Gobiceratops

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler	Daniel Madzia Krzysztof Lichota Tomasz Sokołowski Paweł Kryta

---

Gobiceratops (gobiceratops)
Długość:	? (bardzo mały) m
Masa:	? kg
Miejsce występowania:	Mongolia - Ajmak południowogobijski (formacja Baruungoyot [= Barun Goyot])
Czas występowania	86-85 (71?) Ma późna kreda
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Cerapoda Marginocephalia Ceratopsia Neoceratopsia Protoceratopsidae
Rekonstrukcja szkieletu. Autor: Crizz30 [1]

Wstęp

Gobiceratops to rodzaj niewielkiego dinozaura rogatego, żyjącego w późnej kredzie na terytorium Mongolii. Co nietypowe, nie ma on kości rostralnej (tworzącej dziób w górnej szczęce), która jest charakterystyczna dla ceratopsów. Gobiceratops jest jednym z przedstawicieli bogatej fauny neoceratopsów z późnokredowej Azji Środkowej.

Etymologia

Nazwa rodzajowa została nadana od miejsca znalezienia - pustyni Gobi. Epitet gatunkowy oznacza po łacinie tyle co "mały".

Materiał kopalny

Gatunek opisano na podstawie maleńkiej, 3,5-centymetrowej czaszki, oznaczonej PIN 3142/299 (PIN to skrót od Muzeum Paleontologicznego Rosyjskiej Akademii Nauk - Paleontological Museum of the Russian Academy of Sciences). Holotyp należy prawdopodobnie do młodego (choć to niepewne) osobnika, lecz już po fazie embrionalnej. Okaz ten to niemal kompletna czaszka z żuchwą - brakuje kości łuskowych, prawej kości zaoczodołowej i lewej kości czołowej; uszkodzona jest kość ciemieniowa. Skamielina pochodzi z formacji Baruungoyot, ze stanowiska Khermin i została odnaleziona przez mongolsko-radziecką ekspedycję w latach 70-tych.

Pozycja systematyczna

Alifanov umieścił gobiceratopsa w rodzinie Bagaceratopidae, do której też zalicza Bagaceratops, Breviceratops, Lamaceratops, Platyceratops i Magnirostris. Według Alifanova, najbliższym krewnym gobiceratopsa jest Bagaceratops. Zaproponował także, że bagaceratopidy, w przeciwieństwie do innych rodzin neoceratopsów, mają pochodzenie paleoazjatyckie.

Młody bagaceratops?

Jak pisze Jaime A. Headden na Dinosaur Mailing List (źródło nienaukowe) holotyp gobiceratopsa mógł być zaliczony do rodzaju Bagaceratops, a cecha świadcząca o dorosłości tego osobnika - zrośnięta większość kości czaszki - jest szerzej rozpowszechniona wśród młodych ceratopsów. Jak napisał już Alifanov, nie wszystkie kości są pozrastane - żuchwa jest nie zrośnięta do końca i brak kości rostralnej. Inne ceratopsy (Psittacosaurus mongoliensis, Protoceratops andrewsi), u których też znaleziono maleńkie czaszki, w niektórych przypadkach nawet mniejsze (28 mm u psitakozaura), mają kość rostralną. Diagnoza rodzaju brzmi jak opis młodego ceratopsa - oczodoły są duże, ilość zębów mała, ogólny kształt czaszki i rozmiar kości zębowej świadczą o młodości okazu. Dodatkowo hipotezę tożsamości Gobiceratops i Bagaceratops uprawdopodabnia to, że oba rodzaje dinozaurów pochodzą z tej samej formacji i według Alifanova są taksonami siostrzanymi. Za dorosłością przemawiają starte zęby, co jest wg autora opisu dowodem na to, że holotyp Gobiceratops był w stanie sam się odżywiać, tak więc nie jest to osobnik juwenilny. Alifanov pisze też, że obniżona ilość zębów i duże oczodoły nie powinny być w tym wypadku uważane za oznaki juwenilne (w nawiasie pisze, że ma na myśli juwenilne w sensie "niedorosłego").

Wymarcie ceratopsów w Azji

Powszechnie wiadomo, że wszystkie nieptasie dinozaury wymarły z końcem kredy, około 65 milionów lat temu. Wiele grup jednak nie dotrwało do tego czasu - przynajmniej lokalnie nie znajduje się szczątków niektórych grup dinozaurów w skałach pochodzących z mastrychtu (od ok. 71 Ma), w szczególności późnych osadów tego piętra (od ok. 69 Ma). Wśród nich są także ceratopsy. Jak zauważa Alifanov, w azjatyckich osadach młodszych od Baruungoyot nie znaleziono żadnych szczątków ceratopsów, które prawdopodobnie wymarły, ustępując miejsca hadrozaurydom, głównie z Lambeosaurinae. Natomiast w Ameryce Północnej na samym końcu kredy sytuacja jest zupełnie inna - to dinozaury kaczodziobe ustępują miejsca ceratopsom. Jednak, w przeciwieństwie do Azji, gdzie dinozaury rogate nie występują w ogóle, w Ameryce Północnej żyły jeszcze zaurolofiny (Edmontosaurus). Przyczyny tego wymierania pozostają nieznane, przypuszczalnie miały wpływ na nie czynniki fizjograficzne, takie jak spadek temperatury i wilgotności. Skutkowało to prawdopodobnie zmianami w roślinności na niekorzyść ceratopsów.

Spis gatunków

Gobiceratops	Alifanov, 2008
G. minutus	Alifanov, 2008

Bibliografia

Alifanov, V. R. 2008. The Tiny Horned Dinosaur Gobiceratops minutus gen. et sp. nov. (Bagaceratopidae, Neoceratopsia) from the Upper Cretaceous of Mongolia. Paleontological Journal 42 (6): 621-633.

http://dml.cmnh.org/2008Nov/msg00089.html