Suskityrannus
Autor: | Kamil Kamiński |
Suskityrannus (suskityran) | |
---|---|
Długość | >2-2,5 m |
Dieta | mięsożerny |
Miejsce | USA
Nowy Meksyk (formacja Moreno Hill, dolne warstwy) |
Czas | |
Systematyka | Dinosauria |
![]() Zrekonstruowany szkielet. Autor zdjęcia: Kumiko. [2] |
Wstęp
Suskityrannus to rodzaj niewielkiego teropoda z kladu Tyrannosauroidea żyjącego ok. 92 mln lat temu na obszarach dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jest to kolejny opisany w ostatnich latach przedstawiciel tej grupy drapieżnych dinozaurów ze „środkowej kredy”, pomagający wypełnić lukę prymitywnymi, wczesnokredowymi tyranozauroidami, a potężnymi, zaawansowanymi tyranozaurydami z końca kredy.
Etymologia
Nazwa Suskityrannus pochodzi od słowa suski („kojot”) w języku Indian z plemienia Zuni oraz łacińskiego tyrannus („tyran”). W pracy opisującej tego dinozaura ten drugi człon przetłumaczono błędnie jako „król”. Epitet gatunkowy honoruje Hazela Wolfe’a za jego wkład w badania skamieniałości w Moreno Hill.
Materiał kopalny
Holotyp (MSM P4754) to niekompletny szkielet, w tym częściowa czaszka (niekompletne kości przedszczękowe, przednia część i tylna końcówkę żuchwy, fragmentaryczna puszka mózgową i k. ciemieniowa oraz kawałek k. kwadratowej), dwa kręgi szyjne z fragmentami żeber szyjnych, trzon kręgu grzbietowego, niekompletny trzon kręgu krzyżowego, dalsze części kości lewego śródstopia II-IV i inne fragmenty.
Paratyp (MSM P6178) to fragment żuchwy, lewa k. czołowa i częściowa zaoczodołowa, kilka kręgów z różnych części ciała, niekompletna łopatka, fragmenty pazurów przednich łap, fragment k. łonowych oraz większość k. tylnych kończyn (brakuje gł. kości stóp).
Oba okazy były młodymi osobnikami.
![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Moros_intrepidus.png/300px-Moros_intrepidus.png)
Historia taksonu
Szczątki Suskityrannus odkryto w 1998 r. i początkowo uznano za dromeozauryda. W 2000 r. odnaleziono kolejne kości, a suskityrana przedstawiano jako prymitywnego celurozaura. W reszcie, po dokładniejszych badaniach stwierdzono, że jest to tyranozauroid. W 2011 r. pojawiał się on w serialu popularnonaukowym BBC „Dinosaur Planet”, gdzie otrzymał nieoficjalną nazwę „Zunityrannus”. W 2019 r. ukazał się oficjalny opis, a autorzy (Nesbitt i in.) ochrzcili omawianego tu dinozaura nazwą Suskityrannus.
Budowa i filogeneza
Suskityrannus był niedużym (jednak nie wiadomo, jakie rozmiary odia gały w pełni dorosłe okazy), lekko zbudowanym, dwunożnym drapieżnikiem. Od innych tyranozauroidow odróżniały go dwie autapomorfie w budowie kończyn tylnych. Czaszka była stosunkowo niewielka (25-32 cm długości), wydłużona i niska, ze skróconą kością przedszczękową. Jak u wszystkich tyranozauroidów, w kościach przedszczękowych znajdowały się cztery zęby o charakterystycznym D-kształtnym przekroju. Kości szczękowe zawierały po 13 zakrzywionych zębów, a zębowe – szesnaście. Kręgi szyjne były skrócone i zbliżały suskityrana bardziej dotyranozaurydów, niż bazalnych tyranozauroidów, podobnie jak wklęsły przedni koniec trzonu kości łonowej. Z kolei kość udowa przypominała wczesne tyranozauroidy i Xiongguanlong. Kość piszczelowa przewyższała długością udową. Stopa miała rozwiniętą strukturę arctometatarsus i odróżniała Suskityrannus od prymitywnych przedstawicieli Tyrannosauroidea. Wskazuje to, że był on szybko biegającym zwierzęciem.
Suskityrannus był średnio zaawansowanym tyranozauroidem, pośrednim między wczesnymi przedstawicielami tej grupy, a późnokredowymi gigantami. Mógł być bliski takim formom jak Xiongguanlong czy Timurlengia.
Tempo wzrostu
Analiza histologiczna kości wykazała, że Suskityrannus rósł w podobny sposób co małe teropody, o długości kości udowej pomiędzy 10 a 30 cm. Dorosłe okazy zapewne nie osiągały rozmiarów zbliżonych do tyranozaurydów. Tempo wzrostu było bardziej zbliżone do wczesnych tyranozauroidów, jak Guanlong.
Spis gatunków
Suskityrannus | Nesbitt, Denton Jr, Loewen, Brusatte, Smith, Turner, Kirkland, McDonald i Wolfe, 2019 |
S. hazelae | Nesbitt, Denton Jr, Loewen, Brusatte, Smith, Turner, Kirkland, McDonald i Wolfe, 2019 |
Bibliografia
Mortimer, M. (2012 online) [3].
Nesbitt, S.J.,. Denton Jr., R.K., Loewen, M.A., Brusatte, S.L., Smith, N.D., Turner, A.H., Kirkland, J.I., McDonald, A.T. & Wolfe, D.G. (2019). “A mid-Cretaceous tyrannosauroid and the origin of North American end-Cretaceous dinosaur assemblages.”. Nature Ecology & Evolution [4]. -