Kaiparowits

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj

Autor: Michał Siedlecki, Paweł Konarzewski


Formacja Kaiparowits
Wiek
252 201 143
66

ok. 77,3-72,8 Ma
(późna kreda - kampan)

Miejsce USA - Utah
Podjednostki dolne, środkowe górne (nazwy nieoficjalne) i Upper Valley
Leży pod formacja Canaan Peak
Leży nad formacja Wahweap
Miąższość 1005 m
Klimat ciepły i wilgotny wraz z porami suchymi
Litologia piaskowce, mułowce, iłowce, bentonity i materiał wulkaniczny
Kaiparowits Formation.jpg
Odsłonięcia skał formacji Kaiparowits. Fot. Kenneth Carpenter [2]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…
}

Wstęp

Formacja Kaiparowits jest położona na płaskowyżu Kaiparowits znajdującym się na południu stanu Utah. Jej osady są datowane na kampan.

Historia badań

Formacja Kaiparowits została pierwotnie nazwana przez Gregory'ego i Moore'a (1931), ale podani tylko podstawowe informacje o litologii i fauny dolnej części formacji. Zasugerowali oni wiek na kenozoik (dawniejszy trzeciorzęd, czyli obecny paleogen i neogen), ale nie odnotowali grubości formacji ani nie wyznaczyli sekcji typowej formacji. Lohrengel (1969) wykonał pierwsze szczegółowe badania formacji, badając palinologię i oszacował grubość osadów na ok. 840 m, a wiek mastrycht. W latach 80 i 90 XX wieku badania dotyczyły się głównie na taksonomii i biostrarygrafii ssaków. Na postawie bogatej fauny ssaków oraz ponownych badań pyłków roślin, Eaton (1991) uznał, że osady formacja Kaiparowits pochodzą z kampanu a nie mastrychtu (Roberts, 2007). W 2005 roku Roberts i współautorzy w celu ustalenia wieku formacji użyli metodę radiometryczną (za pomocą argonu 40Ar/39Ar). Ich zdaniem dokładny wiek formacji wynosił 76,1-74 Ma. Ramezani i in. (2022) po dokładniejszym zbadaniu osadów sądzą, że wiek formacji Kaiparowits mieści się w przedziale ok. 77,3-72,8 Ma z uwzględnieniem górnej granicy ogniwa Upper Valley.

Litologia

Najniższe osady formacji Kaiparowits stykają się z najwyższą częścią formacji Wahweap. Składa się ona głównie z szaro-niebieskich do zielonkawo-szarych i szarych piaskowców, mułowców oraz iłowców. Roberts (2007) podzielił nieoficjalnie formację na trzy ogniwa: dolne, środkowe i górne ze względu na różnice w budowie osadów. Dolne i górne osady zawierają mniej skamieniałości niż środkowe (Titus i in,. 2013). Po rekalibracji wieku formacji Kaiparowits okazało się, że swoim wiekiem odpowiada Dinosaur Park z Kanady (Fowler, 2017; Ramezani i in., 2022).

W 2020 roku Beveridge i współpracownicy zdefiniowali nowe ogniwo formacji Kaiparowits, które otrzymało nazwę Upper Valley. Czwarta podjednostka ma 255 m miąższości. Jest zbudowana z masywnych, błotnistych piaskowców, przeplatane piaszczystymi, bentonitowymi oraz bogatymi w substancje organiczne mułowcami. Znajduje się w niej również liczny materiał pochodzenia wulkanicznego. Warstwy te są słabo zwięzłe i kruche. Ogniwo Upper Valley ma jaśniejszy kolor (bladoszary) w porównaniu z resztą formacji Kaiparowits, co sprawia, że jest łatwo rozpoznawalne z dużych odległości. W pokładach nowej podjednostki zostały odnalezione diagnostyczne kości dinozaurów, skorupy żółwi, kości krokodyli, zęby ryb oraz muszle mięczaków. Według autorów badania zasobność skamieniałości może być porównywalna z pozostałą częścią formacji Kaiparowits. Całkowita miąższość omawianej jednostki geologicznej wynosi 1005 m, a jej najwyższe warstwy stykają się z formacją Canaan Peak.

Paleoekologia

Rekonstrukcja paleośrodowiska wraz ze zwierzętami pochodzącymi z formacji Kaiparowits. Autor: ABelov2014. [1]

Osady formacji Kaiparowits sugerują występowanie środowisk lądowych zalewanych przez wiele lat słodką wodą w obrębie nizin rzecznych z wysokim tempem akumulacji osadów (39-42 cm/ka). Klimat występujący na tych terenach był ciepły, wilgotny z wysokimi opadami i prawdopodobnymi okresami suszy (Roberts, 2007). Formację Kaiparowits zamieszkiwała dość zróżnicowana grupa zwierząt. W rzekach pływały różne ryby kostnoszkieletowe i chrzęstnoszkieletowe, płazy ogoniaste, żółwie wodne oraz krokodyle. Na lądzie dominującą grupą zwierząt były nieptasie dinozaury, pod których łapami biegały mniejsze zwierzęta takie jak ssaki i żółwie lądowe. W powietrzu latały pterozaury i prymitywne ptaki. Fauna dinozaurów z Kaiparowits bardzo przypominała fauny znane z innych formacji geologicznych z terenów dawnej Laramidii. Dominującymi roślinożercami były ceratopsydy i hadrozaurydy. Rzadsze były ankylozaury oraz bazalne ornitopody i tescelozaury. Najliczniejszą grupą teropodów były tyranozaurydy (będące na szczycie łańcucha pokarmowego) oraz parawiale (zwłaszcza dromeozaurydy). Z formacji Kaiparowits znane są znane również odciski tropów dinozaurów (hadrozaurydów).

Dinozaury

Dinozaury
Takson Miejsce Ogniwo Głębokość osadów Materiał kopalny Komentarz Grafika

Akainacephalus johnstoni [1][2]

Kamieniołom grypozaura Horse Mountain

środkowe

dolna część środkowego ogniwa

UMNH VP 20202 - kompletna czaszka i fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy

Średniej wielkości ankylozauryd.

Akainacephalus johnsoni.jpg

Anodontosaurus sp. [3]

stanowisko UMNH VP 1506

środkowe

nie podano

UMNH VP 21000 - fragmentaryczna czaszka.

Nowy gatunek z rodzaju Anodontosaurus.

Anodontosaurus LM.png

aff. Brachylophosaurus sp. [4][5]

nie podano

dolne

prawie podstawa formacji

UMNH VP 16722 - kość jarzmowa

Najmłodszy znany przedstawiciel Brachylophosaurini.

Brachylophosaurus canadensis.png

Gryposaurus monumentensis [6]

nie podano

środkowe

środkowa część środkowego ogniwa

czaszki oraz elementy pozaczaszkowe

Prawdopodobnie największy gatunek grypozaura.

Gryposaurus UDL.png

Gryposaurus cf. notabilis [4][7]

nie podano

dolne

nie podano

UMNH VP 18556 - kompletna artykułowana czaszka, UMNH VP 16668 - bardziej fragmentaryczna czaszka

Prawdopodobnie nowy gatunek Gryposaurus.

