Plottier
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Formacja Plottier | |
|---|---|
| Wiek |
ok. 87-86 Ma |
| Miejsce | Argentyna - Mendoza, Neuquén i Río Negro |
| Leży pod | formacja Bajo de la Carpa |
| Leży nad | formacja Sierra Barrosa |
| Miąższość | ~10-360 (?590) m |
| Litologia | mułowce, piaskowce, pelity i iłowce |
 Skały osadowe formacji Plottier. Źródło: Previtera, 2019 [2] | |
Wstęp
Formacja Plottier to jednostka geologiczna położona na terenie dzisiejszej Argentyny. Jej osady datuje się na późny koniak oraz wczesny santon. Formacja została zdefiniowana przez Herrero Duclouxa w 1938 roku.
Etymologia
Nazwa formacji pochodzi od miasta Plottier znajdującego się w południowej części prowincji Neuquén.
Litologia
Formację Plottier tworzą głównie skały osadowe. Dominują w niej od czerwonych do jasnoczerwonych, słabo ze sobą połączonych pelitów wraz z interkalacjami mułowców i drobnoziarnistych piaskowców w kolorze żółtawym do szaro-zielonkawego. Obecne są również średnioziarniste pokłady piaskowca kwarcowego z niewielką zawartością mulistej warstwy, która ma czerwonawe odcienie. Najniższa część formacji Plottier styka się z Sierra Barrosa, zaś najwyższe - Bajo de la Carpa. Miąższość formacji w zależności od miejsca waha się od 10 m do 360 m, a być może nawet do 590 m (Garrido, 2010).
Rośliny
W formacji Plottier odnaleziono glony z rodzajów Lychnothamnus, Nitella i Henrisporites oraz trzy morfotypy roślin prawdopodobnie należących do okrytonasiennych (Musacchio i Vallati, 2007).
Paleofauna
Najliczniejszą grupą wśród odnalezionych dinozaurów z formacji Plottier były zauropody należące do grupy Titanosauria. Część z nich (np. Notocolossus czy "Antarctosaurus" giganteus) osiągały olbrzymie rozmiary i zapewne dorosłe osobniki nie były narażone na ataki drapieżników. Teropody są znane z niewielkiej liczby skamieniałości i są typowe dla późnej kredy z obszaru Ameryki Południowej (głównie Abelisauridae). Odnaleziono również szczątki należące do niezidentyfikowanych ornitopodów, krokodylomorfów, żółwi oraz olbrzymiego pterozaura z kladu Azhdarchidae (Thanatosdrakon). Z bezkręgowców znamy kilka gatunków małżoraczków.
Dinozaury
| Dinozaury | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Materiał kopalny | Komentarz | Grafika |
|
MLP 26-316 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy |
Gigantyczny zauropod najprawdopodobniej będący przedstawicielem rodzaju Antarctosaurus. |
| |
|
MAU-PV-PH-450; 459; 460; 461; 465; 466; 467; 468; 447/2; 447/4; 447/6; 447/7 i 447/9 - zęby |
Niediagnostyczny takson. | ||
|
Jest znany z niekompletnej czaszki oraz elementów pozaczaszkowych. |
Nieduży tytanozaur spokrewniony z Rinconsaurus. |
| |
|
Jest znany głównie z elementów pozaczaszkowych (UNCUYO-LD 301 i UNCUYO-LD 302). |
Olbrzymi tytanozaur mający największą znaną kość ramienną o długości 1,76 m. |
| |
|
MAU-Pv-PH-449 - zęby oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy |
Średniej wielkości tytanozaur mogący należeć do Longkosauria. |
| |
|
Niezidentyfikowane abelizaurydy |
MCNA-PV-3137 - ząb [7] ENDEMAS-Pv16 - ząb [8] MAU-Pv-LL-75 - kręgi, zęby i prawdopodobna kość krzyżowa [9] |
Niediagnostyczne taksony. Przedstawiciel grupy Brachyrostra. | |
|
Niezidentyfikowany aeolozauryn [10] |
MAU-Pv-N-414 - artykułowane 4 przednie kręgi ogonowe i fragmenty łuku neuralnego. |
Jeden z najstarszych znanych przedstawicieli Aeolosaurini. | |
|
Niezidentyfikowany alwarezzaur [11] |
MAU-Pv-PH-453 - kość udowa |
Niediagnostyczny takson. | |
|
Niezidentyfikowany celurozaur [12] |
MPCA-AT 263 i 269 - zęby |
Niediagnostyczny takson | |
|
Niezidentyfikowany maniraptor [2] |
MAU-PV-PH-462; PH-441/1; PH-447/3; PH-447/5; 447/8 - zęby |
Niediagnostyczny takson. | |
|
Niezidentyfikowane ornitopody |
MAU-Pv-PH-458 - częściowy łuk neuralny [13] MPCA-AT 26 - paliczek stopy [12] |
