Elrhaz

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj

Autor: Paweł Konarzewski

Formacja Elrhaz
Wiek
252 201,4 143,1
66

wczesna kreda (?barrem/apt-alb)

Miejsce Niger - Pustynia Tenere
Leży pod formacja Echkar
Leży nad formacja Tazolé
Klimat tropikalny przejściowy
Litologia piaskowce
Gadoufaoua.png
Mapa przedstawiająca lokalizację stanowiska Gadoufaoua w formacji Elrhaz. Źródło: Sereno i in., 2007 [2]

Wstęp

Formacja Elrhaz to jednostka geologiczna znajdująca się na terenie dzisiejszego Nigru. Jej osady są datowane na wczesną kredę.

Litologia

Formacja Elrhaz należy do grupy geologicznej Temaga. Najstarsze jej osady stykają się z formacją Tazolé, zaś najmłodsze - Echkar. Najbardziej znanym stanowiskiem z omawianej jednostki geologicznej jest Gadoufaoua, bogata w skamieniałości zwierząt. Znajduje się ona na południowy-wschód od miasta Agadez, ma długość ok. 180 km i szerokość ok. 10 km. Warstwy kościonośne ma taką samą długość, lecz szerokość wynoszącą jedynie 2 km. Stanowisko Gadoufaoua ma kształt wąskiego, lekko zakrzywionego pasa o zmiennej orientacji. Formacje Elrhaz tworzą piaskowce, które różnią się od siebie strukturą oraz barwą (Taquet, 1976).

Paleoekologia

Rekonstrukcja paleośrodowiska wraz z dinozaurami (Nigersaurus i Suchomimus) z formacji Elrhaz. Autor: ABelov2014 [1].

Fauna odnaleziona w skałach formacji Elrhaz była typowa dla kontynentów tworzącą dawną Gondwanę. Głównymi drapieżnikami były ceratozaury (abelizaurydy i noazaurydy) oraz spinozaurydy. Być może żyjące tam grupy dinozaurów mięsożernych zajmowały różne nisze ekologiczne i nie stanowiły dla siebie konkurencji. Suchomimus mógł spokojnie poszukiwać ryb w rzekach, gdy Eocarcharia aktywnie polować na roślinożerców jak Nigersaurus czy Ouranosaurus. Z kolei Afromimus mógł odżywiać się mniejszymi ofiarami niż jego większy kuzyn Eocarcharia. Zauropody oraz iguanodonty spokojnie poszukiwały roślinnego pożywienia w celu zaspokojenia swojego głodu. Jednakże wszystkie dinozaury musiały bardzo uważać przy zbiórkach wodnych, gdyż mógł polować na nie groźny krokodylomorf Sarcosuchus. W przestworzach latały pterozaury, a w zbiornikach wodnych żyły ryby, żółwie oraz płazy. Z kolei lądy oprócz dinozaurów zamieszkiwały krokodylomorfy oraz ssaki. Taquet (1976) na podstawie skał osadowych formacji Elrhaz uważa, że występowały tam środowiska wilgotne (np. delty rzeczne). Z kolei klimat mógł być pomiędzy tropikalnym mokrym a tropikalnym suchym.

Dinozaury

Dinozaury
Takson Materiał kopalny Komentarz Grafika

Afromimus tenerensis [1][2][3]

MNBH GAD112 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy dorosłego osobnika

Przedstawiciel Noasauridae. Pierwotnie opisany jako ornitomimozaur.

Afromimus LM.png

Cristatusaurus lapparenti [4][5]

fragmentaryczny szkielet

Spinozauryd prawdopodobnie odrębny do Suchomimus.

Life reconstruction of Cristatusaurus lapparenti.png

Elrhazosaurus nigeriensis [6]

GDF 332 - niekompletna lewa kość udowa ?inne prawdopodobne kości kończyn

Prymitywny iguanodont pierwotnie opisany jako Valdosaurus nigeriensis.

Valdosaurus nigeriensis.JPG

Eocarcharia dinops [7]

elementy czaszki oraz zęby

Prymitywny przedstawiciel Carcharodontosauria.

Eocarcharia.jpg

Kryptops palaios [7]

MNN GAD1-1 - niekompletna kość szczękowa

Prymitywny przedstawiciel Abelisauridae.

Kryptops life restoration.jpg

Lurdusaurus arenatus [8]

3 osobniki

Duży iguanodont charakteryzujący się masywną budową ciała.

Lurdusaurus arenatus.jpg

Nigersaurus taqueti [9]

wiele osobników

Rebbachizauryd mający się baterie zębowe w pysku.

Nigersaurus BW.jpg

Ouranosaurus nigeriensis [10]

5 osobników

Iguanodont charakteryzujący się wysokimi wyrostkami kolczystymi kręgów.