Gryposaurus notabilis.png

?Gryposaurus sp. [4]

nie podano

nie podano

nie podano

UMNH VP 16677 - częściowy, artykułowany szkielet pozaczaszkowy bez dłoni, stóp i końca ogona

Okaz ten prawdopodobnie reprezentował rodzaj Gryposaurus.

Hagryphus giganteus [8]

"The Blues"

środkowe

środek środkowej formacji

kości kończyn

Prawdopodobnie duży cenagnatyd.

Hagryphus giganteus - Natural History Museum of Utah - DSC07248.JPG

"Kaiparowits ankylosaurid A" [1]

stanowiska UMNH VP 1004 i UMNH VP 981

środkowe

dolna część środkowego ogniwa

UMNH VP 19473 - kompletna, dysartykułowana lewa kończyna przednia, lewa łopatka i kość krucza, 1 kręg szyjny i 3 kręgi ogonowe, szyjny półpierścień (opancerzenie) i osteodermy oraz UMNH VP 19472 - żebra, kręgi, osteodermy oraz maczuga ogonowa

Potencjalnie nowy takson.

"Kaiparowits Centrosaur B" [7][9]

nie podano

środkowe

nie podano

UMNH VP 20949 - niekompletna czaszka

Centrozauryn charakteryzujący się niezwykle małymi oknami w kryzie i znacznie różniący się od Nasutoceratops. Potencjalnie nowy takson.

Kosmoceratops richardsoni [10]

nie podano

środkowe

dolna część środkowego ogniwa

4 osobniki

Chasmozauryn mający najbogatszą ornamentyce kryzy.

Kosmoceratopsskull.png

Mirarce eatoni [11]

stanowisko UCMP V93097

nie podano

nie podano

UCMP 139500 - częściowy szkielet pozaczaszkowy należący do dorosłego osobnika

Najbardziej kompletny znany enantiornitid z USA. Szkielet zachował się w trójwymiarze.

Mirarce eatoni.jpg

Nasutoceratops titusi [12][13]

stanowisko UMNH VP 940

środkowe

dolna część środkowego ogniwa

3 okazy

Centrozauryn o wyjątkowo długich rogach naodcznych.

Nasutoceratops UDL.png

Orodrominae gen. nov. [14][4][7]

nie podano

środkowe

nie podano

UMNH VP 19470 - częściowa kość jarzmowa, k. czołowa, k. zębowa, k. skrzydłowa, k. zapotyliczno-opistotyczne i fragmenty szkieletu pozaczaszkowego i UMNH VP 12665 - elementy szkieletu pozaczaszkowego należące do 3 młodocianych osobników oraz inne okazy (elementy czaszki i szkieletu pozaczaszkowego), np: UMNH VP 21107 - prawa kość udowa, UMNH VP 21104 - łopatka, ?UMNH VP 12677 - artykułowana lewa dłoń, dysartykułowane kręgi i fragmenty kończyn, ?UMNH VP 16281 - artykułowane prawa i lewa stopa

Potencjalnie nowy takson.

Kaiparowits ornithopod.png

Parasaurolophus cf. cyrtocristatus [4][15]

nie podano

dolne i środkowe

środkowe części dolnego i środkowego ogniwa

7 czaszek oraz 2 szkielety pozaczaszkowe

Prawdopodobnie nowy gatunek Parasaurolophus.

Kaiparowits Formation Parasaurolophus.png

Parasaurolophus sp. [16]

niepodano

środkowe

górna część środkowego ogniwa

RAM 1400 - prawie kompletne artykułowane czaszka i szkielet pozaczaszkowy, należące do osobnika młodocianego

Nieokreślony gatunek z rodzaju Parasaurolophus.

Parasaurolophus reconstructed skeleton.png

Talos sampsoni [17]

"The Blues"

środkowe

środkowa część środkowego ogniwa

UMNH VP 19479 - kręgi oraz kości kończyn

Średniej wielkości troodontyd.

Talos.png

Teratophoneus curriei [18][19]

"The Blues" i stanowisko UMNH VP 597

środkowe

nie podano

kilka okazów

Duży tyranozauryd, największy drapieżnik lądowy odnaleziony w omawianej formacji.

Teratophoneus curriei adult and juvenile 2 salt lake city.jpg

Tyrannosauridae gen. nov. [20][7]

Kamieniołom Rainbows and Unicorns (14UTKA-8)

górne

dolna część górnego ogniwa

fragmentaryczne czaszki i szkielety pozaczaszkowe, należące do 4 lub 5 osobników

Potencjalnie drugi ważny rodzaj tyranozauryda z omawianej formacji.

Utahceratops gettyi [10][1]

m.in. stanowiska UMNH VP 942, UMNH VP 145

dolne i środkowe

nie podano

co najmniej 6 osobników

Duży chasmozauryn blisko spokrewniony z Pentaceratops.

Utahceratops UDL.png

Niezidentyfikowane ankylozaurydy [1]

stanowisko UMNH VP 368


stanowisko UMNH VP 314


nie podano

środkowe

nie podano

UMNH VP 12562 - niekompletna lewa kość zębowa oraz inne fragmenty czaszki i osteodermy


UMNH VP 12675 - liczne niewielkie osteodermy


OMNH 21118, OMNH 24112, UCMP 8319, UCMP 8330, UCMP 8659 (część), UCMP 8667 (część), UCMP 83240 (część) i MNA V9480 - izolowane zęby

Być może nowy takson.


Niediagnostyczny takson.


Niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany chasmozauryn [1]

"Dog Flat"

dolne

nie podano

UMNH VP 14923 - fragmentaryczna czaszka

Potencjalnie nowy takson różniący się od Kosmoceratops i Utahceratops. Najstarszy znany chasmozauryn z omawianej formacji.

Niezidentyfikowane ?dromeozaurydy [21]

nie podano

nie podano

nie podano

UMNH VP 13606, RAM 9136 i inne - izolowane zęby (morfotyp A)


UMNH VP 11803, RAM 12084 i inne - izolowane zęby (morfotyp B)


UMNH VP 12494 i inne - izolowany paliczek stopy PII-I, izolowane pazury

Takson\y niediagnostyczny\e. Dawniej zęby przypisywano Dromaeosaurus, obecnie uważa się, że należały do pokrewnych mu dinozaurów.


Takson(y) niediagnostyczny\e. Dawniej zęby przypisywano Saurornitholestes, obecnie uważa się, że należały do pokrewnych mu dinozaurów.


Takson(y) niediagnostyczny\e.

Niezidentyfikowany enantiornit [22]

stanowisko RAM V9901

środkowe

górna część środkowego ogniwa

RAM 14306 - przednia część kości kruczej

Takson odmienny od Mirarce.