Fragment kręgu jest zbliżony budową do tego u Macrogryphosaurus. Niediagnostyczny takson. | |
|
MPCA-AT 082 - trzon kręgu ogonowego |
Niediagnostyczny takson | ||
|
Niezidentyfikowane tytanozaur [4] |
MCF-PVPH-889 - lewa kość udowa i 3 fragmenty żeber ? MCF-PVPH-899 - częściowa prawa kość piszczelowa MCF-PVPH-900 - prawa kość strzałkowa |
Wszystkie wyżej wymienione okazy zauropodów zostały odnalezione zaledwie kilka metrów od siebie, lecz na tym samym poziome stratygraficznym. |
|
|
Niezidentyfikowane tytanozaury [12] |
MPCA-AT 024 - niekompletny przedni kręg grzbietowy MPCA-AT 274 - niekompletny kręg szyjny, kilka żeber grzbietowych, kręg ogonowy, kość łonowa, częściowa kość udowa i łonowa, częściowa kość krucza oraz niezidentyfikowane elementy |
Kręg ten należał do dużego zauropoda. Bardzo fragmentaryczny takson. | |
|
Endemas-Pv 15 - ząb |
Niediagnostyczny takson | ||
|
Niezidentyfikowany zauropod [14] |
IANIGLA-PV.113 - bliższy koniec kości ramiennej, dalszy koniec kości udowej, łopatka, kość strzałkowa, dwie niekompletne kości szkieletu obwodowego, dwa żebra grzbietowe, kość krucza i jeden łuk neuralny |
Obecnie nie został przypisany do żadnej znanej grupy zauropodów. | |
Pterozaury
| Pterozaury | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Materiał kopalny | Komentarz | Grafika |
|
Thanatosdrakon amaru [15] |
UNCUYO-LD 307 - częściowy szkielet pozaczaszkowy UNCUYO-LD 350 - kompletna lewa kość ramienna |
Jeden z najstarszych znanych przedstawicieli Quetzalcoatlinae. |
|
Krokodylomorfy
| Krokodylomorfy | ||
|---|---|---|
| Takson | Materiał kopalny | Komentarz |
|
MOZ 4048 PV - dość dobrze zachowana czaszka |
W 2007 roku uznano, iż jego szczątki spoczywały w omawianej formacji skalnej. | |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Crocodyliformes [12] |
MPCA-AT 251–257 - 7 osteoderm MPCA-AT 75 - prawa kość zębowa |
Przypomina peirozaurydy, takie jak Peirosaurus i Uberabasuchus. |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Mesoeucrocodylia [18] |
MAU-PV-N-280 - niekompletny szkielet |
Przedstawiciel Mesoeucrocodylia wykazujący zarówno prymitywne i zaawansowane cechy. |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Peirosauridae [19] |
MAU-Pv-PH-437 - ząb oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy |
Osobnik w chwili śmierci miał co najmniej 18 lat. |
Żółwie
| Żółwie | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Materiał kopalny | Komentarz | Grafika |
|
Linderochelys rinconensis [20] |
MAU-PV-LL-69 - niekompletny szkielet |
Został opisany przez de la Fuente i współautorów w 2007 roku bez wskazania konkretnej formacji, w której został odnaleziony. | |
|
Rionegrochelys caldieroi [21] |
MPCA-AT 258 - elementy skorupy MPCA-AT 30, MPCA-AT 29 i MPCA-AT 26 - elementy skorupy |
Przedstawiciel grupy Panchelidae. |
|
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Chelidae [12] |
MPCA-AT 089 - element skorupy |
Niediagnostyczny takson | |
Małżoraczki
| Takson | Materiał kopalny |
|---|---|
| Neuquenocypris calfucurensis [22] | MUCPi 27,28,29 - 3 fragmenty muszli |
| Neocyprideis zampalensis [22] | MUCPi 30, 31, 32, 33 - 4 muszle dorosłych osobników |
| Neuquenocypris tenuipunctata [22] | MUCPi 34, 35, 36, 37, 38 39, 40, 41 - 5 muszli dorosłych osobników oraz 3 młodocianych |
| Neuquenocypris nahuelniyuensis [22] | MUCPi 42-43-44-45-46-47 - 6 muszli |
| Vecticypris sp. [22] | MUCPi 48-49 - 2 muszle |
Poza wymienionymi w tabeli gatunkami małżoraczkami w formacji Plottier odnaleziono następujące taksony: Ilyocypris wichmanni, Ilyocypris cf. riograndensis, Ilyocypris aff. bauruensis, Neuquenocypris cf. minor, Wolburgiopsis cf. neocretacea, Paralimnocythere sp. oraz nieokreślonych przedstawicieli Talicyprideinae i Cypridoidea (Musacchio i Vallati, 2007).