Ouranosaurus nigeriensis restoration.png

"Rebbachisaurus" tamesnensis [11][12]

wiele szczątków

Gatunek ten nie należy do Rebbachisaurus i prawdopodobnie jest tytanozaurymorfem.

Suchomimus tenerensis [13][5]

kilka osobników

Spinozauryd prawdopodobnie odrębny od Cristatusaurus

Suchomimus Pair Reconstruction.jpg

Niezidentyfikowany abelizauryd [14]

zęby

Niediagnostyczny takson.

Pterozaury

Pterozaury
Takson Materiał kopalny Komentarz Grafika

Niezidentyfikowany przedstawiciel Anhangueridae [15]

niekompletne prawe skrzydło

Potencjalnie nowy takson

African pterosaur.jpg

Niezidentyfikowani przedstawiciele Ornithocheiridae [14]

MNHN.F.GDF-M48 - 13 zębów (morfotyp I)

MNHN.F.GDF-M49 - 9 zębów (morfotyp II)

Niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Pterodactyloidea [15]

dość kompletna lewa kość ramienna

Kość ramienna tego okazu przypomina Quetzalcoatlus, Tapejara i Bennettazhia.

Krokodylomorfy

Krokodylomorfy
Takson Materiał kopalny Komentarz Grafika

Anatosuchus minor [16]

MNN GDF603 - niemalże kompletna czaszka z żuchwą

Przedstawiciel grupy Uruguaysuchidae.

Anatosuchus BW.jpg

Araripesuchus wegeneri [17]

GDF 700 - niemalże kompletna czaszka

Drugi ważny gatunek Araripesuchus. Przedstawiciel grupy Uruguaysuchidae.

Araripesuchus wegeneri.jpg

Sarcosuchus imperator [18]

wiele osobników

Szczytowy drapieżnik swojego środowiska. Znany również pod pseudonimem "SuperCroc".

Sarcosuchus Illustration.jpg

Stolokrosuchus lapparenti [19][14]

3 osobniki oraz zęby

Bazalny przedstawiciel Neosuchia.

Stolokrosuchus lapparenti tooth.jpg

Niezidentyfikowani przedstawiciele Crocodyliformes [14]

MNHN.F.GDF-M40 - 21 zębów (morfotyp I)

MNHN.F.GDF-M41 - 35 zębów (morfotyp II)

MNHN.F.GDF-M42 - 22 zęby (morfotyp III)

MNHN.F.GDF-M15 - 10 osteoderm; MNHN.F.GDF-M59 - 26 osteoderm

Niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Uruguaysuchidae [14]

MNHN.F.GDF-M72 - kość śródręcza

Niediagnostyczny takson.

Żółwie

Żółwie
Takson Materiał kopalny Komentarz

Francemys gadoufaouaensis [20]

elementy skorupy

Przedstawiciel grupy Pleurodira.

Taquetochelys decorata [21]

elementy skorupy oraz niemalże kompletny szkielet (holotyp "Lagaremys tenerensis")

Jedyny opisany przedstawiciel grupy Araripemydidae z Afryki. Żółw ten charakteryzował się długą szyją.

Teneremys lapparenti [22][14]

elementy skorupy

Przedstawiciel grupy Pleurodira.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Araripemydidae [14]

86 elementów skorupy

Niediagnostyczny takson.

Płazy

Płazy
Takson Materiał kopalny Komentarz

Niezidentyfikowany przedstawiciel Anura (płaz bezogonowy) [14]

6 łopatek, 10 kości biodrowych, 2 urostyle (zrośnięte kręgi ogonowe u płazów) i 11 elementów kończyn

Niediagnostyczny takson.

Ryby chrzęstnoszkieletowe

Ryby chrzęstnoszkieletowe
Takson Materiał kopalny Komentarz

Hybodus sp. [23]

płetwy grzbietowe

Nieokreślony gatunek z rodzaju Hybodus.

?Tribodus sp. [14]

MNHN.F.GDF-M39 - 40 zębów

Przynależność tego okazu do rodzaju Tribodus jest niepewna.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Hybodontidae [14]

MNHN.F.GDF-M83 - 5 zębów (morfotyp I)

MNHN.F.GDF-M73 - 2 zęby (morfotyp II)

Niediagnostyczne taksony.

Ryby kostnoszkieletowe

Ryby kostnoszkieletowe
Takson Materiał kopalny Komentarz Grafika

Pliodetes nigeriensis [24]

MNHN-GDF 1275 - dość kompletny szkielet

Gatunek typowy rodzaju Pliodetes.