Niezidentyfikowane hadrozaurydy

stanowisko RAM V200606 [23]


nie podano [4]


Kamieniołom Rainbows and Unicorns (14UTKA-8) [20]

środkowe


dolne


górne

górna część środkowego ogniwa


nie podano


dolna część górnego ogniwa

RAM 9137 - dysartykułowany szkielet pozaczaszkowy obejmujący częściową łopatkę, kość kruczą, prawie kompletną płytę mostka, żebra, kręgi grzbietowe, paliczek palca, odciski skóry


MNA V8369 - artykułowany ogon, częściowa miednica oraz lewa kończyna tylna


1 kręg ogonowy, 3 trzony kręgów, szewron, żebro grzbietowe, lewa kość udowa, trzon k. kulszowej?, nieokreślony fragment, boczna k. śródręcza?, k. śródręcza, 3 kręgi grzbietowe (środkowe lub tylne), k. łonowa, k. promieniowa, k. krzyżowa, łopatka,

Potencjalnie nowy takson (o ile diagnostyczny).


Prawdopodobnie nowy takson. Dawniej uważany za lambeozauryna.


Zapewne takson niediagnostyczny.

Niezidentyfikowany lambeozauryn [24]

nie podano

nie podano

nie podano

niekompletny dach czaszki i częściowa kość kulszowa

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowane nodozaurydy [1]

stanowisko UMNH VP 904


stanowisko UMNH VP 430


nie podano

środkowe

nie podano

UMNH VP 16940 - pojedynczy tylny kolec szyjny


UMNH VP 12264 - ponad 60 osteoderm różnych kształtów i rozmiarów


OMNH 21190, OMNH 24471, UCMP 83240, UCMP 83263, UMNH VP 12562 i UMNH VP 16221 - izolowane zęby

Niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowane ornitomimidy

nie podano [21]


stanowisko RAM V1998008 [25]

środkowe

nie podano

MNA PI 1762A - prawie kompletna lewa kończyna tylna, częściowa miednica, częściowa kolumna kręgów; UMNH VP 12223 - kręg ogonowy, fragmenty kości śródstopia i paliczki; UMNH VP 9553 i 16698 - izolowane kości piszczelowe, UMNH VP 19467 - izolowana artykułowana stopa z kością kończyny tylnej, UMNH VP 20188 - kręgi ogonowe, fragmentaryczna miednica, częściowa stopa oraz inne elementy tylnego szkieletu pozaczaszkowego; UMNH VP ?(brak numeru) - mocno uszkodzona czaszka, UMNH VP 16385 - niekompletna i częściowo zmiażdżona dłoń, nadgarstek i przedramię; RAM 6794 - lewe kość biodrowa, k. łonowa (częściowa) i k. kulszowa, lewa kończyna tylna i częściowa prawa kończyna tylna, 15 kręgów ogonowych i kilka fragmentarycznych żeber.


RAM 6794 - miednica, kość krzyżowa, obie kończyny tylne oraz kilka stowarzyszonych kręgów ogonowych

Najprawdopodobniej nowy takson (lub taksony). Okaz MNA PI 1762A przypisywany był do Ornithomimus velox.


Najprawdopodobniej takson niediagnostyczny (być może ten sam co powyższy).

Niezidentyfikowane pachycefalozaurydy [26]

nie podano

środkowe

dolna część i górna część

UMNH VP 16986 - mocno uszkodzona kość czołowo-ciemieniowa, UMNH VP 21112- kompletna k. czołowo-ciemieniowa, UMNH VP 18611 - przedni fragment kopuły czaszkowej i UMNH VP 18594 - tylny fragment k. czołowo-ciemieniowej, stosunkowo kompletna czaszka w preparacji, UMNH VP 9546 - stosunkowo kompletna k. łuskowa i UMNH VP 19653 - zerodowana kość zaoczodołowa?

Prawdopodobnie nowy takson lub nowe taksony (o ile szczątki są diagnostyczne).

Niezidentyfikowany parawial [20]

Kamieniołom Rainbows and Unicorns (14UTKA-8)

górne

dolna część górnego ogniwa

kość kątowa, paliczek palca III-3, paliczki stopy I-1 i III-1, niezidentyfikowany paliczek i kość łonowa

Najpewniej takson niediagnostyczny.

Niezidentyfikowane teropody [21]

nie podano

nie podano

nie podano

UMNH VP 12694, RAM 12083 i inne - izolowane zęby

Taksony wątpliwe. Dawniej przypisywane do Richardoestesia i Paronychodon.

Niezidentyfikowane troodontydy [21]

nie podano

nie podano

nie podano

UMNH VP 12507, UMMH VP 11806 i inne - izolowane zęby, kręg ogonowy (bez numeru)


UMNH VP 16303 - izolowana lewa kość czołowa


UCMP 149171 - przedni koniec kości piszczelowej, fragmentaryczne k. śródstopia, paliczki stopy i pazury stopy, k. podstawnopotyliczna, połączone k. ciemieniowe, części k. łuskowych

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowane tyranozaurydy [21]

nie podano

nie podano

nie podano

RAM 8395 - częściowa kość zębowa, RAM 9132 - lewa kość udowa, częściowa prawa k. piszczelowa, kompletna prawa k. skokowa i piętowa, częściowa prawa k. śródstopia III, kompletne paliczki stopy PIII-1 i PIII-2; UMNH VP 12586 - połączone kości ciemieniowe, fragmentaryczna k. czołowa i lewa k. zębowa (osobnik młodociany); UMNH VP 16161 - zęby i fragmentaryczne elementy kończyny , UMNH VP 16692 - fragmentaryczne elementy kończyny, paliczek stopy i pazur; UMNH VP 16693 - częściowa k. zębowa, paliczek stopy, pazur i inne elementy czaszki i szkieletu pozaczaszkowego; UMNH VP 11302 - ząb, kręg ogonowy, lewa k. udowa, k. piszczelowa, k. strzałkowa, k. śródstopia III, pojedynczy paliczek stopy i pazur (wielki osobnik dorosły); UMNH VP 16225 - izolowane połączone kości ciemieniowe, UMNH VP 12223 - izolowana k. ramieniowa, izolowana k. łzowa dużego osobnika dorosłego oraz UMNH VP 16691 - izolowana k. jarzmowa dużego dorosłego

Potencjalnie nowy takson, możliwe, że więcej niż jeden.

Z pokładów formacji znane są również pozostałości po jajach (niekompletne jaja oraz pojedyncze skorupki), w tym jedne z najmniejszych mezozoicznych jaj Stillatuberoolithus storrsi. Część z nich zostało złożonych przez teropody (np: S. storrsi) (Oser i in., 2021).

Pterozaury

Pterozaury
Takson Miejsce Ogniwo Głębokość osadów, w którym odnaleziono skamieniałości Materiał kopalny Komentarz Grafika

Niezidentyfikowany przedstawiciel Azhdarchidae [27]

stanowisko RAM V2005022

środkowe

nie podano

RAM 22574 - prawdopodobnie kość łokciowa

Szacowana rozpiętość skrzydeł tego latającego archozaura mogła wynosić ok. 4,3 - 5,9 m. Zachowana kość łokciowa przypomina nieco budową analogiczną kość u Cryodrakon, dużego azdarchida z formacji Dinosaur Park. Ten pterozaur mógł konkurować z teratofonem i deinozuchem (komentarz własny - MS).

