Nemegtosaurus

Autor:	Maciej Ziegler
Korekta:	Adrian Sztuba

---

Nemegtosaurus (nemegtozaur)
Długość	ok. 12 m
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Mongolia - Ajmak południowogobijski (formacja Nemegt)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 72,1-66 Ma późna kreda (mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Neosauropoda Macronaria Titanosauria Nemegtosauridae
Rekonstrukcja głowy nemegtozaura. Autor: ДиБгд [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja Nemegt, Mongolia\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Nemegt, Mongolia\n","link":"","lat":43.33200099999999821420715306885540485382080078125,"lon":100.766389172309999366916599683463573455810546875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Nemegtozaur to zauropod z grupy tytanozaurów żyjący w późnej kredzie na terenach obecnej Mongolii. Być może jego młodszym synonimem jest Ophistocoelicaudia. Opisano dwa gatunki tego rodzaju - N. mongoliensis i N. pachi - z czego drugi gatunek jest nazwą nomen dubium.

Materiał kopalny i gatunki

N. mongoliensis

Rekonstrukcja czaszki Nemegtosaurus w Muzeum Ewolucji w Warszawie. Autor zdjęcia: Adrian Grycuk. [1].

N. mongoliensis jest gatunkiem typowym Nemegtosaurus i obecnie jedynym ważnym gatunkiem tego rodzaju. Holotypem tego gatunku jest czaszka oznaczona numerem katalogowym ZPAL MgD-I/9. Jest ona uszkodzona, lecz niemal kompletna. Została odkryta przez polsko-mongolską ekspedycję na pustynię Gobi i opisana przez polskiego paleontologa Aleksandra Nowińskiego. Doniesiono też o odkryciu drugiej czaszki. Dodatkowo odnaleziono materiał pozaczaszkowy najpewniej należący do Nemegtosaurus. Są to okazy PIN 3837/P821 (pięć kręgów grzbietowych) i MPC-D100/413 (trzon kręgu, kość udowa, kość piszczelowa, kość strzałkowa, kość skokowa i paliczek stopy; prawdopodobnie to ten sam osobnik, co holotyp).

Nemegtosaurus pachi

Nazwę tą nadał w 1977 roku chiński paleontolog Dong zębom pochodzącym z formacji Subashi (Chiny), datowanej na późną kredę, prawdopodobnie 71-69 Ma. Jest to drugi opisany gatunek Nemegtosaurus, który obecnie jest uważany za gatunek nieważny i o znikomej wartości naukowej (nomen dubium), stąd dalsza część hasła skupia się na N. mongoliensis.

Budowa i synonimizacja z Opisthocoelicaudia

Nemegtozaur nie był duży jak na zauropoda. Nie mógł więc polegać na wielkości jako najlepszej obronie przed drapieżnikami, których w jego środowisku nie brakowało. Najbardziej niebezpiecznym był z pewnością Tarbosaurus, dorównujący długością temu niewielkiemu tytanozaurowi. Być może był opancerzony, co w pewnym stopniu mogło go ochronić. Czaszka jest lekko zbudowana i wydłużona. Zęby są lancelowate. Ogólną budową głowa przypominała diplodokoidy, za których przedstawiciela był początkowo uważany.

Odnalezione elementy szkieletu Opisthocoelicaudia. Autor: Jaime A. Headden. [2].

Z formacji Nemegt znany jest także zauropod nazwany Opisthocoelicaudia. Początkowo uznano je za odrębne rodzaje należące do różnych rodzin. Później jednak okazały się być całkiem blisko ze sobą spokrewnione, przez to te dinozaury bywają uznawane za synonimy. Jednak przez długi czas nie znano ich pokrywających się kości - Nemegtosaurus był znany tylko z czaszki, a Opisthocoelicaudia z dość kompletnego szkieletu, w którym brakowało szyi i czaszki. Dopiero odkrycie kości przypisywanych do Nemegtosaurus pozwoliło na porównanie obu dinozaurów. W 2018 r. Currie i in. opisali okaz MPC-D100/413 - trzon kręgu, kość udową, kość piszczelową, kość strzałkową, kość skokową i paliczek stopy. Znaleziono go w miejscu odkrycia holotypu Nemegtosaurus i są to prawdopodobnie kości należące do tego samego osobnika, co holotyp. Drugi okaz (PIN 3837/P821), opisany w 2019 r. przez Averianova i Lopatina, to pięć kręgów grzbietowych.

Trzon kręgu MPC-D100/413 przypominał proporcjami 6. kręg krzyżowy Repetosaurus. Kręg ten jednak (podobnie jak Opisthocoelicaudia) miał boczne otwory pneumatyczne. Był on także tylnowklęsły, podobnie jak kręg Opisthocoelicaudia. Z tego powodu Currie i in. (2018) stwierdzili, że Nemegtosaurus i Opisthocoelicaudia to blisko spokrewnione rodzaje, lub synonimy.

Z kolei okaz PIN 3837/P821, uznany przez Averianova i in. za prawdopodobnie należący do Nemegtosaurus, budową przypominał Opisthocoelicaudia, jednak występowały między nimi różnice.

Systematyka

Początkowo nemegtozaur został zaliczony do podrodziny Dicraeosaurinae w obrębie rodziny Atlantosauridae (obecnie nazwa nieużywana). W 1995 r. Upchurch utworzył klad Nemegtosauridae, który zaliczył do Diplodocoidea. Obecne analizy umieszczają go w obrębie tytanozaurów.

Etymologia

Nazwa tego dinozaura znaczy "jaszczur z Nemegt".

Spis gatunków

Nemegtosaurus	Aleksander Nowiński, 1971
Nemegtosaurus mongoliensis	Aleksander Nowiński, 1971
Nemegtosaurus pachi	Dong, 1977	(nomen dubium)

Biblografia

Alexander O. Averianov and Alexey V. Lopatin (2019). “Sauropod diversity in the Upper Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia—a possible new specimen of Nemegtosaurus”. Acta Palaeontologica Polonica 64 (2), 2019: 313-321 doi:10.4202/app.00596.2019

Currie, P. J., Wilson, J. A., Fanti, F., Mainbayar, B., & Tsogtbaatar, K. (2018). Rediscovery of the type localities of the Late Cretaceous Mongolian sauropods Nemegtosaurus mongoliensis and Opisthocoelicaudia skarzynskii : Stratigraphic and taxonomic implications. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 494, 5–13. doi:10.1016/j.palaeo.2017.10.035

Nowinski, A. (1971). Nemegtosaurus mongoliensis n. gen., n. sp. (Sauropoda) from the uppermost Cretaceous of Mongolia. Palaeontologia Polonica 25: 57-81.

Upchurch, P.; Barret, P.M.; Dodson, P. (2004). "Sauropoda". In Weishampel, D.B.; Dodson, P.; Osmólska, H. (eds.). The Dinosauria (2nd ed.). University of California Press. pp. 259–322. ISBN 978-0-520-25408-4.