Richardoestesia
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Richardoestesia (rikardostezja) | |
|---|---|
| Miejsce | USA (patrz tekst) |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Ząb przypisywany do R. gilmorei. Źródło: Larson i Currie (2013). | |
Wstęp
Richardoestesia to rodzaj niedużego teropoda, prawdopodobnie z rodziny Dromaeosauridae, żyjącego na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w późnej kredzie. Niestety, jest on znany głównie z zębów, przez co jego dokładny wygląd i pozycja systematyczna pozostają niepewne.
Historia i materiał kopalny
Pierwsze szczątki Richardoestesia odkryto w 1917 r. Składały się na nie fragmenty żuchwy i zęby. W 1924 r. Charles Gilmore opisał je jako skamieniałości należące do Chirostenotes. Dzisiaj wiadomo jednak, że chirostenot był bezzębnym owiraptorozaurem. Dlatego w 1990 r. Philip Currie i współpracownicy utworzyli dla niego nowy rodzaj Richardoestesia.
Holotyp (CMN 343) to niekompletne kości zębowe z zębami. Pochodzą one z osadów formacji Dinosaur Park. Oprócz tego do Richardoestesia gilmorei przypisywano mnóstwo zębów z późnokredowych formacji skalnych zachodniej części Ameryki Północnej. Są wśród nich kolejne zęby z Dinosaur Park, ale też m.in. z Horseshoe Canyon, Judith River i Aguja. Wydaje się bardzo wątpliwe, by szczątki pochodzące z tak odległych geograficznie i stratygraficznie miejsc rzeczywiście należały do jednego gatunku. Jeszcze bardziej nieprawdopodobne są doniesienia o skamieniałościach tego zwierzęcia znalezionych w jurajskich lub kredowych skałach na terenie Europy (Wielka Brytania, Hiszpania, Portugalia). Wg Larsona i Currie (2013) Richardoestesia gilmorei powinna być ograniczona do materiału znanego wyłącznie z Dinosaur Park.
Etymologia
Nazwa Richardoestesia honoruje amerykańskiego paleontologa Richarda Estesa, który był pionierem badań zębów teropodów. Analogicznie epitet gatunkowy odnosi się doi postaci Charlesa Gilmore’a.
Budowa i systematyka
Ze względu na niedostatek szczątków, niewiele można powiedzieć na temat budowy Richardoestesia. Zapewne był to nieduży, zwinny mięsożerca. Zęby były zakrzywione do tyłu, a ich krawędzie zaopatrzone w niewielkie, zaokrąglone piłkowania. Powszechnie uważa się rikardostezję za dromeozauryda, jednak Larson iCurrie uznali ją za przedstawiciela Coelurosauria o niepewnej pozycji systematycznej. Sues i Averianov (2013) stwierdzili, że najpewniej był to przedstawiciel Paraves.
?Richardoestesia isosceles
Gatunek ten został nazwany w 2001 r. przez Sankey na podstawie zębów pochodzących z formacji [[Aguja] w Teksasie. Później przypisywano do niego zęby z różnych zakątków Ameryki Północnej. Podobnie jak w przypadku R. gilmorei, są to zapewne błędne identyfikacje, a zęby te pochodzą od innych, być może blisko spokrewnionych taksonów. Wg Averianova i Suesa (2019) gatunek ten jest nieodróżnialny od R. asiatica i został przez nich uznany za nomen dubium.
?Richardoestesia asiatica
Richardoestesia asiatica pochodzi z formacji Bissekty w Uzbekistanie, datowanych na turon. Przypisywano do tego gatunku także szczątki z wczesnokredowej formacji Khodzhakul. R. asiatica została opisana w 2013 r. przez Suesa i Averianova. Badacze ci zsynonimizowali ten gatunek z Asiamericana asiatica. Zwierzę to jest znane wyłącznie z zębów. Wg Averianova i Suesa (2019) wykazuje ono typowe cechy dla rodzaju Richardoestesia, natomiast od gatunku typowego różni się m.in. prostymi koronami zębów. Jest jednak nieodróżnialne od trzeciego z nazwanych gatunków - R. isosceles. Z uwagi na odległość geograficzną i różnicę kilkudziesięciu milionów lat w stosunku do gatunku typowego, przynależność do rodzaju Richardoestesia jest co najmniej dyskusyjna.
Spis gatunków
| Richardoestesia | Currie, Rigby i Sloan, 1990 |
| R. gilmorei | Currie, Rigby i Sloan, 1990 |
| ?R. isosceles | (Sankey |
| ?R. asiatica | (Nessov 1995) Sues i Averianov, 2013 |
| = Asiamericana asiatica | (Nessov |
Bibliografia
Averianov, A., Sues, H.-D. (2019). “Morphometric analysis of the teeth and taxonomy of the enigmatic theropod Richardoestesia from the Upper Cretaceous of Uzbekistan. Journal of Vertebrate Paleontology. 39, e1614941.
Larson, D.W., Currie, P.J. (2013). “Multivariate Analyses of Small Theropod Dinosaur Teeth and Implications for Paleoecological Turnover through Time.” PLoS ONE 8(1): e54329. doi:10.1371/journal.pone.0054329.
Mortimer, M. (online 2014) [2].
Sues, H.-D., Averianov, A. (2013). “Enigmatic teeth of small theropod dinosaurs from the Upper Cretaceous (Cenomanian–Turonian) of Uzbekistan.” Canadian Journal of Earth Sciences. 50, 306-314.