Significant pterosaur discoveries in western North America.png

Niezidentyfikowany przedstawiciel Pterosauria [28]

stanowisko RAM V200810

środkowe

górna część środkowego ogniwa

RAM 15445 - ?paliczek IV-4 ręki

Niediagnostyczny takson.

Krokodylomorfy

Z formacji Kaiparowits znamy wiele taksonów krokodylomorfów, w tym krokodyli. Deinosuchus, rodzaj olbrzymiego aligatoroida, był dominującym drapieżnikiem w wodzie.

Krokodylomorfy
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

Brachychampsa sp. [29]

nie podano

dwie niekompletne czaszki, lewa kość szczękowa i niemalże kompletny szkielet pozaczaszkowy

Nieokreślony gatunek z rodzaju Brachychampsa.

Brachychampsa sp. - Natural History Museum of Utah - DSC07238.JPG

Deinosuchus hatcheri [29]

nie podano

elementy czaszki i osteodermy

Prawdopodobnie jeden z czołowych drapieżników z formacji Kaiparowits.

Deinosuchus hatcheri.png

Leidysuchus sp. [30]

środkowe

RAM 14527 - częściowy szkielet

Nieokreślony gatunek z rodzaju Leidysuchus.

Leidyosuchus canadensis, Dinosaur Provincial Park, Alberta, Canada, Late Cretaceous - Royal Ontario Museum - DSC00090.JPG

Niezidentyfikowany przedstawiciel Alligatoroidea [29]

nie podano

zmiażdżona, lecz kompletna czaszka i częściowy szkielet pozaczaszkowy, niekompletna żuchwa

Obydwa okazy mogą w rzeczywistości nie należeć do jednego rodzaju.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Crocodylia [29]

nie podano

osteodermy, prawa kość udowa i zęby


UMNH VP 11870 - kość czołowa

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Crocodyliformes [29]

nie podano

fragmenty czaszki i osteodermy, kości czołowe, kość czołowa z osteodermami

Okazy te wykazują podobieństwa w budowie do krokodyli i aligatoroidów z formacji Wahweap.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Mesoeucrocodylia [29]

nie podano

UCMP 150238 - niekompletna kość zębowa, kość kątowa i osteodermy

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Neosuchia [29]

nie podano

fragmenty czaszki, kręgi, żebra i osteodermy


UMNH VP 16732 - częściowa prawa kość zębowa

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.

Boyd i współpracownicy (2013) opisali bezpośrednie dowody żerowania młodego krokodylomorfa na kościach niewielkich dinozaurów ptasiomiednicznych. Charakterystyczne ślady ugryzień odkryto na lewej łopatce i prawej kości udowej, a w jednym z nakłuć na kości udowej zachował się fragment zęba krokodylomorfa. Tomografia komputerowa wykazała uszkodzenie otaczającej kości oraz że końcówka zęba była złamana jeszcze przed ugryzieniem. Według autorów badania wysoka różnorodność krokodylomorfów w formacji Kaiparowits mogła prowadzić do podziału nisz ekologicznych, w których niektóre gatunki mogły polować na młode dinozaury.

Łuskonośne

Łuskonośne
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz

Chamops sp. cf. C. segnis [31]

nie podano

OMNH 33852 - niekompletna szczęka

Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Judith River i Fruitland.

Coniophis sp. [31]

nie podano

kręgi grzbietowe i ogonowy

Nieokreślony gatunek z rodzaju Coniophis.

?Exostinus sp. [31]

nie podano

prawa kość szczękowa, lewa zębowa i osteodermy

Okazy te prawdopodobnie należą do rodzaju Exostinus.

cf. Leptochamops [31]

nie podano

ząb, niekompletna kość szczękowa i kawałek szczęki

Rodzaj ten prawdopodobnie został odnaleziony również w formacji Horseshoe Canyon i Aguja.

Meniscognathus molybrochoros [31]

nie podano

OMNH 23743 - częściowa prawa kość zębowa

Drugi ważny gatunek z rodzaju Meniscognathus.

Odaxosaurus priscus [31]

nie podano

lewe kości zębowe i fragment szczęki

Drugi ważny gatunek z rodzaju Odaxosaurus.

Odaxosaurus roosevelti [31]

nie podano

lewa kość zębowa oraz prawe szczękowe

Trzeci ważny gatunek z rodzaju Odaxosaurus.

Paleoscincosaurus pharkidodon [31]

nie podano

OMNH 33855 - niekompletna lewa kość zębowa

Jeden z największych znanych przedstawicieli Contogeniidae.

Parasaniwa cynochoros [31]

nie podano

UMNH VP 21180 - prawa kość szczękowa

Drugi ważny gatunek z rodzaju Parasaniwa.

Peneiteius saueri [31]

nie podano

częściowa kość szczękowa, zęby

Pierwotnie został opisany jako Manangyasaurus saueri.

Tripennaculus eatoni [31]

nie podano

OMNH 23146 - niekompletna prawa kość zębowa

Rodzaj ten był blisko spokrewniony z Chamops, Leptochamops i Meniscognathus.

cf. Anguimorpha [31]

nie podano

osteodermy

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Scincomorpha [31]

nie podano

osteodermy


prawa kość zębowa i przedszczękowa (morfotyp A)


kość szczękowa i lewa kość zębowa (morfotyp B)


lewa kość szczękowa, prawa kość zębowa, kość przedszczękowa (morfotyp C)


lewa kość szczękowa, fragment szczęki, lewe kości zębowe (morfotyp D)


OMNH 63529 - prawa kość zębowa (morfotyp E)


niekompletna lewa kość szczękowa i kawałek szczęki (morfotyp F)


niezidentyfikowany kawałek szczęki i częściowa lewa kość zębowa (morfotyp G)


OMNH 33858 - niekompletna prawa kość zębowa (morfotyp H)


niekompletna prawa i lewa kość zębowa, niezidentyfikowany kawałek szczęki (morfotyp I)


OMNH 21838 - ząb (morfotyp J)

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson (osteodermy).


Uzębienie morfotypu A było bardzo zbliżone do Bothriagenys mysterion.


Uzębienie morfotypu B było bardzo podobne do Paramacellodus oweni.


Uzębienie morfotypu C różniło się od A i B.


Uzębienie morfotypu D różniło się od C.


Uzębienie morfotypu E różniło się od pozostałych przedstawicieli Scincomorpha.


Morfotyp F jest prawdopodobnie odrębny od A-E.


Morfotyp G mógł należeć do tego samego taksonu co F.


Morfotyp H prawdopodobnie reprezentuje nowy takson.


Okazy zaliczane do morfotypu I mogą należeć do różnych taksonów.


Ząb morfotypu J mógł należeć do taksonu, który wydzielał jad.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Serpentes [31]

nie podano

OMNH 23539 - fragment szczęki

Takson mogący być odrębny od Coniophis.

Żółwie

Z formacji znane są liczne gatunki żółwi, głównie słodkowodnych.

