Asiatosaurus
| Autor: | Michał Siedlecki |
| Asiatosaurus (azjatozaur) | |
|---|---|
| Długość | Patrz Materiał kopalny i rozmiary |
| Wysokość | Patrz Materiał kopalny i rozmiary |
| Masa | Patrz Materiał kopalny i rozmiary |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Mongolia - prowincja Övörkhangai , Chiny - region autonomiczny Guangxi i Gansu |
| Czas |
ok. 122-112 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Wstęp
Asiatosaurus to wątpliwy rodzaj prawdopodobnie dużego zauropoda żyjącego na terenie obecnych Chin i Mongolii w drugiej połowie epoki wczesnej kredy. Potencjalnie mógł być jednym z największych azjatyckich dinozaurów.
Etymologia
Nazwa rodzajowa oznacza azjatyckiego jaszczura. Epitet gatunkowy mongolienis znaczy "mongolski" (pierwsze szczątki azjatozaura znaleziono na terenie tego państwa), natomiast kwangshanensis odnosi się do regionu autonomicznego Guangxi (inaczej Kwangshi), w którym odnaleziono szczątki drugiego gatunku tego zauropoda.
Materiał kopalny i rozmiary
Holotyp gatunku typowego A. mongoliensis (AMNH 6264) to złamany ząb. Materiał przypisany (cf. Asiatosaurus mongoliensis) z Chin (IVPP V 4021) to pojedynczy kręg grzbietowy (Dong, 1973a). Molina-Pérez i Larramedi (2020) oceniają, że właściciel zęba mógł osiągać 20 m długości i ważyć 12,5 tony, materiał przypisany szacują na 20,5 m długości, ok. 3,95 m wysokości i masę 11,5 t, zaś maksymalne wymiary tego dinozaura szacują na 31 m długości, 6 m wysokości i 45 t masy, co ( o ile te szacunki są wiarygodne) czyni go, obok rujangozaura, jednym z największych nazwanych azjatyckich zauropodów.
Holotyp A.kwangshienis (IVPP V4794) to ząb, 3 kręgi szyjne oraz liczne żebra. Molina-Pérez i Larramendi (2020) szacują wymiary tego zwierzęcia na 20,3 m długości, 4,8 m wysokości oraz 16 t masy. Komentarz: wysokość zwierzęcia jest rozumiana jako wysokość mierzona w barkach.
Historia, systematyka i ważność taksonu
Pierwszy gatunek azjatozaura został opisany przez amerykańskiego paleontologa i ówczesnego dyrektora Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej Henry'ego Osborna w 1924 roku. Był pierwszym zauropodem opisanym ze wschodniej Azji. 51 lat później, drugi gatunek opisany został przez zespół chińskich naukowców pod przewodnictwem L. Hou. W 1996 roku argentyński paleontolog Jorge Calvo zaproponował przyłączenie do tego rodzaju szczątków innego, słabo poznanego zauropoda cziajuzaura, jednakże brak solidnych podstaw do synonimizacji tych dwóch rodzajów, gdyż ich szczątki są bardzo niekompletne. Dlatego też oba gatunki azjatozaura są uznawane za taksony wątpliwe (Upchurch i in., 2004).
Obecnie, gatunek typowy azjatozaura określany jest jako zauropod o niepewnej pozycji filogenetycznej. Natomiast A. kwangshienis był uznawany za brachiozauryda (Hou i in., 1975) , prymitywnego tytanozaura (Molina-Pérez i Larramendi, 2020) lub za euhelopida (Poropat i in., 2022).
Spis gatunków
| Asiatosaurus | Osborn, 1924 | nomen dubium |
| ?= Chiayusaurus | Bohlin, 1953 | |
| A. mongoliensis | Osborn, 1924 | nomen dubium |
| ?= Chiayusaurus lacustris | Bohlin, 1953 | |
| A.kwangshiensis | Hou, Yeh i Zhao, 1975 | nomen dubium |
Bibliografia
Calvo JO (1996) Phylogenetic relationships of Asiatosaurus mongoliensis (Osborn, 1924). Chiayusaurus lacustris a junior synonym of Asiatosaurus (Sauropoda). Ameghiniana 33: 461.
Dong ZM. 1973a. Cretaceous stratigraphy of Wuerho District, Dsungar (Zunggar) Basin. Reports of Paleontological Expedition to Sinkiang (II): Pterosaurian Fauna from Wuerho, Sinkiang. Memoirs of the Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropology Academia Sinica 11:1-7
Hou, L.H.; Yeh, H.K.; Zhao, X.J. (1975). "Fossil reptiles from Fusui, Kwangshi". Vertebrata PalAsiatica. 13 (1): 24–33.
Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
Osborn, H.F. (1924). "Sauropoda and Theropoda from the Lower Cretaceous of Mongolia". American Museum Novitates. 128: 1–7.
Poropat, S.F.; Frauenfelder, T.G.; Mannion, P.D.; Rigby, S.L.; Pentland, A.H.; Sloan, T.; Elliott, D.A. "Sauropod dinosaur teeth from the lower Upper Cretaceous Winton Formation of Queensland, Australia and the global record of early titanosauriforms". Royal Society Open Science. 9: 220381 [[1]]
P. Upchurch, P. M. Barrett, and P. Dodson. (2004). Sauropoda. In D. B. Weishampel, H. Osmolska, and P. Dodson (eds.), The Dinosauria (2nd edition). University of California Press, Berkeley 259-322
