Judith River

Hasło w trakcie aktualizacji 

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Formacja Judith River
Wiek	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 79-75,2 Ma późna kreda (kampan)
Miejsce	USA - Montana
Podjednostki	ogniwa Parkman Sandstone, McClelland Ferry, Coal Ridge oraz Woodhawk
Leży pod	formacja Bearpaw
Leży nad	formacja Claggett
Miąższość	ok. 180 m
Klimat	ciepły i wilgotny
Litologia	mułowce, piaskowce, bentonity
Odsłonięcia skał formacji Judith River w Missouri Breaks National Monument. Fot. Kenneth Carpenter [3]

Wstęp

Formacja Judith River to późnokredowa jednostka litostratygraficzna położona w północnej części USA (stan Montana) należąca do grupy Belly River. Liczne badania wykazały, że jej pokłady pochodzą z piętrowa zwanego kampan.

Etymolgia

Nazwa formacji wywodzi się od rzeki Judith, która zbiega z rzeką Missouri na terenie stanu Montana.

Wiek

Liczne badania skał formacji Judith River wskazują na kampański wiek (np. Rogers i in., 2016; Fowler, 2017; Ramezani i in., 2022). Ramezani i współpracownicy (2022) ustalili, że wiek ogniwa McClelland Ferry wynosi 78,6-76,3 Ma, zaś Coal Ridge - 76,3-75,2 Ma.

Litologia

Odsłonięcia skał formacji Judith River widoczne ze strony rzeki Missouri. Fot. Kenneth Carpenter [1].

Rogers i współpracownicy (2016) wyróżnili cztery ogniwa w formacji Judith River: Parkman Sandstone, McClelland Ferry, Coal Ridge oraz Woodhawk. Skały ogniwa Parkman Sandstone stykają się z formacją Claggett. Podjednostkę McClelland Ferry tworzą głównie piaskowce. Wiekiem odpowiada ona formacji Oldman z Kanady. Kolejną częścią omawianej jednostki geologicznej jest ogniwo Coal Ridge zawierającą mułowce. Człon ten korelatywny z formacją Dinosaur Park. Obydwa ogniwa są oddzielone od siebie nieciągłością, która uformowała się około 76,3 miliona lat temu, co zbiegało się z początkiem transgresji Morza Bearpaw w środkowej Montanie. Około 75,2 mln lat temu Morze Bearpaw przesunęło się na zachód poza obszar typowy formacji Judith River. Z biegiem czasu tempo akumulacji osadów zwiększało się z 3,8 cm/1000 lat (ogniwo McClelland Fery) do 9,0 cm/1000 lat (ogniwo Coal Ridge). Podjednostka Woodhawk swoim wiekiem odpowiada ogniwu Coal Ridge. Człon ten składa się z morskich piaskowców. Ogniwo Woodhawk oraz Coal Ridge stykają się z formacją Bearpaw.

Paleoekologia

Rekonstrukcja paleośrodowiska wraz z dinozaurami z formacji Judith River. Autor: ABelov2014 [2]

Fauna z formacji Judith River była typowa dla Ameryki Północnej w późnej kredzie. Głównymi grupami roślinożernych dinozaurów były ceratopsydy, hadrozaurydy, pachycefalozaury i ankylozaury. Na szczycie łańcucha pokarmowego stały tyranozaurydy, zaś w ich cieniu żyły mniejsze dromeozaurydy oraz troodontydy. W osadach formacji Judith River odnaleziono również skamieniałości należące do ryb, płazów, krokodylomorfów, jaszczurek, żółwi przedstawicieli Choristoderes oraz ssaków. Ówczesny klimat był ciepły i wilgotny, zaś tereny przypominały dzisiejsze mokradła (Sanhi, 1972).

Bibliografia

Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426

Ramezani, J., Beveridge, T. L., Rogers, R. R., Eberth, D. A., & Roberts, E. M. (2022). "Calibrating the zenith of dinosaur diversity in the Campanian of the Western Interior Basin by CA-ID-TIMS U–Pb geochronology". Scientific Reports, 12(1), 16026. doi:10.1038/s41598-022-19896-w

Rogers, R. R., Kidwell, S. M., Deino, A. L., Mitchell, J. P., Nelson, K., & Thole, J. T. (2016). "Age, correlation, and lithostratigraphic revision of the Upper Cretaceous (Campanian) Judith River Formation in its type area (north-central Montana), with a comparison of low-and high-accommodation alluvial records". The Journal of Geology, 124(1), 99-135. doi:10.1086/684289

Sahni, A. (1972). "The vertebrate fauna of the Judith River Formation, Montana." Bulletin of the AMNH, v. 147 article 6: 321-415