Żółwie
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

Adocus sp. [32]

nie podano

13 osobników

Nieokreślony gatunek z rodzaju Adocus.

Arvinachelys goldeni [32][33]

środkowe

4 osobniki

Pierwotnie był uważany za nieokreślony gatunek z rodzaju Plesiobaena.

Aspideretoides sp. [32]

nie podano

5 osobników

Nieokreślony gatunek z rodzaju Aspideretoides. Jest prawdopodobnie bliżej spokrewniony z taksonem z formacji Hell Creek niż Dinosaur Park.

Basilemys nobilis [32]

nie podano

7 osobników

Jeden z największych żółwi nieżyjących w środowiskach morskim.

Boremys grandis [32][34]

nie podano

3 osobniki

Gatunek ten został odnaleziony w formacji Kirtland.

Compsemys victa [32]

nie podano

elementy skorupy

Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Hell Creek.

Denazinemys nodosa [32][34]

nie podano

15 osobników

Gatunek ten został odnaleziony również w formacjach Aguja, Fruitland i Kirtland.

Derrisemys sp. [32]

nie podano

UMNH VP 16040 - elementy skorupy

Nieokreślony gatunek z rodzaju Derrisemys.

Helopanoplia sp. [32]

nie podano

9 osobników

Duży przedstawiciel Trionychidae znany dotychczas wyłącznie z formacji Hell Creek.

Lutemys warreni [35]

środkowe

3 osobniki

Przedstawiciel grupy Chelydroidea.

Neurankylus baueri [32][34][36]

środkowe

6 osobników

Lichting i Lucas (2018) uznali, że N. hutchisoni oraz N. utahensis są synonimami N. baueri. Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Kirtland.

Neurankylus shells.jpg

Thescelus sp. [34]

nie podano

UMNH VP 20181 - niemalże kompletna skorupa

Nieokreślony gatunek z rodzaju Thescelus.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Chelydridae [32]

nie podano

wiele osobników

Skamieniałości z formacji Kaiparowits należały do młodocianych osobników.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Kinosternidae [32]

nie podano

wiele osobników

Potencjalnie nowy takson.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Trionychidae [32]

nie podano

9 osobników (typ B)


4 osobniki

Na chwilę obecną niediagnostyczne taksony.

Ssaki

Ssaki
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz

Alphadon attaragos [37]

dolne

zęby

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Mesaverde.

Alphadon halleyi [37]

dolne

zęby

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Judith River.

Alphadon sahnii [37]

dolne

zęby

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Mesaverde.

Alphadon sp. cf. A. sahnii [37]

górne

zęby

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Okaz ten może należeć do gatunku A. sahnii.

Avitotherium utahensis [38]

dolne

zęby oraz częściowa lewa żuchwa

Przedstawiciel Eutheria (ssaki wyższe).

Cedaromys hutchisoni [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Najmniejszy gatunek z rodzaju Cedaromys.

cf. Cedaromys sp. [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Zęby tego okazu mogą należeć do rodzaju Cedaromys.

Cimexomys sp. cf. C. judithae [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Zęby tego taksonu są bardzo podobne jak u C. judithae, znanego z [[formacja|formacji Judith River.

Cimolodon foxi [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Najmniejszy gatunek z rodzaju Cimolodon.

Cimolodon sp. cf. C. nitidus [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce).

Cimolodon sp. cf. C. similis [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Zęby tego taksonu przypominają te u C. similis.

?Cimolomys butleria [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Najmniejszy gatunek z rodzaju Cimolomys.

Cimolomys sp. A cf. C. clarki [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce).

Cimolomys sp. B cf. C. clarki [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce).

Gypsonictops spp. [38]

dolne i środkowe

zęby

Przedstawiciele Eutheria (ssaki wyższe). W omawianej formacji zostały odnalezione trzy nieokreślone gatunki z rodzaju Gypsonictops (oznaczone jako A, B i C).

Dakotamys magnus [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Judith River. Pierwotnie opisany jako Cimexomys magnus.

Iqualadelphis lactea [37]

dolne

zęby

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Milk River.

Kaiparomys cifellii [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Zęby tego gatunku bardzo przypominają te u Cimolodon.

Meniscoessus sp. cf. M. intermedius [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Zęby tego taksonu mogą należeć do M. ferox.

Meniscoessus sp. cf. M. major [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Zęby tego taksonu są bardzo podobne jak u M. major, znanego z [[formacja|formacji Judith River.

Mesodma archibaldi [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Judith River.

Mesodma minor [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Gatunek ten był mniejszy niż M. archibaldi.

Mesodma sp. cf. M. archibaldi sp. nov. [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Potencjalnie nowy gatunek z rodzaju Mesodma.

Mesodma sp. (large) [39]

nie podano

zęby

Przedstawiciel Multituberculata (wieloguzkowce). Nieokreślony gatunek z rodzaju Mesodma.

Paranyctoides spp. [38]

dolne

zęby

Przedstawiciele Eutheria (ssaki wyższe). W omawianej formacji zostały odnalezione trzy nieokreślone gatunki z rodzaju Paranyctoides (oznaczone jako A i B).

Protalphadon wahweapensis [37]

dolne

zęby

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Ssak ten był niewielki.

Turgidodon lillegraveni [37]

dolne

zęby oraz kości szczękowe

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Czwarty ważny gatunek z rodzaju Turgidodon.

Turgidodon madseni [37]

dolne

zęby oraz fragmenty kości szczękowych

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Piąty ważny gatunek z rodzaju Turgidodon.

Turgidodon sp. cf. T. lillegraveni [37]

fragment kości szczękowej

dolne

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Okaz ten wykazuje równice w budowie w porównaniu do T. lillegraveni.

Turgidodon sp. [37]

dolne i środkowe

zęby

Przedstawiciel Marsupialia (torbacze). Nieokreślony gatunek z rodzaju Turgidodon.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Multituberculata [39]

nie podano

zęby

Okaz ten może należeć do Cimexomys lub Mesodma.

Płazy

Płazy ogoniaste

Płazy
Takson Miejsce Ogniwo Materiał kopalny Komentarz

Habrosaurus sp. [40]

stanowisko OMNH Loc. V9

nie podano

pierwszy kręg szyjny

Nieokreślony gatunek z rodzaju Habrosaurus.

Lisserpeton sp. [40]

stanowisko OMNH Loc. V9

nie podano

kręgi

Nieokreślony gatunek z rodzaju Lisserpeton.

Opisthotriton sp. [40]

stanowiska OMNH Loc. V5, OMNH Loc. V9, OMNH Loc. V61 i UMNH Loc. VP 51

nie podano

kręgi

Nieokreślony gatunek z rodzaju Opisthotriton.

Prodesmodon sp. [40]

stanowisko OMNH Loc. V61

nie podano

kręgi grzbietowe i kość zębowa

Nieokreślony gatunek z rodzaju Prodesmodon.

Scapherpeton sp. [40]

stanowisko OMNH Loc. V5

nie podano

kręgi

Nieokreślony gatunek z rodzaju Scapherpeton.

