masa:	>50 kg
Miejsce występowania:	Wielka Brytania, wyspa Wight (formacja Wessex)
Czas występowania	ok. 130-125 Ma wczesna kreda (barrem)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Dryomorpha Dryosauridae
Rekonstrukcja Dryosaurus. Valdosaurus mógł wyglądać podobnie. Autor: Foolp [2].

Wstęp

Valdosaurus to rodzaj dość prymitywnego iguanodonta żyjącego we wczesnej kredzie na terenach obecnej Wielkiej Brytanii. Znamy kilka niepełnych szkieletów tego zwierzęcia. Jego krewniakiem był bardziej znany Dryosaurus.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Valdosaurus pochodzi od łacińskiego valdus , w nawiązaniu do skalnej grupy Wealden, której częścią jest formacja Wessex. Epitet gatunkowy wywodzi się od łacińskiego słowa caniculatus, oznaczającego „kanał” lub „przewód”. Nawiązuje on do głębokich rowków pomiędzy kłykciami kości udowej (Galton, 1975).

Materiał kopalny

Holotyp (BM R184, BM R185) to dwie kości udowe.

Materiał przypisany obejmuje liczne, ale reguły bardzo niekompletne okazy. Galton (1975) wymienił kilka fragmentarycznych kości udowych oraz kość kulszową, której przynależność do Valdosaurus wydaje się niepewna. W 1977 r. ten sam uczony przypisał kilka kolejnych kości tylnych kończyn i miednicy, a także kość zębową i kilka zębów. Należy jednak pamiętać, że wiele spośród tych kości nie może być porównana z holotypowymi kośćmi udowymi, nie ma więc całkowitej pewności, że rzeczywiście należą do opisywanego rodzaju. Barrett i in. (2001) przypisali kolejne szczątki w postaci niemal kompletnych kończyn tylnych, miednicę i elementy szkieletu osiowego. Najbardziej kompletny okaz (IWCMS 2013.175) opisał Barrett w 2016 r. Obejmuje on 6 kręgów grzbietowych, kość krzyżową, 45 kręgów ogonowych, pas miedniczny oraz kończyny tylne bez kilku paliczków.

Historia taksonu

Dwie kości udowe, będące holotypem Valdosaurus , zostały w 1888 r. opisane przez Lydekkera jako Hypsilophodon foxii. Dopiero w 1975 r. Galton przeniósł je do nowego gatunku, który wstępnie przypisał do rodzaju Dryosaurus, jako V. canaliculatus. Dwa lata później utworzył on jednak nowy rodzaj Valdosaurus i jak już wspomniano, przypisał do niego kolejne szczątki. Następne kości opisano w 2001 i 2016 r.

W 1982 r. Galton i Taquet nazwali drugi gatunek waldozaura - Valdosaurus nigeriensis z formacji Elrhaz w Nigrze. W 2009 r. Galton przeniósł go jednak do nowego rodzaju Elrhazosaurus.

Do Valdosaurus zaliczano też fragmentaryczne szczątki z Rumunii (Galton, 1977), jednak w 2009 r. stwierdził on, że rodzaj ten należy ograniczyć do materiału znanego z wyspy Wight w Anglii.

Szczątki waldozaura Autor zdjęcia: DaCa Taraptor [1].

Budowa

Valdosaurus był niezbyt dużym, dwunożnym roślinożercą. Niestety, jego szkielet jest poznany jedynie fragmentarycznie, zachowały się głównie jego tylne elementy. Wskazują one, że ogólnym wyglądem przypominał swoich krewniaków, takich jak Dryosaurus, a różnił się od nich szczegółami budowy kończyn tylnych i miednicy. Tak jak u dryozaura, kończyny tylne wydają się przystosowane do szybkiego biegu: kość piszczelowa znacznie przewyższała udową, a śródstopie było wydłużone. Zdolność do szybkiego poruszania się mogła być bardzo przydatna podczas ucieczki przed drapieżnikami, tym bardziej, że Valdosaurus raczej nie dysponował zbyt wieloma środkami obrony.

Valdosaurus	Galton, 1977
V. canaliculatus	Galton, 1977
= Dryosaurus canaliculatus	Galton, 1975
V. nigeriensis	Galton, 1982	= Elrhazosaurus nigeriensis

Bibliografia

Barrett, P.M., Butler, R.J., Twitchett, R.J., & Hutt, S. (2011). New material of Valdosaurus canaliculatus (Ornithischia: Ornithopoda) from the Lower Cretaceous of southern England. Special Papers in Palaeontology 86: 131–163.

Barrett, Paul. (2016). A new specimen of Valdosaurus canaliculatus (Ornithopoda: Dryosauridae) from the Lower Cretaceous of the Isle of Wight, England. Memoirs of Museum Victoria. 74. 29-48.

Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014) "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. doi:10.1371/journal.pbio.1001853

Galton, P.M. (1975). "English hypsilophodontid dinosaurs (Reptilia: Ornithischia)", Palaeontology 18(4): 741-752

Galton, P.M. (1977). "The Upper Jurassic dinosaur Dryosaurus and a Laurasia-Gondwana connection in the Upper Jurassic", Nature 268(5617): 230-232.

Galton, P.M. (2009). "Notes on Neocomian (Late Cretaceous) ornithopod dinosaurs from England – Hypsilophodon, Valdosaurus, "Camptosaurus", "Iguanodon" – and referred specimens from Romania and elsewhere". Revue de Paléobiologie. 28 (1): 211–273. [abstrakt].

Holtz, T. (2012) "Dinosaurs" (suplement) [[3]]