Homalocephale

Autor:

Kamil Kamiński

---

Homalocephale (homalocefal)
Długość	2,2-2,4 m
Masa	>40 kg
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Mongolia, ajmak południowogobijski (formacja Nemegt
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 72-68 Ma późna kreda (późny kampan – wczesny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Cerapoda Marginocephalia Pachycephalosauria Pachycephalosauridae
Rekonstrukcja. Autor: Nobu Tamura [4]

Wstęp

Prenocephale to rodzaj pachycefalozauryda z późnej kredy Mongolii. Niekiedy uważany był za młodszy synonim pokrewnego Prenocephale, jednak nowsze badania wslazują, że jest to odrębny, ważny rodzaj dinozaura.

Etymologia

Nazwa Homalocephale pochodzi od greckich słów homalos („płaski”) i cephale („głowa”). Nawiązuje ona do płaskiego dachu czaszki tego zwierzęcia. Epitet gatunkowy odwołuje się do ułożenia ścięgien w ogonie homalocefala, przypominających rodzaj koszyka.

=Materiał kopalny

Holotyp (SPS 100/51) to niekompletna czaszka bez żuchwy, płyty mostkowe, 10 tylnych kręgów grzbietowych, 6 kręgów krzyżowych, 29 kręgów ogonowych, niepełna miednica, lewa kość udowa i fragment prawej, dalsze części k. piszczeowych i strzałkowych, lewa k. skokowa, części śródstopia, paliczek stopy oraz skostniałe ściągna ogonowe (Maryańska i Osmólska, 1974). Zob. rys. obok.

Rekonstrukcja szkieletu. Autor: Jaime A. Headden. [1].

Historia taksonu

Homalocephale został nazwany przez polski duet paleontologiczny – Teresę Maryańską i Halszkę Osmólską w 1974 r. na podstawie nikompletnego szkieletu znalezionego w osadach formacji Nemegt. Z tych samych rejonów pochodzi inny, nieco większy pachycefalozaur - Prenocephale. W związku z tym pojawiły się sugeste, że Homalocephale może być młodym okazem prenocefala. Ostatnie odkrycia przeczą jednak tej hipotezie (Evans i in., 2017) (zob. szerzej w Prenocephale#Historia taksonu.

Budowa

Rekonstrukcja. Autor: FunkMonk (Michael B.H.). [2].

Homalocephale wydaje się stosunkowo niewielkim pachycefalozaurem – jego holotyp jest mniejszy od okazu typowego Prenocephale, ocenianego na 2,2-2,4 m długości. Osobnik ten nie był jednak w pełni dojrzały (Evans i in., 2011). W przeciwieństwie do prenocefala czy Pachycephalosaurus, homalocefal miał płaski, choć oczywiście pogrubiony dach czaszki. Uwagę zwracają duże oczodoły (Maryańska i Osmólska, 1974). Obie te cechy są typowe dla niedojrzałych pachycefalozaurydów, nie wiadomo więc do końca, czy dorosłe, w pełni wyrośniete okazy nie wyglądały inaczej. Homalocephale wykazuje się jednak unikalnym dla pachycefalozaurydów wzorem ornamentacji na kościach łuskowych i ciemieniowych. Od podobnej wielkości okazów prenocefala różnił się także szczegółami budowy szczęk i uzębienia (Evans i in., 2011).

Odlew czaszki holotypu. Autor zdjęcia: FunkMonk (Michael B.H.). [3].

Spis gatunków

Homalocephale	Maryańska i Osmólska, 1974
H. calathocercos	Maryańska i Osmólska, 1974

Bibliografia

Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014) "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. doi:10.1371/journal.pbio.1001853.

Evans, D.C., Brown, C.M., Ryan, M.J. & Tsogtbaatar, K. (2011). “Cranial ornamentation and ontogenetic status of Homalocephale calathocercos (Ornithischia: Pachycephalosauria) from the Nemegt Formation, Mongolia.” Journal Vertebrate Paleontology 31, 84–92.

Evans, D.C., Hayashi, S., Chiba, K., Watabe, M., Ryan, M.J., Lee, Y.-N., Currie, P.J., Tsogtbaatar, K., Barsbold, R. (2017). “Morphology and histology of new cranial specimens of Pachycephalosauridae (Dinosauria: Ornithischia) from the Nemegt Formation, Mongolia.” Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 494. 121-134.

Holtz, T. (2012) "Dinosaurs" (suplement) [[5]]

Longrich, N.R., Sankey J.T. & Tanke, D. (2010). "Texacephale langstoni, a new genus of pachycephalosaurid (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Campanian Aguja Formation, southern Texas, USA". Cretaceous Research. 31: 274–284. doi:10.1016/j.cretres.2009.12.002.

Maryanska, T. & Osmolska, H. (1974). “Pachycephalosauria, a new suborder of ornithischian dinosaurs.” Palaeontologia Polonica 30:45-102.