Płazy bezogonowe

Płazy bezogonowe z formacji Kaiparowits są znane jedynie z kości biodrowych (Roček i in., 2013).

Ryby kostnoszkieletowe

Ryby kostnoszkieletowe
Takson Miejsce Ogniwo Materiał kopalny Komentarz

Coriops sp. [41]

stanowiska MNA Loc. 458-1 i OMNH Loc. V-9

nie podano

ząb, kość zębowa i trzony kręgów

Nieokreślony gatunek z rodzaju Coriops.

Estesesox foxi[41]

stanowisko OMNH Loc. V-9

nie podano

kość zębowa

Gatunek ten został odnaleziony jedynie w omawianej formacji.

Estesesox sp. [41]

stanowisko OMNH Loc. V-9

nie podano

kość zębowa

Nieokreślony gatunek z rodzaju Estesesox. Został odnaleziony jedynie w omawianej formacji.

Lepidotes sp. [41]

nie podano

nie podano

zęby

Nieokreślony gatunek z rodzaju Lepidotes.

Paralbula sp. [41]

stanowiska MNA Loc. 1073O I MNH Loc. V-9

nie podano

zęby

Nieokreślony gatunek z rodzaju Paralbula.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Acanthomorpha [41]

stanowisko OMNH Loc. V-9

nie podano

trzony kręgów


kość zębowa

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Amiinae [41]

stanowisko OMNH Loc. V-9

nie podano

trzon kręgu

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Characimorfes [41]

stanowisko OMNH Loc. V-6

nie podano

trzon kręgu

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Clupeiformes [41]

stanowisko OMNH Loc. V-6

nie podano

trzon kręgu

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Escoidea [41]

stanowisko OMNH Loc. V-9

nie podano

kość zębowa

Trzeci odnaleziony przedstawicieli Escoidea w skałach omawianej formacji.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Euteleostei [41]

stanowisko OMNH Loc. V-9

nie podano

trzony kręgów

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Hiodontidae [41]

stanowisko OMNH Loc. V-9

nie podano

trzon kręgu

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Otophysi [41]

stanowisko OMNH Loc. V-9

nie podano

kość zębowa


trzon kręgu

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Salmoniformes [41]

stanowisko OMNH Loc. V-9

nie podano

trzony kręgów

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Teleostei [41]

stanowisko OMNH Loc. V-6

nie podano

ząb

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Ryby chrzęstnoszkieletowe

Ryby chrzęstnoszkieletowe
Takson Miejsce Ogniwo Materiał kopalny Komentarz

Chiloscyllium missouriense [42]

stanowisko UMNH Loc. 51

nie podano

zęby

Przedstawiciel rodziny Hemiscylliidae.

Columbusia deblieuxi [42]

nie podano

nie podano

zęby

Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Wahweap. Przedstawiciel rodziny Ganopristidae (Sclerorhynchidae).

Myledaphus bipartitus [42]

stanowiska MNA Loc. 458–1, 458–2, 1310 i UCM Loc. 83268

nie podano

zęby

Przedstawiciel rodziny Rhinobatidae.

Bezkręgowce

Najliczniejszymi bezkręgowcami występującymi w formacji Kaiparowits były mięczaki. Jest znanych co najmniej 52 rodzaje ślimaków i małży. Mniej spotykanymi grupami bezkręgowców były małżoraczki i mszywioły. Prawdopodobnie skamieniałe tropy odnalezione w Kaiparowits zostawiły owady (Tapanila i Roberts, 2013).

Flora

Roślinność występująca w Kaiparowits była podobna pozostałych kampańskich oraz niektórych mastrychckich formacji. Flora pochodząca ze stanowiska DMNH Loc. 3642 (87 morfotypów) była bardzo zróżnicowana, z czego dominowały w niej rośliny okrytozalążkowe oraz w mniejszych ilościach paprocie, skrzypy, widłaki i drzewa iglaste. Rośliny wodne również były urozmaicone. Rozwojowi tak różnorodnej sprzyjał ciepły i wilgotny klimat (Miller i in., 2013).

Bibliografia

Beveridge, T. L., Roberts, E. M., & Titus, A. L. (2020). "Volcaniclastic member of the richly fossiliferous Kaiparowits Formation reveals new insights for regional correlation and tectonics in southern Utah during the latest Campanian". Cretaceous Research, 114, 104527. doi:10.1016/j.cretres.2020.104527

Boyd, C. A., Drumheller, S. K., & Gates, T. A. (2013). "Crocodyliform feeding traces on juvenile ornithischian dinosaurs from the Upper Cretaceous (Campanian) Kaiparowits Formation, Utah". PloS one, 8(2), e57605. doi:10.1371/journal.pone.0057605

Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426

Miller, I. M., Johnson, K. R., Kline, D. E, Nichols, D. J., & Barclay, R. S. (2013). "A Late Campanian Flora from the Kaiparowits Formation, Southern Utah, and a Brief Overview of the Widely Sampled but Little-Known Campanian Vegetation of the Western Interior of North America". [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Bloomington, Indiana University Press, pp. 107-131

Oser S. E., Chin, K., Sertich, J. J. W., Varricchio, D. J., Choi, S., & Rifkin, J. (2021). "Tiny, ornamented eggs and eggshell from the Upper Cretaceous of Utah represent a new ootaxon with theropod affinities". Scientific Reports. 11 (1): 10021. doi:10.1038/s41598-021-89472-1

Ramezani, J., Beveridge, T. L., Rogers, R. R., Eberth, D. A., & Roberts, E. M. (2022). "Calibrating the zenith of dinosaur diversity in the Campanian of the Western Interior Basin by CA-ID-TIMS U–Pb geochronology". Scientific Reports, 12(1), 16026. doi:doi:10.1038/s41598-022-19896-w

Roberts, E. M., Deino, A. L., & Chan, M. A. (2005). "40Ar/39Ar age of the Kaiparowits Formation, southern Utah, and correlation of contemporaneous Campanian strata and vertebrate faunas along the margin of the Western Interior Basin". Cretaceous Research, 26(2), 307-318. doi:10.1016/j.cretres.2005.01.002

Roberts, E. M. (2007). "Facies architecture and depositional environments of the Upper Cretaceous Kaiparowits Formation, southern Utah". Sedimentary Geology, 197(3-4), 207-233. doi:10.1016/j.sedgeo.2006.10.001

Roček, Z., Gardner, J.D., Eaton, J.G & Prčikryl, T. (2013). "Anuran Ilia from the Upper Cretaceous of Utah – Diversity and Stratigraphic Patterns". [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Bloomington, Indiana University Press, pp. 273-294

Tapanila, L. & Roberts, E. M. (2013). "Continental Invertebrates and Trace Fossils from the Campanian Kaiparowits Formation, Utah". [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Bloomington, Indiana University Press, pp. 132-152

Titus, A. L., Roberts, E. M., & Albright III, L. B. (2013). "Geologic overview'. [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.). "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Bloomington, Indiana University Press, pp. 13-41

