Xiyunykus

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Xiyunykus
Długość:	?
Masa:	ok. 15 kg
Miejsce występowania:	Chiny – prowincja Xinjiang (grupa Tugulu)
Czas występowania	ok. 129-113 Ma wczesna kreda (barrem-apt)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Alvarezsauroidea
Rekonstrukcja. Autor: Tomopteryx [1].

Wstęp

Xiyunykus to rodzaj niewielkiego teropoda z kladu Alvarezsauroidea, którego skamieniałości odkryto na terenie dzisiejszych Chin. Jego odkrycie, wraz ze opisanym w tym samym artykule naukowym Bannykus pozwoliło na wypełnienie liczącej 70 milionów lat luki w zapisie kopalnym tej grupy teropodów. Do tej pory znano bowiem tylko prymitywne alwarezzauroidy z późnej jury i zaawansowanych przedstawicieli tego kladu z późnej kredy.

Etymologia

Nazwa Xiyunykus pochodzi od słowa Xiyu, oznaczającego „zachodni region” w języku mandaryńskim oraz greckiego onyx („pazur”). Epitet gatunkowy pengi honoruje profesora Penga Xilinga za jego wkład w badania geologii regionu Xinjiang.

Materiał kopalny

Holotyp (IVPP V22783) to niekompletny szkielet, obejmujący fragmenty czaszki, częściową żuchwę, większość kręgów, kilka żeber, proksymalne (bliższe) części kończyn przednich i niekompletne kończyny tylne.

Budowa i filogeneza

Xiyunykus był stosunkowo małym i lekko zbudowanym, dwunożnym zwierzęciem. Zachowana część żuchwy wskazuje, że czaszka była długa i niska. Wykazywała ona budowę przejściową między Haplocheirus a późnokredowymi alwarezzauroidami. Kilka cech czaszki łączyło go też z ornitomimozaurami. Podobnie jak u alwarezzaurydów, kręgi szyjne były silnie opistoceliczne (wklęsłe z tyłu), przednie kręgi grzbietowe – lekko opistoceliczme, a kręgi krzyżowe miały duże kile na brzusznej powierzchni. Z kolei kręgi ogonowe wykazywały prymitywną budowę – były amficeliczne (wklęsłe po obu stronach). Łopatka była względnie długa, inaczej niż u bardziej zaawansowanych krewniaków. Kończyny przednie również wykazywały prymitywną budowę, ze smukłą kością ramienną. Podobnie było z kończynami tylnymi, choć miały one również kilka cech obecnych o późniejszych alwarezzauroidów. Wg analizy filogenetycznej, przeprowadzonej przez autorów opisu, Xiyunykus był bazalnym przedstawicielem Alvarezsauroidea. Był jednak bardziej zaawansowany niż m.in. Haplocheirus ale prymitywniejszy od Bannykus.

Spis gatunków

Xiyunykus	Xu, Choiniere, Qingwei, Benson, Clark, Sullivan, Zhao, Han, Ma, He, Wang, Xing i Tan, 2018
X. pengi	Xu, Choiniere, Qingwei, Benson, Clark, Sullivan, Zhao, Han, Ma, He, Wang, Xing i Tan, 2018

Bibliografia

Xu, X., Choiniere, J., Tan, Q., Benson, R.B.J; Clark, J., Sullivan, C., Zhao, Q., Han, F., Ma, Q., He, Y., Wang, S., Xing, H., Tan, L. (2018). "Two Early Cretaceous Fossils Document Transitional Stages in Alvarezsaurian Dinosaur Evolution". Current Biology. 28, 1-8. doi:10.1016/j.cub.2018.07.057