Gobiceratops
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Daniel Madzia |
| Gobiceratops (gobiceratops) | |
|---|---|
| Długość: | ? (bardzo mały) m |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Mongolia - Ajmak południowogobijski |
| Czas występowania | 86-85 (71?) Ma
późna kreda |
| Systematyka | Dinosauria |
Wstęp
Gobiceratops to rodzaj niewielkiego dinozaura rogatego, żyją cego w późnej kredzie na terytorium Mongolii. Co nietypowe, nie ma on kości rostralnej (tworzą cej dziób w górnej szczęce), która jest charakterystyczna dla ceratopsów. Gobiceratops jest jednym z przedstawicieli bogatej fauny neoceratopsów z późnokredowej Azji Środkowej.
Etymologia
Nazwa rodzajowa została nadana od miejsca znalezienia - pustyni Gobi. Epitet gatunkowy oznacza po łacinie tyle co "mały".
Materiał kopalny
Gatunek opisano na podstawie maleńkiej, 3,5-centymetrowej czaszki, oznaczonej PIN 3142/299 (PIN to skrót od Muzeum Paleontologicznego Rosyjskiej Akademii Nauk - Paleontological Museum of the Russian Academy of Sciences). Holotyp należy prawdopodobnie do młodego (choć to niepewne) osobnika, lecz już po fazie embrionalnej. Okaz ten to niemal kompletna czaszka z żuchwą - brakuje kości łuskowych, prawej kości zaoczodołowej i lewej kości czołowej; uszkodzona jest kość ciemieniowa. Skamielina pochodzi z formacji Baruungoyot, ze stanowiska Khermin i została odnaleziona przez mongolsko-radziecką ekspedycję w latach 70-tych.
Pozycja systematyczna
Alifanov umieścił gobiceratopsa w rodzinie Bagaceratopidae, do której też zalicza Bagaceratops, Breviceratops, Lamaceratops, Platyceratops i Magnirostris. Według Alifanova, najbliższym krewnym gobiceratopsa jest Bagaceratops. Zaproponował także, że bagaceratopidy, w przeciwieństwie do innych rodzin neoceratopsów, mają pochodzenie paleoazjatyckie.
Młody bagaceratops?
Jak pisze Jaime A. Headden na Dinosaur Mailing List (źródło nienaukowe) holotyp gobiceratopsa mógł być zaliczony do rodzaju Bagaceratops, a cecha świadczą ca o dorosłości tego osobnika - zrośnięta większość kości czaszki - jest szerzej rozpowszechniona wśród młodych ceratopsów. Jak napisał już Alifanov, nie wszystkie kości są pozrastane - żuchwa jest nie zrośnięta do końca i brak kości rostralnej. Inne ceratopsy (Psittacosaurus mongoliensis, Protoceratops andrewsi), u których też znaleziono maleńkie czaszki, w niektórych przypadkach nawet mniejsze (28 mm u psitakozaura), mają kość rostralną . Diagnoza rodzaju brzmi jak opis młodego ceratopsa - oczodoły są duże, ilość zębów mała, ogólny kształt czaszki i rozmiar kości zębowej świadczą o młodości okazu. Dodatkowo hipotezę tożsamości Gobiceratops i Bagaceratops uprawdopodabnia to, że oba rodzaje dinozaurów pochodzą z tej samej formacji i według Alifanova są taksonami siostrzanymi. Za dorosłością przemawiają starte zęby, co jest wg autora opisu dowodem na to, że holotyp Gobiceratops był w stanie sam się odżywiać, tak więc nie jest to osobnik juwenilny. Alifanov pisze też, że obniżona ilość zębów i duże oczodoły nie powinny być w tym wypadku uważane za oznaki juwenilne (w nawiasie pisze, że ma na myśli juwenilne w sensie "niedorosłego").
Wymarcie ceratopsów w Azji
Powszechnie wiadomo, że wszystkie nieptasie dinozaury wymarły z końcem kredy, około 65 milionów lat temu. Wiele grup jednak nie dotrwało do tego czasu - przynajmniej lokalnie nie znajduje się szczą tków niektórych grup dinozaurów w skałach pochodzą cych z mastrychtu (od ok. 71 Ma), w szczególności późnych osadów tego piętra (od ok. 69 Ma). Wśród nich są także ceratopsy. Jak zauważa Alifanov, w azjatyckich osadach młodszych od Baruungoyot nie znaleziono żadnych szczą tków ceratopsów, które prawdopodobnie wymarły, ustępują c miejsca hadrozaurydom, głównie z Lambeosaurinae. Natomiast w Ameryce Północnej na samym końcu kredy sytuacja jest zupełnie inna - to dinozaury kaczodziobe ustępują miejsca ceratopsom. Jednak, w przeciwieństwie do Azji, gdzie dinozaury rogate nie występują w ogóle, w Ameryce Północnej żyły jeszcze zaurolofiny (Edmontosaurus). Przyczyny tego wymierania pozostają nieznane, przypuszczalnie miały wpływ na nie czynniki fizjograficzne, takie jak spadek temperatury i wilgotności. Skutkowało to prawdopodobnie zmianami w roślinności na niekorzyść ceratopsów.
Spis gatunków
| Gobiceratops | Alifanov, 2008 |
|---|---|
| G. minutus | Alifanov, 2008 |
Bibliografia
Alifanov, V. R. 2008. The Tiny Horned Dinosaur Gobiceratops minutus gen. et sp. nov. (Bagaceratopidae, Neoceratopsia) from the Upper Cretaceous of Mongolia. Paleontological Journal 42 (6): 621-633.
http://dml.cmnh.org/2008Nov/msg00089.html