Weaver, L.N.; Varricchio, D.J.; Sargis, E.J.; Chen, M.; Freimuth, W.J.; Wilson Mantilla, G.P. (2020). "Early mammalian social behaviour revealed by multituberculates from a dinosaur nesting site". Nature Ecology & Evolution. 5 (1): 32–37 [3]

Ford, T. (online) http://www.paleofile.com/Dinosaurs/Ornithopods/Gryposaurus.asp

  1. Skocz do: 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Loewen, M. A., Burns, M. E., Getty, M. E., Kirkland, J. I., Matthew K., & Vickaryous, M. K. (2013a). "Review of Late Cretaceous Ankylosaurian Dinosaurs from the Grand Staircase Region, Southern Utah" [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Bloomington, Indiana University Press. pp. 445–462
  2. Skocz do góry Wiersma, J. P., & Irmis, R. B. (2018). "A new southern Laramidian ankylosaurid, Akainacephalus johnsoni gen. et sp. nov., from the upper Campanian Kaiparowits Formation of southern Utah, USA". PeerJ 6:e5016 doi:10.7717/peerj.5016
  3. Skocz do góry Wiersma, J. P. (2016). "The evolution and biogeography of ankylosaurid dinosaurs from the Late Cretaceous of Western North America". University of Utah. (teza magisterska)
  4. Skocz do: 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Gates, T. A., Lund, E. K., Boyd, C. A., DeBlieux, D. D., Titus, A. L., Evans, D. C., Getty, M. A., Kirkland, J. I., & Eaton, J. G. (2013). "Ornithopod Dinosaurs from the Grand Staircase–Escalante National Monument Region, Utah, and Their Role in Paleobiogeographic and Macroevolutionary Studies". [w:] Titus, A. L. & Loewen, M. A. (red.). "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Indiana University Press. pp. 463–481.
  5. Skocz do góry Fowler, 2017
  6. Skocz do góry Gates, T. A. & Sampson, S. D. (2007). "A new species of Gryposaurus (Dinosauria: Hadrosauridae) from the late Campanian Kaiparowits Formation, southern Utah, USA". Zoological Journal of the Linnean Society. 151 (2): 351–376 doi:10.1111/j.1096-3642.2007.00349.x
  7. Skocz do: 7,0 7,1 7,2 7,3 Kirkland, J. I., Sertich, J. J. W., & Titus, A. L. (2025). "Dinosaur biostratigraphy of the Nonmarine Cretaceous of Utah". Geological Society, London, Special Publications. 545 (1): 211 doi:10.1144/SP545-2023-211
  8. Skocz do góry Zanno, L. E. & Sampson, S. D. (2005). "A new oviraptorosaur (Theropoda; Maniraptora) from the Late Cretaceous (Campanian) of Utah". Journal of Vertebrate Paleontology 25(4), 897-904.
  9. Skocz do góry Loewen, M. A., Farke, A. A., Sampson, S. D., Getty, M. A., Lund, E. K. & O'Connor, P. M. (2013b). "Ceratopsid Dinosaurs from the Grand Staircase of Southern Utah" [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Bloomington, Indiana University Press. pp. 488–503
  10. Skocz do: 10,0 10,1 Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A., & Titus, A. L. (2010). "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism". PLoS ONE 5 (9): e12292. doi:10.1371/journal.pone.0012292
  11. Skocz do góry Atterholt, J., Hutchison, J. H., & O’Connor, J. K. (2018). "The most complete enantiornithine from North America and a phylogenetic analysis of the Avisauridae". PeerJ, 6, e5910. doi:10.7717/peerj.5910
  12. Skocz do góry Sampson, S. D., Lund, E. K., Loewen, M. A., Farke, A. A., & Clayton, K. E. (2013). A remarkable short-snouted horned dinosaur from the Late Cretaceous (late Campanian) of southern Laramidia. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 280(1766), 20131186. doi:10.1098/rspb.2013.1186
  13. Skocz do góry Lund, E. K., Sampson, S. D., & Loewen, M. A. (2016). "Nasutoceratops titusi (Ornithischia, Ceratopsidae), a basal centrosaurine ceratopsid from the Kaiparowits Formation, southern Utah". Journal of Vertebrate Paleontology, 36(2), e1054936. doi:10.1080/02724634.2015.1054936
  14. Skocz do góry Boyd i in., 2013
  15. Skocz do góry Gates, T. A., Evans, D. C., & Sertich, J.J.W. (2021). "Description and rediagnosis of the crested hadrosaurid (Ornithopoda) dinosaur Parasaurolophus cyrtocristatus on the basis of new cranial remains". PeerJ 9:e10669 doi:10.7717/peerj.10669.
  16. Skocz do góry Farke, A. A., Chok, D. J., Herrero, A., Scolieri, B., & Werning, S. (2013). "Ontogeny in the tube-crested dinosaur Parasaurolophus (Hadrosauridae) and heterochrony in hadrosaurids". PeerJ. 1: e182. doi:10.7717/peerj.182
  17. Skocz do góry Zanno, L. E., Varricchio, D. J., O'Connor, P. M., Titus, A. L., & Knell, M. J. (2011). "A New Troodontid Theropod, Talos sampsoni gen. et sp. nov., from the Upper Cretaceous Western Interior Basin of North America". PLoS ONE 6(9), e24487. doi:0.1371/journal.pone.0024487
  18. Skocz do góry Carr T. D., Williamson T. E., Britt B. B., & Stadtman K. (2011). "Evidence for high taxonomic and morphologic tyrannosauroid diversity in the Late Cretaceous (Late Campanian) of the American Southwest and a new short-skulled tyrannosaurid from the Kaiparowits formation of Utah". Naturwissenschaften 98: 241–246. doi:10.1007/s00114-011-0762-7.
  19. Skocz do góry Loewen, M. A., Irmis, R. B., Sertich, J. J. W., Currie, P. J., & Sampson, S. D. (2013c). "Tyrant dinosaur evolution tracks the rise and fall of Late Cretaceous oceans". PLOS ONE 8 (11): e79420. doi:10.1371/journal.pone.0079420
  20. Skocz do: 20,0 20,1 20,2 Titus, A. L., Knoll, K., Sertich, J. J., Yamamura, D., Suarez, C. A., Glasspool, I. J., Ginouves, J. E., Lukacic, A. K., & Roberts, E. M. (2021). "Geology and taphonomy of a unique tyrannosaurid bonebed from the upper Campanian Kaiparowits Formation of southern Utah: implications for tyrannosaurid gregariousness". PeerJ, 9, e11013. doi:10.7717peerj.11013
  21. Skocz do: 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 Zanno, L. E., Loewen, M. A., Farke, A. A., Kim, G.-S., Claessens, L. P. A. M., & McGarrity, C. T. (2013). "Late Cretaceous Theropod Dinosaurs of Southern Utah". [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.). "At the Top of the Grand Staircase-The Late Cretaceous of Southern Utah". Indiana University Press. pp. 504–525.
  22. Skocz do góry Farke, A. A., & Patel, P. P. (2012). "An enantiornithine bird from the Campanian Kaiparowits Formation of Utah, USA". Cretaceous Research, 37, 227-230. doi:10.1016/j.cretres.2012.04.002
