Archaeorhynchus

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
Opis w trakcie rozbudowy


Autor: Michał Siedlecki


Archaeorhynchus (archeorynch)
Długość 20 cm (osobnik niedojrzały [1]
Wysokość 15,5 cm (w biodrach; osobnik niedojrzały) [1]
Masa 275 g (osobnik niedojrzały) [1]
Dieta roślinożerny
Miejsce Chiny - Liaoning

(formacje Yixian i Jiufotang)

Czas
252 201 145
66

ok. 122-118,9 Ma
wczesna kreda (wczesny - środkowy apt)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Avialae

Pygostylia

Ornithothoraces

Euornithes

Archaeorhynchus-Paleozoological Museum of China.jpg
Szkielet dorastającegoArchaeorhynchus spathula (okaz IVPP V17091). Zdjęcie: Jonathan Chen. [1]

Wstęp

Archaeorhynchus to rodzaj niewielkiego awiala należącego do Euornithes żyjącego na terenie dzisiejszych Chin w drugiej połowie epoki wczesnej kredy.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza z greki "dawny pysk", co odnosi się do bycia jednym z najstarszych znanych przedstawicieli Euornithes w chwili opisu. Epitet gatunkowy oznacza również z greki "łyżkowaty" co odnosi się do budowy kości zębowej tego awiala.

Materiał kopalny

Archeorynch jest znany z kilku okazów, z czego większość z nich należy do osobników młodocianych, bądź dorastających.

Holotyp (IVPP V14287) to prawie kompletny szkielet należący do osobnika młodocianego, przy którym zachowały się odciski piór konturowych i sterówek oraz odnaleziono gastrolity. Został znaleziony w złożu Dawangzhangzi należącym do górnej części formacji Yixian.

Materiał przypisany obejmuje trzy kolejne dorastające osobniki (IVPP V17075 - prawie kompletny szkielet ze stowarzyszonymi z nim gastrolitami, IVPP V17091 - niemal kompletny szkielet ze stowarzyszonymi gastrolitami oraz zachowanymi piórami konturowymi i sterówkami oraz STM 7-11 - prawie kompletny szkielet ze stowarzyszonymi ok. stoma gastrolitami izachowanymi odciskami piórami konturowymi, lotkami i sterówkami oraz płuc) pochodzące z pokładów formacji Jiufotang, jedynego dorosłego osobnika (IVPP V20312-11 - częściowa czaszka i niekompletny szkielet pozaczaszkowy ze stowarzyszonymi gastrolitami) pochodzącego z formacji Yixian oraz młodego osobnika (LNTU-WLMP-18 - czaszka i szkielet pozaczaszkowy z zachowanymi odciskami piór oraz treścią pokarmową - fragmentów roślin, ich owoców i nasion) również znanego z formacji Jiufotang.

Budowa, paleobiologia i systematyka

Archeorynch był stosunkowo niewielkim awialem. Dorosłe i dorastające osobniki miały dłuższe kończyny przednie niż tylne (u osobników młodych ta proporcja była odwrócona). Lotki pierwszego rzędu były wydłużone zarówno u dorosłych, jak i młodych ptaków. Odżywiał się roślinami, prawdopodobnie przede wszystkim nasionami i owocami, przy czym kęsy pokarmu jakie pobierał były mniejsze niż te, które pobierał iterawis. Jego układ pokarmowy prawdopodobnie przypominał ten obecny u dzisiejszych ptaków (Liu i in., 2023). Był zdolny do lotu, lecz prawdopodobnie dużą część swego życia spędzał na ziemi. Jego młode zapewne były zagniazdownikami i były zdolne do lotu niedługo po swych narodzinach (Foth i in., 2021).

Spis gatunków

Archaeorhynchus Zhou i Zhang, 2006
= "Archaeorhynchus" Zhou i Zhang, 2005 nomen nudum (online).
A. spathula (Zhou i Zhang, 2005) Zhou i Zhang, 2006
="A. spathula" Zhou i Zhang, 2005 nomen nudum (online)

Bibliografia

Foth, C., Wang, S., Spindler, F., Lin, Y., Rui, Y. (2021). "A Juvenile Specimen of Archaeorhynchus Sheds New Light on the Ontogeny of Basal Euornithines". Frontiers in Earth Science. 9: Article 604520. [2]

Liu, S., Li, Z., Liu, D., O'Connor, J.K. (2023). "Quantifying the gastral mass in Early Cretaceous ornithuromorphs (Aves, Ornithothoraces) from the Jehol avifauna". Palaeontology. 66 (5). e12677. [3]

Wang, X., O’Connor, J.K., Maina, J.N., Pan, Y., Wang, M., Wang, Y., Zheng, Z., Zhou, Z. (2018). "Archaeorhynchus preserving significant soft tissue including probable fossilized lungs". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 115 (45): 11555–11560. [4]

Wang, M., Zhou, Z. (2017). "A new adult specimen of the basalmost ornithuromorph bird Archaeorhynchus spathula (Aves: Ornithuromorpha) and its implications for early avian ontogeny". Journal of Systematic Palaeontology. 15 (1): 1–18. [5]

Zhou, S., Zhou, Z, O'Connor, J.K. (2013). "Anatomy of the basal ornithuromorph bird Archaeorhynchus spathula from the early Cretaceous of Liaoning, China". Journal of Vertebrate Paleontology. 33 (33): 141–152. [https://doi.org/10.1080%2F02724634.2012.714431

Zhou, Z, Zang, F.C. (2006). "A beaked basal ornithurine bird (Aves, Ornithurae) from the Lower Cretaceous of China". Zoologica Scripta. 35 (4): 363–373. [6]

Ford, T. (online, 2024) [7]

Mortimer, M. (online, 2024) [8]

  1. 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.