Tropy
Calvo i współpracownicy (2021) opisali tropy dinozaurów z formacji Plottier znajdujące się stanowiskach Proyecto Dino oraz Middle Loma de la Lata. Sprawcą śladów z pierwszego stanowiska był prawdopodobnie zauropod. W sumie badaczom udało się zidentyfikować 12 śladów. Niektóre z nich miały średnicę 40 cm. Z kolei w drugim stanowisku tropy pozostawił nieduży ornitopod. Ślady te były trójpalczaste i jednocześnie słabo zachowane. Ich długość i szerokość wynosiły odpowiednio 35 cm i 34 cm. Odciski palców były zaokrąglone bez odcisków pazurów.
Bibliografia
Calvo, J. O., Rivera, C., & Avila, L. (2021). "An overview of Upper Cretaceous dinosaur tracks and other trace fossils from the Barreales lake area, Neuquén Province, Patagonia, Argentina". Journal of South American Earth Sciences, 110, 103375. doi:10.1016/j.jsames.2021.103375
Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177.
Leanza, H. A., Apesteguıa, S., Novas, F. E., & de la Fuente, M. S. (2004). "Cretaceous terrestrial beds from the Neuquén Basin (Argentina) and their tetrapod assemblages". Cretaceous Research, 25(1), 61-87. doi:10.1016/j.cretres.2003.10.005
Musacchio, E. A., & Vallati, P. (2007). "Late Cretaceous non marine microfossils of the Plottier Formation (Cretaceous) at Zampal, Argentina". In 4 European Meeting on the Paleontology and Stratigraphy of Latin America. Instituto Geológico y Minero de España, Madrid. Cuadernos del Museo Geominero (Vol. 8, pp. 273-278).
- ↑ 1,0 1,1 Calvo, J.O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. doi:10.7203/metode.14.24556
- ↑ 2,0 2,1 Canudo, J. I., Filippi, L. S., Salgado, L., Garrido, A. C., Cerda, I., García, R., & Otero, A. (2009). "Theropod teeth associated with a sauropod carcass in the Upper Cretaceous (Plottier Formation) of Rincón de los Sauces". IV Jornadas Internacionales sobre Paleontología de Dinosaurios y su Entorno, Salas de los Infantes, Burgos, 343-352.
- ↑ Calvo, J.O., González Riga, B.J., & Porfiri, J.D. (2007). "A new titanosaur sauropod from the Late Cretaceous of Neuquén, Patagonia, Argentina". Arquivos do Museu Nacional, Rio do Janeiro, 65(4): 485-504
- ↑ 4,0 4,1 Bellardini, F., Baiano, M. A., Barrios, F., Holgado, B., & Coria, R. A. (2018). "New Titanosauria (Dinosauria, Sauropoda) remains from the Upper Cretaceous (Plottier Fm) of the southern Neuquén Basin (Patagonia, Argentina)". Journal of Iberian Geology, 44, 75-84.
- ↑ González Riga, B.J., Lamanna, M.C., Ortiz David, L.D., Calvo, J.O., & Coria, J.P. (2016) "A gigantic new dinosaur from Argentina and the evolution of the sauropod hind foot". Scientific Reports 6: 19165. doi:10.1038/srep19165
- ↑ Filippi, L. S., Canudo, J. I., Salgado, J. L., Garrido, A., García, R., Cerda, I., & Otero, A. (2011). "A new sauropod titanosaur from the Plottier Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia (Argentina)". Geologica Acta: an international earth science journal, 9(1), 1-12. [1]
- ↑ Hendrickx, C., Tschopp, E., & d Ezcurra, M. (2020). "Taxonomic identification of isolated theropod teeth: the case of the shed tooth crown associated with Aerosteon (Theropoda: Megaraptora) and the dentition of Abelisauridae". Cretaceous Research, 108, 104312. doi:10.1016/j.cretres.2019.104312.