  23. Skocz do góry Herrero, L. & Farke, A. A. (2010). "Hadrosaurid Dinosaur Skin Impressions from the Upper Cretaceous Kaiparowits Formation of Southern Utah, USA". PalArch's Journal of Vertebrate Palaeontology. 7 (2): 1–7.
  24. Skocz do góry Armour S., E., Sertich, J. J. W., Alger-Meyer, E., & Sartin, C. (2018). "Evidence for a second lambeosaur from the Upper Campanian Kaiparowits Formation (Grand Staircase–Escalante National Monument". Journal of Vertebrate Paleontology. 38: 83.
  25. Skocz do góry Nottrodt, R. E., & Farke, A. A. (2021). "New data on the distal tarsals in Ornithomimidae". Acta Palaeontologica Polonica. 66 (4): 789–796. doi:10.4202/app.00884.2021
  26. Skocz do góry Evans, D. C., Williamson, T., Loewen, M. A., & Kirkland, J.O. (2013). "Review of Pachycephalosaurian Dinosaurus from Grand Staircase-Escalante National Monument, Southern Utah". [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.). "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Indiana University Press. pp. 482-487
  27. Skocz do góry Farke, A. A. (2021). "A large pterosaur limb bone from the Kaiparowits Formation (late Campanian) of Grand Staircase-Escalante National Monument, Utah, USA". PeerJ. 9: e10766. doi:10.7717/peerj.10766
  28. Skocz do góry Farke, A. A., & Wilridge, C. A. (2013). "A possible pterosaur wing phalanx from the Kaiparowits Formation (late Campanian) of southern Utah, USA". PalArch's Journal of Vertebrate Palaeontology, 10(2), 01-06.
  29. Skocz do: 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 29,5 29,6 Irmis, R. B., Hutchinson, J. H., Sertich, J. J. W., & Titus, A. L. (2013) "Crocodyliforms from the Late Cretaceous of Grand Staircase-Escalante National Monument and Vicinity, Southern Utah, U.S.A.". [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.). "At the Top of the Grand Staircase-The Late Cretaceous of Southern Utah". Indiana University Press. pp. 424–444
  30. Skocz do góry Farke, A. A., Henn, M. M., Woodward, S. J., & Xu, H. A. (2014). "Leidyosuchus (Crocodylia: Alligatoroidea) from the Upper Cretaceous Kaiparowits Formation (late Campanian) of Utah, USA". PaleoBios, 30(3):72–88 doi:10.5070/P9303016247
  31. Skocz do: 31,00 31,01 31,02 31,03 31,04 31,05 31,06 31,07 31,08 31,09 31,10 31,11 31,12 31,13 Nydam, R. L. (2013). "Lizard and Snakes from the Cenomanian to Campanian of Southern Utah: Filling the Gap in the Fossil Record of Squamata from the Late Cretaceous of the Western Interior of North America". [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.). "At the Top of the Grand Staircase-The Late Cretaceous of Southern Utah". Indiana University Press. pp. 370–423.
  32. Skocz do: 32,00 32,01 32,02 32,03 32,04 32,05 32,06 32,07 32,08 32,09 32,10 32,11 32,12 Hutchinson, J. H., Knell, M. J., & Brinkman, D. B. (2013). "Turtles form the Kaiparowits formation, Utah. [w:] Titus, A. L. & Loewen, M. A. (red.). "At the Top of the Grand Staircase-The Late Cretaceous of Southern Utah". Indiana University Press. pp. 295–318.
  33. Skocz do góry Lively, J. R. (2015). "A new species of baenid turtle from the Kaiparowits Formation (Upper Cretaceous, Campanian) of southern Utah". Journal of Vertebrate Paleontology, 35(6), e1009084. doi:10.1080/02724634.2015.1009084
  34. Skocz do: 34,0 34,1 34,2 34,3 Lively, J. R. (2016). "Baenid turtles of the Kaiparowits Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of southern Utah, USA". Journal of Systematic Palaeontology, 14(11), 891-918. doi:10.1080/14772019.2015.1120788
  35. Skocz do góry Lyson, T. R., Joyce, W. G., & Sertich, J. J. W. (2017). "A new chelydroid turtle, Lutemys warreni, gen. et sp. nov., from the Upper Cretaceous (Campanian) Kaiparowits Formation of southern Utah". Journal of Vertebrate Paleontology, 37(6), e1390672. doi:10.1080/02724634.2017.1390672
  36. Skocz do góry Lichtig, A., & Lucas, S. (2018). "Neurankylus, a Cretaceous-Paleocene baenid turtle from North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bullefin, 79, 323-362.
  37. Skocz do: 37,0 37,1 37,2 37,3 37,4 37,5 37,6 37,7 37,8 37,9 Cifelli, R. L. (1990). "Cretaceous mammals of southern Utah. I. Marsupials from the Kaiparowits Formation (Judithian)". Journal of Vertebrate Paleontology, 10(3), 295-319 doi:10.1080/02724634.1990.10011816
  38. Skocz do: 38,0 38,1 38,2 Cifelli, R. L. (1990b). "Cretaceous mammals of southern Utah. IV. Eutherian mammals from the Wahweap (Aquilan) and Kaiparowits (Judithian) Formations". Journal of Vertebrate Paleontology 10 (3): 346-360 doi:10.1080/02724634.1990.10011819
  39. Skocz do: 39,00 39,01 39,02 39,03 39,04 39,05 39,06 39,07 39,08 39,09 39,10 39,11 39,12 39,13 39,14 39,15 39,16 39,17 Eaton, J. G. (2002). "Multituberculate mammals from the Wahweap (Campanian, Aquilan) and Kaiparowits (Campanian, Judithian) formations, within and near Grand Staircase-Escalante National Monument, southern Utah (Vol. 2, No. 4)". Utah Geological Survey.
  40. Skocz do: 40,0 40,1 40,2 40,3 40,4 Gardner, J. D., Eaton, J. G., & Cifelli, R. L. (2013). "Preliminary Report on Salamanders (Lissamphibia; Caudata) from the Late Cretaceous (Late Cenomanian–Late Campanian) of Southern Utah, USA". [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Bloomington, Indiana University Press. pp. 237–272
  41. Skocz do: 41,00 41,01 41,02 41,03 41,04 41,05 41,06 41,07 41,08 41,09 41,10 41,11 41,12 41,13 41,14 Brinkman, D. B., Newbrey, M. G., Neuman, A. G., & Eaton, J. G. (2013). "Freshwater Osteichthyes from the Cenomanian to Late Campanian of Grand Staircase–Escalante National Monument, Utah" [w:] Titus, A. L., & Loewen, M. A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Bloomington, Indiana University Press. pp. 195–236
  42. Skocz do: 42,0 42,1 42,2 Kirkland, J. I., Eaton, J. G., & Brinkman, D. B. (2013). "Elasmobranchs from Upper Cretaceous Freshwater Facies in Southern Utah" [w:] Titus, A. L. & Loewen, M. A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah". Bloomington, Indiana University Press. pp. 153–194.