Xiyunykus
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Xiyunykus | |
|---|---|
| Masa | ok. 15 kg |
| Miejsce | Chiny
prowincja Xinjiang (grupa Tugulu) |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Tomopteryx [1]. | |
Wstęp
Xiyunykus to rodzaj niewielkiego teropoda z kladu Alvarezsauroidea, którego skamieniałości odkryto na terenie dzisiejszych Chin. Jego odkrycie, wraz ze opisanym w tym samym artykule naukowym Bannykus pozwoliło na wypełnienie liczącej 70 milionów lat luki w zapisie kopalnym tej grupy teropodów. Do tej pory znano bowiem tylko prymitywne alwarezzauroidy z późnej jury i zaawansowanych przedstawicieli tego kladu z późnej kredy.
Etymologia
Nazwa Xiyunykus pochodzi od słowa Xiyu, oznaczającego „zachodni region” w języku mandaryńskim oraz greckiego onyx („pazur”). Epitet gatunkowy pengi honoruje profesora Penga Xilinga za jego wkład w badania geologii regionu Xinjiang.
Materiał kopalny
Holotyp (IVPP V22783) to niekompletny szkielet, obejmujący fragmenty czaszki, częściową żuchwę, większość kręgów, kilka żeber, proksymalne (bliższe) części kończyn przednich i niekompletne kończyny tylne.
Budowa i filogeneza
Xiyunykus był stosunkowo małym i lekko zbudowanym, dwunożnym zwierzęciem. Zachowana część żuchwy wskazuje, że czaszka była długa i niska. Wykazywała ona budowę przejściową między Haplocheirus a późnokredowymi alwarezzauroidami. Kilka cech czaszki łączyło go też z ornitomimozaurami. Podobnie jak u alwarezzaurydów, kręgi szyjne były silnie opistoceliczne (wklęsłe z tyłu), przednie kręgi grzbietowe – lekko opistoceliczme, a kręgi krzyżowe miały duże kile na brzusznej powierzchni. Z kolei kręgi ogonowe wykazywały prymitywną budowę – były amficeliczne (wklęsłe po obu stronach). Łopatka była względnie długa, inaczej niż u bardziej zaawansowanych krewniaków. Kończyny przednie również wykazywały prymitywną budowę, ze smukłą kością ramienną. Podobnie było z kończynami tylnymi, choć miały one również kilka cech obecnych o późniejszych alwarezzauroidów. Wg analizy filogenetycznej, przeprowadzonej przez autorów opisu, Xiyunykus był bazalnym przedstawicielem Alvarezsauroidea. Był jednak bardziej zaawansowany niż m.in. Haplocheirus ale prymitywniejszy od Bannykus.
Spis gatunków
| Xiyunykus | Xu, Choiniere, Qingwei, Benson, Clark, Sullivan, Zhao, Han, Ma, He, Wang, Xing i Tan, 2018 |
| X. pengi | Xu, Choiniere, Qingwei, Benson, Clark, Sullivan, Zhao, Han, Ma, He, Wang, Xing i Tan, 2018 |
Bibliografia
Xu, X., Choiniere, J., Tan, Q., Benson, R.B.J; Clark, J., Sullivan, C., Zhao, Q., Han, F., Ma, Q., He, Y., Wang, S., Xing, H., Tan, L. (2018). "Two Early Cretaceous Fossils Document Transitional Stages in Alvarezsaurian Dinosaur Evolution". Current Biology. 28, 1-8. doi:10.1016/j.cub.2018.07.057
