Zuul

Autor:	Marcin Szermański, Kamil Kamiński
Korekta:	Paweł Konarzewski

---

Zuul
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Montana (formacja Judith River)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 76,2-75,3 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Ankylosauridae Ankylosaurinae Ankylosaurini
Czaszka Zuul crurivastator. Źródło: Arbour i Evans, 2017

Wstęp

Zuul to zaawansowany ankylozaur z późnej kredy Ameryki Północnej. Jego szczątki reprezentują najbardziej kompletny okaz ankylozaura kiedykolwiek znaleziony na tym kontynencie. Najbliższymi krewniakami zuula są Dyoplosaurus i Scolosaurus, różni się od nich jednak m.in. o wiele potężniejszą maczugą ogonową.

Materiał kopalny i historia wydobycia

Na holotyp o numerze katalogowym ROM 75860 składa się m.in. niemal kompletna czaszka, tors oraz niekompletny ogon z osteodermami i maczugą.

Skamieniałości zostały odnalezione 16 maja 2014 i wydobyte jeszcze w tym samym roku. Mieściły się w 2 osobnych blokach skalnych - pierwszy z nich zawierał czaszkę i elementy torsu, drugi zaś niekompletny ogon.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi od Zuula - Strażnika Bramy Światów z filmowej klasyki lat 80. - komedii sci-fi pt. "Łowcy Duchów" z 1984 roku. W obrazie Ivana Reitmana Zuul był psokształtną bestią, którego kształt głowy bardzo przypomina czaszkę tego ankylozauryda. Epitet gatunkowy crurivastator odnosi się z kolei do niszczycielskiej w swym działaniu maczugi na końcu jego ogona.

Budowa

Rekonstrukcja Zuul. Autor: UnexpectedDinoLesson [1]

Nie licząc trzech okazów Ankylosaurus, czaszka Zuul jest największą czaszką ankylozaura z terenów Laramidii, a jej długość przekracza pół metra. Patrząc z boku, wydaje się ona stosunkowo płaska, bez charakterystycznego łukowatego profilu, typowego dla wielu krewniaków zuula. Może to być jednak efektem jej pośmiertnego zgniecenia. W widoku górnym, czaszka ma trapezoidalny zarys. Na jej górze, z tyłu czaszki, na kościach łuskowych znajdowały się masywne, długie rogi o piramidalnym kształcie. Równie masywne były rogi na kościach kwadratowo-jarzmowych, z dołu tylnej części czaszki. Miały one trójkątny kształt i ostre wierzchołki. Dolna szczęka była długa, niska i pozbawiona okna żuchwowego. Zęby miały liściowaty kształt i długie, proste korzenie. Ich korony miały po 12-14 wierzchołków o diamentowym kształcie. W kościach szczękowych znajdowało się 18-20 zębów, a w zębowych – 28.

Jak przystało na ankylozaura, koniec ogona zuula wieńczyła kostna maczuga. U tego rodzaju była ona jednak szczególnie duża, mierzyła co najmniej 210 cm (wliczając w to trzynaście kręgów ogonowych) co czyni ją największą tego typu strukturą u północnoamerykańskiego ankylozaura. Oprócz kości, zachowały się też liczne osteodermy i pozostałości skóry.

Czaszka zuula w porównaniu z innymi ankylozaurami. Źródło: Arbour i Evans, 2017 [2].

Paleopatologie

Arbour i współpracownicy w 2022 roku opisali patologiczne osteodermy u okazu typowego, które są zlokalizowane na bokach w okolicy bioder. Ich zdaniem ankylozaurydy używały głównie buław do walk wewnątrzgatunkowych, co potwierdza miejsce występowania uszkodzonych osteoderm. Przewidują, że dinozaury pancerne mogły uderzać w miejsca, do których sięgały ich ogony: głowa, ramiona, boki, biodra oraz boczna część ogona. Nie wykluczają również, że używały swoich buław do obrony przed drapieżnikami.

Spis gatunków

Zuul	Arbour i Evans, 2017
Z. crurivastator	Arbour i Evans, 2017

Bibliografia

Arbour, V.M. & Evans, D.C. (2017) A new ankylosaurine dinosaur from the Judith River Formation of Montana, USA, based on an exceptional skeleton with soft tissue preservation. Royal Society Open Science 4: 161086. doi:10.1098/rsos.161086

Arbour, V.M., Zanno, L.E. & Evans, D.C. (2022) "Palaeopathological evidence for intraspecific combat in ankylosaurid dinosaurs". Biol. Lett. 18: 20220404. doi:10.1098/rsbl.2022.0404