Paleosaurus

Autor:

Michał Siedlecki,

---

Paleosaurus (paleozaur)
Długość	5,8 m
Wysokość	1,35 m (w biodrach)
Masa	500 kg
Dieta	roślinożerny?/rybożerny?
Miejsce	w zależności od gatunku
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 późny trias
Systematyka	Archosauria Avemetatarsalia?/Pseudosuchia? Dinosauria/Phytosauria? Sauropodomorpha??
Holotypowe zęby Paleosaurus/Palaeosaurus cylindrodon. Autorzy: Samuel Stutchbury i Henry Riley. [1]

Wstęp

Paleosaurus (używana jest również nazwa Palaeosaurus) to bardzo słabo poznany rodzaj archozaura (najprawdopodobniej fitozaura), który początkowo uznawany był za rodzaj zauropodomorfa blisko spokrewnionego z tekodontozaurem. Nazwami tymi oznaczano późnotriasowe skamieniałości z Wielkiej Brytanii i USA. Rodzaj ten ma skomplikowaną historię taksonomiczną i znany jest wyłącznie z zębów. Najprawdopodobniej nie wszystkie gatunki zaklasyfikowane do tego rodzaju naprawdę do niego należą.

Historia taksonu i jego ważność

Pierwsze szczątki tego gada (zęby oznaczone jako BRSMG *Ca7448/3 i BRSMG *Ca7449/4) zostały opisane w 1836 roku przez angielskiego chirurga i paleontologa Henry'ego Rileya oraz kustosza Instytutu Bristolskiego Samuela Stutchbury'ego pod nazwą Palaeosaurus platyodon (BRSMG *Ca7448/3) i P. cylindrodon (BRSMG *Ca7449/4). Znalezione zostały w pobliżu Bristolu, w pokładach formacji Magnesian Conglomerate lub Avon Fissure Fill (o ile nie jest to jedna i ta sama formacja). Autorzy opisu nie wiedzieli jednak, że trzy lata wcześniej francuski paleontolog i przyrodnik Geofroy Saint-Hilaire opisał pod tą nazwą szczątki jurajskiego krokodylomorfa Palaeosaurus priscus (obecnie znanego pod nazwą Aleodon priscus). Dlatego też po 4 latach brytyjscy przyrodnicy oficjalnie zmienili nazwę rodzajową zwierzęcia na "Paleosaurus". W tym samym roku niemiecki paleontolog Leopold Joseph Fitzinger opisuje szczątki gada pod nazwą Palaeosaurus sternbergii z późnopermskich pokładów formacji Buntsandstein (w 1847 roku inny niemiecki paleontolog Hermann von Meyer przeniósł te szczątki do odrębnego rodzaju Sphenosaurus, obecnie uznawanego za słabo poznanego gada z grupy prokolofonów). W 1842 roku, słynny brytyjski paleontolog i anatom, sir Richard Owen tworzy nazwę Dinosauria dla grupy obejmującej mezozoiczne gady lądowe, ale nie włącza do nich Paleosaurus ani Thecodontosaurus (opisanego przez tych samych badaczy i tego samego roku co paleozaur). Ponadto, nie zważając na zmianę nazwy rodzajowej, nadal odnosił się do tych szczątków pod nazwą Palaeosaurus. Owen przypisał do rodzaju Palaeosaurus kompletniejsze szczątki, które później okazały się należeć do tekodontozaura. W 1870 roku inny słynny brytyjski naukowiec, biolog i paleontolog Thomas Huxley (zwolennik ewolucjonizmu, w przeciwieństwie do Owena negującego to zjawisko) dokonał ponownego opisu obu rodzajów, od razu zaliczając je do dinozaurów. Ponadto zsynonimizował P.platyodon z T. antiquus, na podstawie wspomnianej wcześniej decyzji Owena, który stwierdził, że gatunek typowy P. cylindrodon był całkowicie innym dinozaurem z grupy teropodów. W Stanach Zjednoczonych Ameryki natomiast, kolejny słynny paleontolog Edward Cope opisał z późnotriasowych osadów z Pensylwanii gadzi ząb (AMNH 1861) nazwany przez niego Palaeosaurus fraserianus i zaklasyfikował go jako prozauropoda (obecnie uznawany jest najczęściej za wątpliwy gatunek fitozaura, [[Michael Mortimer ostrożnie przypisuje go do rodzaju Clepsysaurus (Mortimer, online)). Natomiast pięć lat później, Davis opisał czwarty gatunek Palaeosaurus stricklandi - też znany tylko z zębów i również obecnie uznawany za przedsstawiciela fitozaurów.

W 1902, słynny niemiecki paleontolog Friedrich von Huene na podstawie kości ramieniowej oraz dwóch kręgów ogonowych znalezionych w tej samej lokalizacji, gdzie ponad 55 lat wcześniej opisano szczątki paleozaura i tekodontozaura oraz nadał im nazwę rodzajową Rileya. Trzy lata później pod nazwą Zanclodon "subcylindrodon" opisuje izolowany ząb (SMNS 52456) z późnotriasowych pokładów formacji Schilfsandstein. Niemiecki uczony w 1908 roku stwierdza, że

Spis gatunków

Paleosaurus	Riley i Stutchbury, 1840	nomen dubium (??ważny)
= Palaeosaurus	Riley i Stutchbury, 1836	nomen occupatum
= Palaeosauriscus	Kuhn, 1959
= "Rileya"	Huene, 1908	nomen occupatum
P. cylindrodon	(Riley i Stutchbury, 1836) Riley i Stutchbury, 1840	nomen dubium (??ważny)
= Palaeosaurus cylindrodon	Riley i Stutchbury, 1837
= Palaeosaurus cylindricum	Riley i Stutchbury, 1836
= "Paleosaurus cylindrodon"	Riley i Stutchbury, 1837
= Thecodontosaurus cylindrodon	(Riley i Stutchbury, 1840) Huene, 1908
= Thecodontosaurus "cylindricum"	(Riley i Stutchbury, 1840) Huene, 1914
= Paleosauriscus cylindrodon	(Riley i Stutchbury, 1840) Kuhn, 1959
P. platyodon	(Riley i Stutchbury, 1836) Riley i Stutchbury, 1840	nomen dubium =Rileyasuchus platyodon (fitozaur, chimera)
= "Palaeosaurus platyodon"	Riley i Stutchbury, 1837
= "Paleosaurus platyodon"	Riley i Stutchbury, 1837
= Thecodontosaurus platyodon	(Riley i Stutchbury, 1840) Huene, 1908
= Rileya platyodon	(Riley i Stutchbury, 1840) Huene, 1908 , 1932	nomen dubium - nieokreślony archozaur
= Zanclodon "subcylindrodon"	Huene, 1905
= Thecodontosaurus subcylindrodon	Huene, 1908
= Palaeosauriscus subcylindrodon	(Huene, 1905) Kuhn, 1959
?P. diagnosticus	Huene, 1932	= Efraasia minor

Bibliografia

Riley, H.; S. Stutchbury (1836). "A description of various fossil remains of three distinct saurian animals discovered in the autumn of 1834, in the Magnesian Conglomerate on Durdham Down, near Bristol". Proceedings of the Geological Society of London. 2: 397–399.

https://theropoddatabase.com/Non-theropods.htm#Paleosauruscylindrodon

https://theropoddatabase.com/Non-theropods.htm#Paleosaurusfraserianus

https://theropoddatabase.com/Non-theropods.htm#Paleosauruscylindrodon