Scales of Pliodetes nigeriensis.png

Niezidentyfikowany przedstawiciel Amiiformes [14]

267 zębów

Niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Ginglymodi [14]

538 zębów oraz 260 łusek

Niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Ichthyodectiformes [14]

10 zębów

Niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Pycnodontiformes [14]

9 zębów oraz kość czaszki (lemiesz lub kość przedstawia

Niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Teleostei [14]

257 kręgów

Niediagnostyczny takson.

Ryby mięśniopłetwe

Ryby mięśniopłetwe
Takson Materiał kopalny Komentarz

Asiatoceratodus tiguidiensis [25]

zęby

Gatunek ten był pierwotnie opisany jako Ceratodus tiguidiensis.

Mawsonia tegamensis [26]

MNHN GDF 401 - częściowy szkielet

Czwarty ważny gatunek z rodzaju Mawsonia.

Neoceratodus africanus [27]

płyty zębowe

Gatunek ten pierwotnie był opisany jako Ceratodus africanus.

?Ptychoceratodus sp. [14]

lewa płyta zębowa

Przynależność tego okazu do rodzaju Ptychoceratodus jest niepewna.

Ssaki

Ssaki
Takson Materiał kopalny Komentarz

Niezidentyfikowany przedstawiciel Zatheria [14]

MNHN.F.GDF-M96 - ząb

Niediagnostyczny takson.

Bibliografia

Taquet, P. (1976). "Géologie et Paléontologie du Gisement de Gadoufaoua (Aptien du Niger)". Cahiers de Paléontologie. Éditions du Centre National de la Recherche Scientifique, Paris: 1–191

