Paranthodon
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Paranthodon (parantodont) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 5 m |
| Masa: | 300-500 kg |
| Miejsce występowania: | RPA
(górne warstwy formacji Kirkwood, basen Algoa) |
| Czas występowania | 150-140 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
| |
Wstęp
Paranthodon był rodzajem stegozaura żyjącym na przełomie jury i kredy na terenach południowej Afryki. Jako że materiał kopalny tego dinozaura jest bardzo skromny, niewiele wiadomo o tym zwierzęciu, które początkowo brano za ankylozaura. Prawdopodobnie był głównie czworonożnym roślinożercą, żywiącym się m. in. sagowcami. Parantodont żył wśród zauropodów, prawdopodobnie kamarazaurydów i brachiozaurydów, niewielkiego celurozaura Nqwebasaurus oraz bliżej nieokreślonych tetanurów.
Etymologia i historia taksonu
Jego nazwa rodzajowa oznacza "podobny do Anthodon". Anthodon (czyli liściozęby) to rodzaj parejazauryda znanego między innymi z okolic, gdzie znaleziono szczątki Paranthodon. Antodont początkowo został uznany za dinozaura z powodu pomieszania materiału tego permskiego roślinożercy z mezozoicznymi szczątkami. Oddzielił je w 1910 roku i te dinozaurowe opisał Robert Broom pod nazwą Palaeoscincus africanus. Nazwa gatunkowa odnosi się do miejsca znalezienia - Afryki. Franz Nopcsa w 1929 roku utworzył dla dinozaura nowy rodzaj - Paranthodon. Inne szczątki zaliczane do rodzaju Palaeoscincus pochodziły z Ameryki Północnej. Coombs (1978) stwierdził, że parantodont jest ankylozaurem o niepewnej pozycji systematycznej (incertae sedis).
Materiał kopalny
Holotyp (BMNH 47338) to część lewej kości zębowej, kość przedszczękowa i nosowa.
Przypisany materiał: dwa zęby (BMNH 4992) z nieznanej lokalizacji, przypisane do parantodonta. Jak piszą Maidment i in. (2008) budową przypominają zęby Paranthodon, lecz odkąd jedyną możliwą do identyfikacji autapomorfią tego rodzaju jest budowa kości szczękowej, zębów nie można przypisać do tego rodzaju z całą pewnością.
Pozycja filogenetyczna
Paranthodon nie posiada żadnej synapomorfii, która lokowałyby go jednoznacznie do Stegosauria. Jednak zęby wykazują większe podobieństwo do zębów stegozaurów niż do jakichkolwiek innych dinozaurów. Ogólną budową znaleziony materiał przypomina rodzaj Stegosaurus. Paranthodon jest bez wątpienia ważnym taksonem, z jedną autapomorfią w budowie kości szczękowej. W analizie kladystycznej przeprowadzonej przez Maidment i in. (2008) Paranthodon tworzy klad z Loricatosaurus i Tuojiangosaurus i zajmuje pozycję bliższą temu drugiemu. Z powodu niekompletności materiału jest to jednak pozycja bardzo niepewna. Klad tworzony przez te trzy stegozaurydy jest taksonem siostrzanym do grupy tworzonej przez Stegosaurus armatus, Hesperosaurus mjosi i Wuerhosaurus homheni.
Z nowszych badań wynika nieustalona pozycja parantodonta wewnątrz Stegosauria, co zapewne jest rezultatem niekompletności materiału. Tuojiangosaurus nadal wydaje się być blisko spokrewniony, a nieco dalszym krewnym może być Gigantspinosaurus. Wszystkie trzy taksony mogą tworzyć klad najbardziej bazalnych stegozaurów.
Spis gatunków
| Paranthodon | Nopcsa, 1929 |
|---|---|
| P. africanus | (Broom, 1910) Nopcsa, 1929 |
| = Anthodon serrarius [partim] | Owen, 1876 |
| = Palaeoscincus africanus | Broom, 1910 |
| = Paranthodon oweni | Nopcsa, 1929 |
Bibliografia
Maidment, S.C.R., Norman, D.B., Barrett, P.M., & Upchurch, P. (2008) "Systematics and phylogeny of Stegosauria (Dinosauria: Ornithischia)" Journal of Systematic Palaeontology, 6(4), 367-407. doi:10.1017/S1477201908002459
Mateus O, Maidment SCR & Christiansen NA (2009) "A new long-necked 'sauropod-mimic' stegosaur and the evolution of the plated dinosaurs" Proceeding of the Royal Society B 276, 1663, 1815-1821 Opublikowane online 25.02.2009 doi: 10.1098/rspb.2008.1909
Maidment SCR (2010) "Stegosauria: a historical review of the body fossil record and phylogenetic relationships" Swiss Journal of Geosciences, 103(2), 199-210. DOI: 10.1007/s00015-010-0023-3