- ↑ Meso, J. G., Valieri, R. J., Porfiri, J. D., Correa, S. A. S., Martinelli, A. G., Casal, G. A., Canudo, J. I., Pablete, F., & Dos Santos, D. (2021). "Testing the persistence of Carcharodontosauridae (Theropoda) in the Upper Cretaceous of Patagonia based on dental evidence". Cretaceous Research, 125, 104875. doi:10.1016/j.cretres.2021.104875
- ↑ Méndez, A. H., Gianechini, F. A., Paulina-Carabajal, A., Filippi, L. S., Juárez-Valieri, R. D., Cerda, I. A., & Garrido, A. C. (2022). "New furileusaurian remains from La Invernada (northern Patagonia, Argentina): A site of unusual abelisaurids abundance". Cretaceous Research, 129, 104989. doi:10.1016/j.cretres.2021.104989
- ↑ Filippi, L. S., Martinelli, A. G., & Garrido, A. C. (2013). "Registro de un dinosaurio Aeolosaurini (Sauropoda, Titanosauria) en el Cretácico Superior (Formación Plottier) del Norte de la Provincia de Neuquén, Argentina, y comentarios sobre los Aeolosaurini sudamericanos". Revista Brasileira de Paleontologia, 16(147), e156.
- ↑ Gianechini, F. A., Meso, J. G., Méndez, A. H., Garrido, A. C., & Filippi, L. S. (2024). "A new maniraptoran femur with alvarezsaurian affinities from the Plottier Formation (Coniacian-Santonian), northern Patagonia". Historical Biology, 1-11.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 Salgado, L., Canudo, J. I., Garrido, A. C., Ruiz-Omenaca, J. I., García, R. A., de la Fuente, M. S., ... & Bollati, R. (2009). "Upper Cretaceous vertebrates from El Anfiteatro area, Río Negro, Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 30(3), 767-784. doi:10.1016/j.cretres.2009.01.001
- ↑ Cruzado-Caballero, P., Filippi, L. S., Méndez, A. H., Garrido, A. C., & Valieri, R. D. J. (2016). "New record of ornithopod dinosaur from the Plottier Formation (upper Cretaceous), Patagonia, Argentina". In Annales de Paléontologie (Vol. 102, No. 2, pp. 145-150). Elsevier Masson. doi:10.1016/j.annpal.2016.02.003
- ↑ Previtera, E. (2019). "Taphonomic analysis of saurischian dinosaurs from the Plottier Formation (Upper Cretaceous), Mendoza, Argentina". Andean Geology, 46(2), 345-367. doi:10.5027/andgeoV46n2-3161
- ↑ Ortiz David, L. D., González Riga, B, J., & Kellner, A. W. A. (2022). "Thanatosdrakon amaru, gen. et sp nov., a giant azhdarchid pterosaur from the upper Cretaceous of Argentina". Cretaceous Research. 135: 105228. doi:10.1016/j.cretres.2022.105228
- ↑ Gasparini, Z., Chiappe, L. M., & Fernandez, M. (1991). A new Senonian peirosaurid (Crocodylomorpha) from Argentina and a synopsis of the South American Cretaceous crocodilians. Journal of Vertebrate Paleontology, 11(3), 316-333. doi:10.1080/02724634.1991.10011401
- ↑ Pol, D. & Gasparini, Z. (2007). "Crocodyliformes". [w]: "Patagonian Mesozoic Reptiles". Gasparini, Z., Coria, R., & Salgado, L. (Eds.). Indiana University Press: 116–142.
- ↑ Arcucci, A. B., Filippi, L. S., & Calvo, J. O. (2011). "Un nuevo Mesoeucrocodylia cretácico del norte de la Cuenca Neuquina, Argentina". Revista Brasileira de Paleontologia, 14(1), 51-60.
- ↑ Filippi, L. S., Cerda, I. A., & Garrido, A. C. (2013). "Morfología e histología de osteodermos de un Peirosauridae de la Cuenca Neuquina". Ameghiniana, 50(1), 3-13. doi:10.5710/AMGH.8.6.2012.430
- ↑ Jannello, J. M., Maniel, I. J., Previtera, E., & de la Fuente, M. S. (2018). "Linderochelys rinconensis (Testudines: Pan-Chelidae) from the Upper Cretaceous of northern Patagonia: New insights from shell bone histology, morphology and diagenetic implications. Cretaceous Research, 83, 47-61. doi:10.1016/j.cretres.2017.05.011
- ↑ de La Fuente, M. S., Maniel, I., Jannello, J. M., Sterli, J., Garrido, A. C., Garcia, R .A., Salgado, L., Canudo, J.I., & Bolatti, R. (2017). "Unusual shell anatomy and osteohistology in a new Late Cretaceous panchelid turtle from northwestern Patagonia, Argentina". Acta Palaeontologica Polonica. 62. doi:10.4202/app.00340.2017
- ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 Kihn, R. G., & Calvo, J. O. (2022). "Ostracods and paleoambiental inferences in the Plottier Formation (Coniancian-Upper Cretaceous) of the Barreales Lake, Neuquén. Munis Entomology & Zoology, 17 (1): 434-442