  1. ↑ Sereno, P. (2017). "Early Cretaceous ornithomimosaurs (Dinosauria: Coelurosauria) from Africa". Ameghiniana. 54 (5): 576–616. doi:10.5710/AMGH.23.10.2017.315
  2. ↑ Cerroni, M. A., Agnolin, F. L., Egli, F. B., & Novas, F. E. (2019). "The phylogenetic position of Afromimus tenerensis Sereno, 2017 and its paleobiogeographical implications. Journal of African Earth Sciences, 159, 103572. doi:10.1016/j.jafrearsci.2019.103572
  3. ↑ Baiano, M. A., Coria, R. A. & Cau, A. (2020). "A new abelisauroid (Dinosauria: Theropoda) from the Huincul formation (lower upper Cretaceous, Neuquén Basin) of Patagonia, Argentina." Cretaceous Research, Article 104408. doi:10.1016/j.cretres.2020.104408
  4. ↑ Taquet, P., & Russell, D. A. (1998). "New data on spinosaurid dinosaurs from the early cretaceous of the Sahara". Comptes Rendus de l'Académie des Sciences, Série IIA. 327 (5): 347–353 doi:10.1016/S1251-8050(98)80054-2
  5. ↑ 5,0 5,1 Lacerda, M. B. S., Grillo, O. N., & Romano, P. S. R. (2021). "Rostral morphology of Spinosauridae (Theropoda, Megalosauroidea): premaxilla shape variation and a new phylogenetic inference". Historical Biology doi:10.1080/08912963.2021.2000974.
  6. ↑ Galton, P.M. (2009). "Notes on Neocomian (Late Cretaceous) ornithopod dinosaurs from England – Hypsilophodon, Valdosaurus, Camptosaurus, Iguanodon – and referred specimens from Romania and elsewhere". Revue de Paléobiologie. 28 (1): 211–273
  7. ↑ 7,0 7,1 Sereno, P. C., & Brusatte, S. L. (2008). "Basal abelisaurid and carcharodontosaurid theropods from the Lower Cretaceous Elrhaz Formation of Niger". Acta Palaeontologica Polonica, 53, 15-46. doi:10.4202/app.2008.0102
  8. ↑ Taquet, P., & Russell, D. A. (1999). "A massively-constructed iguanodont from Gadoufaoua, Lower Cretaceous of Niger". Annales de Paléontologie. 85 (1): 85–96 doi:10.1016/S0753-3969(99)80009-3
  9. ↑ Sereno, P. C., Beck, A. L., Dutheil, D. B., Larsson, H. C. E., Lyon, G. H., Moussa, B., Sadleir, R. W., Sidor, C. A., Varricchio, D. J., Wilson, G. P., & Wilson, J. A. (1999). "Cretaceous Sauropods from the Sahara and the Uneven Rate of Skeletal Evolution Among Dinosaurs" Science, 286(5443), 1342-1347
  10. ↑ Bertozzo, F., Dalla Vecchia, F. M., & Fabbri, M. (2017). "The Venice specimen of Ouranosaurus nigeriensis (Dinosauria, Ornithopoda)." PeerJ. 5: e3403. doi:10.7717/peerj.3403
  11. ↑ Wilson, J. A., & Allain, R. (2015). "Osteology of Rebbachisaurus garasbae Lavocat, 1954, a diplodocoid (Dinosauria, Sauropoda) from the early Late Cretaceous–aged Kem Kem beds of southeastern Morocco". Journal of Vertebrate Paleontology, 35(4), e1000701. doi:10.1080/02724634.2014.1000701
  12. ↑ Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
  13. ↑ Sereno P. C., Beck A. L, Dutheil D. B., Gado B., Larsson H. C. E., Lyon G. H., Marcot J. D., Rauhut O. W. M, Sadleir R. W., Sidor C. A., Varricchio D. D., Wilson G. P., & Wilson J. A. (1998). "A long–snouted predatory dinosaur from Africa and the evolution of Spinosaurids". Science 282: 1298–1302 doi:10.1126/science.282.5392.1298
  14. ↑ 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 14,10 14,11 14,12 14,13 14,14 14,15 14,16 Pochat-Cottilloux, Y., Allain, R., & Lasseron, M. (2022). "Microvertebrate fauna from Gadoufaoua (Niger, Aptian, Early Cretaceous)". Comptes Rendus. Palevol, 21(41), 901-926. doi:10.5852/cr-palevol2022v21a41
  15. ↑ 15,0 15,1 Blackburn, D. (2002). "Two Early Cretaceous pterosaurs from. Africa". J. Vert. Paleontol. 22, 37A
  16. ↑ Sereno, P. C., Sidor, C. A., Larsson, H. C. E., & Gado, B. (2003). "A new notosuchian from the Early Cretaceous of Niger". Journal of Vertebrate Paleontology, 23(2), 477-482.
  17. ↑ Buffetaut, E. (1981). "Die biogeographische Geschichte der Krokodilier, mit Beschreibung einer neuen Art, Araripesuchus wegeneri". Geologische Rundschau. 70 (2): 611–624. doi:10.1007/BF01822139
  18. ↑ Sereno, P. C., Larsson, H. C., Sidor, C. A., & Gado, B. (2001). "The giant crocodyliform Sarcosuchus from the Cretaceous of Africa". Science, 294(5546), 1516-1519. doi:10.1126/science.1066521
  19. ↑ Larsson, H. C., & Gado, B. (2000). "A new Early Cretaceous crocodyliform from Niger". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie-Abhandlungen, 131-141. doi:10.1127/njgpa/217/2000/131
  20. ↑ Pérez-García, A. (2019a). "The African Aptian Francemys gadoufaouaensis gen. et sp. nov.: new data on the early diversification of Pelomedusoides (Testudines, Pleurodira) in northern Gondwana". Cretaceous Research, 102, 112-126. doi:10.1016/j.cretres.2019.06.003
  21. ↑ Pérez-García, A. (2019b). "Identification of the Lower Cretaceous pleurodiran turtle Taquetochelys decorata as the only African araripemydid species". Comptes Rendus Palevol, 18(1), 24-32. doi:10.1016/j.crpv.2018.04.004
  22. ↑ Broin, F. D. (1980). "Les Tortues de Gadoufaoua (Aptien du Niger); aperçu sur la paléobiogéographie des Pelomedusidae (Pleurodira)". Mémoires de la Société géologique de France, 139, 39-46.
  23. ↑ Taquet, P. (1970). "Sur le gisement de Dinosauriens et de Crocodiliens de Gadoufaoua (République du Niger)". Comptes Rendus de l'Académie des Sciences à Paris, Série D 271:38-40
  24. ↑ Wenz. S. (1999). "Pliodetes nigeriensis, gen. nov. et. sp. nov., a new semionotid fish from the Lower Cretaceous of Gadoufaoua (Niger Republic): phylogenetic comments". [w:] Arratia, G., & Schultz H. -P. (red.) "Mesozoic Fishes 2-Systematics and Fossil Record". pp 107-120
  25. ↑ Kemp, A. (1998). "Skull structure in post-paleozoic lungfish". Journal of Vertebrate Paleontology, 18(1): 43-63. doi:10.1080/02724634.1998.10011033
  26. ↑ Wenz. S. (1975). "Un nouveau Coelacanthidé du Crétacé inférieur du Niger, remarques sur la fusion des os dermiques" ["A new coelacanth from the Lower Cretaceous of Niger, remarks on fusion of the dermal bones"]. Colloques Internationaux du Centre National de la Recherche Scientifique, Paris, 1973. Problèmes actuels de Paléontologie (Évolution des Vertébrés). Centre National de la Recherche Scientifique 218:175-190
  27. ↑ Martin. M. (1982). "Nouvelles données sur la phylogénie et la systématique des dipneustes postpaléozoïques [New data on the phylogeny and systematics of post-Paleozoic dipnoans]". Comptes Rendues de l'Academie des Sciences, Paris, Série II 294:611-614
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Elrhaz&oldid=36065”