Puertasaurus

Autor:	Korekta:
Krzysztof Stuchlik, Maciej Ziegler, Dawid Mazurek, Marcin Szermański	Krzysztof Lichota, Kamil Kamiński, Mateusz Tałanda, Łukasz Czepiński

---

Puertasaurus (puertazaur)
Długość:	ok. 28 m
Masa:	ok. 50 t
Miejsce występowania:	Argentyna - Santa Cruz (formacja Pari Aike/Mata Amarilla)
Czas występowania	późna kreda? (zob. tekst)
Systematyka	Dinosauria Sauropodomorpha Sauropoda Macronaria Somphospondyli (?) Titanosauria ?? Lithostrotia Colossosauria
Znane elementy szkieletu (kręgi ogonowe nie są oparte na materiale kopalnym). Autor: Scott Hartman [4].
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Ewzg\u00f3rze Los Hornos (Los Hornos Hill, =Cerro Los Hornos), Santa Cruz, \u003Ca href=\"/wiki/Argentyna\" class=\"mw-redirect\" title=\"Argentyna\"\u003EArgentyna\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E (Novas i in., 2005; por. Novas i in. 2008, ryc. 1).\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"wzg\u00f3rze Los Hornos (Los Hornos Hill, =Cerro Los Hornos), Santa Cruz, Argentyna|holotyp (Novas i in., 2005; por. Novas i in. 2008, ryc. 1).\n","link":"","lat":-49.84421300000000343288775184191763401031494140625,"lon":-72.10939500000000634827301837503910064697265625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Puertasaurus był powolnym roślinożercą o długiej szyi i ogonie oraz masywnym cielsku. Dinozaur ten zasługuje na tytuł jednego z największych odkrytych dinozaurów.

Etymologia

Odkrywcami i preparatorami typowego okazu byli Pablo Puerta i Santiago Reuil - to od ich nazwisk utworzono nazwę rodzajową i epitet gatunkowy.

Wiek geologiczny

Gigant ten pochodzi z formacji Pari Aike lub Mata Amarilla. Wiek tych osadów jest kontrowersyjny. Szacowania różnych autorów wahają się od cenomanu do mastrychtu (zob. szerzej w Talenkauen#Wiek geologiczny).

Materiał kopalny

Rekonstrukcja. Autor: Nima Sassani [1] (nowsza wersja: [2]).

Holotyp (MPM 10002) zawiera cztery niepołączone kręgi: większość dziewiątego kręgu szyjnego (pierwszy znany dla olbrzymiego tytanozaura, umożliwiający wgląd w anatomię szyi neozauropodów) o długości aż 118 cm, kompletny drugi kręg grzbietowy - najszerszy ze wszystkich dotychczas znanych u dinozaurów, o szerokości 1,68 m i wysokości 1,06 m i (Novas i in. 2005) długości trzonu (bez kłykcia przedniego) 29 cm (Paul 2019) i trzony dwóch kręgów ze środkowej części ogona, jednak jak dotąd nie zostały one szczegółowo opisane (Novas i in. 2005).

Materiał przypisany: ogromna kość udowa (MPM-PV-39) o długości 222 cm i obwodzie trzonu 99 cm (Lacovara i in. 2004), przypisana jako cf. Puertasaurus reuili (Sassani & Bivens 2017).

Klasyfikacja

Puertasaurus był łączony z Colossosauria (np. Calvo i in. 2008; Navarrete i in. 2011), co potwierdziło wiele analiz filogenetycznych.

Z różnych analiz wynikają następujące klasyfikacje Puertasaurus (podano taksony niższe od Somphospondyli):

Colossosauria: Lognkosauria

Titanosauria: Colossosauria: Lognkosauria

Titanosauria: Rinconsauria (politomia ze specyfikatorami Lognkosauria i Colossosauria)

Titanosauria: Rinconsauria: Lithostrotia: Lognkosauria: Colossosauria

Titanosauria: Lithostrotia: Colossosauria

Titanosauria: Lithostrotia: Colossosauria: Lognkosauria

Rozmiary i budowa

Mimo, że puertazaur jest znany z bardzo ubogiego materiału kopalnego to na podstawie jego ogromnych kręgów można wywnioskować, że był to olbrzymi dinozaur. W 2020 roku Molina-Pérez & Larramendi oszacowali masę puertazaura na 50 ton a długość na 28 metrów.

Kręg grzbietowy puertazaura. Autor zdjęcia: Hectonichus [3].

Szyja była prawdopodobnie bardzo długa (w 2013 r. Taylor i Wedel oszacowali ją na 9 m) i miała ciekawą budowę - kręg puertazaura jest wydłużony, z szerokim wyrostkiem kolczystym oraz z długimi i grubymi żebrami szyjnymi (Novas i in. 2005). Kręg piersiowy Puertasaurus jest wyjątkowo krótki (Novas i in. 2005).

Paleoekologia

Rekonstrukcja szyi puertazaura (drugi od góry) i innych zauropodów. Źródło: Taylor i Wedel (2013).

Dinozaurami współwystępującymi z puertazaurem były m.in.: Orkoraptor i Talenkauen (zob. więcej w jego opisie).

Spis gatunków

Puertasaurus	Novas, Salgado, Calvo i Agnolín, 2005
P. reuili	Novas, Salgado, Calvo i Agnolín, 2005

Bibliografia

Calvo, J.O., Porfiri, J.D., Gonzalez-Riga, B.J. & Kellner, A.W.A. (2008) "Anatomy of Futalognkosaurus dukei Calvo, Porfiri, Gonzalez-Riga & Kellner, 2007 (Dinosauria, Titanosauridae) from the Neuquen Group (Late Cretaceous), Patagonia, Argentina" Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65(4), 511-526.

Lacovara, K.J.; Harris, J.; Lamanna, M.C.; Novas, F.E.; Martinez, R.; Ambrosio, A. (2004) "An enormous sauropod from the Maastrichtian Pari Aike formation of southernmost Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24(Supplement 003), Abstracts of Papers Sixty-Fourth Annual Meeting Society of Vertebrate Paleontology Adams Mark Hotel Denver, Colorado November 3-6, 2004, 180-181.

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" Princeton University Press.

Navarrete, C., Casal, G., & Martínez, R. (2011) "Drusilasaura deseadensis gen. et sp. nov., un nuevo titanosaurio (Dinosauria-Sauropoda), de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior del norte de Santa Cruz, Argentina" Revista Brasileira de Paleontología, 14, 1-14.

Novas, F.E., Salgado, L., Calvo, J. & Agnolín, F. (2005) "Giant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda)from the Late Cretaceous of Patagonia" Revisto del Museo Argentino de Ciencias Naturales, n.s., 7 (1), 37-41.

Novas, F.E., Ezcurra, M.D. & Lecuona, A. (2008) "Orkoraptor burkei nov. gen. et sp., a large theropod from the Maastrichtian Pari Aike Formation, Southern Patagonia, Argentina" Cretaceous Research, 29, 468-480.

Paul, G.S. (2019) "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals" Annals of Carnegie Museum, 85(4), 335-358. doi:10.2992/007.085.0403

Sassani, N. & Bivens, G. T. (2017) "The Chinese colossus: an evaluation of the phylogeny of Ruyangosaurus giganteus and its implications for titanosaur evolution" PeerJ Preprints, 5, e2988v1 doi:10.7287/peerj.preprints.2988v1

Taylor MP, Wedel MJ. (2013) "Why sauropods had long necks; and why giraffes have short necks" PeerJ. 1, e36 doi:10.7717/peerj.36