Meraxes

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Meraxes (merakses)
Długość	~11 m
Masa	do 5,3 t
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Argentyna - Neuquén (formacja Huincul)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 97-94 Ma późna kreda (cenoman)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Carnosauria Allosauroidea Carcharodontosauridae Carcharodontosaurinae Giganotosaurini
Rekonstrukcja przyżyciowa Meraxes. Autor. Cesar Diaz [4] Porównanie rozmiarów człowieka i Meraxes. Autor: SlvrHwk. [5]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja Huincul - prowincja Neuqu\u00e9n, \u003Ca href=\"/wiki/Argentyna\" class=\"mw-redirect\" title=\"Argentyna\"\u003EArgentyna\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Huincul - prowincja Neuqu\u00e9n, Argentyna\n","link":"","lat":-39.39999999999999857891452847979962825775146484375,"lon":-69,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Meraxes to rodzaj dużego karcharodontozauryda żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w późnej kredzie. Jego szczątki zostały odkryte w 2012 roku, a przed nadaniem nazwy był znany jako "Campanas carcharodontosaurid". Opisywany dinozaur charakteryzował się zredukowanymi kończynami przednimi, co świadczy, iż cecha ta wyewoluowała się niezależnie u przedstawicieli Carcharodontosauridae, Abelisauridae, Tyrannosauridae i Alvarezsauridae.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja czaszki. Na biało odnalezione elementy. Autor: Eotyrannu5 [1]

Holotyp o numerze katalogowym MMCh-PV 65 to prawie kompletna czaszka pozbawiona żuchwy, częściowe kończyny przednie, kość łopatkowo-krucza, fragmenty żeber, gastralia, kompletna miednica i całe kończyny tylne, fragmenty kręgów szyjnych i grzbietowych, kompletna kość krzyżowa oraz kilkanaście kręgów ogonowych.

Budowa

Rekonstrukcja. Autor: Carlos Papolio. [2]

Czaszka Meraxes o długości 127 cm była długa, niska i zdobiona małymi rogami na kości zaoczodołowej, a kształtem i proporcjami przypominała tą u Acrocanthosaurus. Pięć kręgów znajdujących się na kości krzyżowej były całkowicie ze sobą zrośnięte. Przednie kręgi ogonowe wykazywały pneumatyzację, zaś 1-2 i 3-4 miały również częściowo połączone ze sobą wyrostki kolczyste. Łopatka była długą, solidną i delikatnie zakrzywioną kością, zaś ramienna - mocna i rozszerzona na obydwu końcach. Krótka i mocna kość łokciowa miała wyrostek o kształcie bloku i stanowi 27% całkowitej jej długości. Kość udowa miała silnie wypukłą i lekko skierowaną do przodu głowę. W śródstopiu III kosć osiągnęła największą długość. Co ciekawe, drugi palec miał prawie dwukrotnie dłuższy pazur niż jego odpowiednik na czwartym palcu (Canale i in., 2022).

Systematyka

Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez autorów opisu umieszcza teropoda w Giganotosaurini jako najbardziej bazalnego przedstawiciela. Jednakże Andrea Cau w 2024 roku uznał, iż opisywany teropod jest bardziej prymitywnym przedstawicielem Carcharodontosauridae. Jego zdaniem najbliższym krewnym Meraxes był Carcharodontosaurus iguidensis.

Paleobiologia

Zespół naukowców pod przewodnictwem Thomasa Cullena w 2020 roku zbadał histologię kości okazu MMCh-PV 65. Jak się okazało w momencie śmierci teropod mógł mieć 39-53 lata, gdy dojrzałość szkieletową osiągnął mając 35-49 lata. Oszacowany wiek czyni go jednym z najstarszych znanych dużych dinozaurów drapieżnych.

Paleośrodowisko

Dinozaury z formacji Huincul. Autor: Slate Weasel [3]

Osady znajdujące się w formacji Huincul sugerują występowanie środowisk rzecznych. Na tych terenach przeważały rośliny okrytozalążkowe, Cupressaceae i Araucariaceae. Lizzoli i in. (2021) ocenili średnią temperaturę roczną w przedziale ok. 10,9 do 11,2 ± 2,1 °C, a opady ok. 911,8 do 976 ± 182 mm/rok. W tych szerokościach geograficznych dominowały warunki suche i półsuche z wilgotnymi okresami. Na obszarze formacji Huincul odkryto skamieniałości należące do żółwi, ryb dwudysznych oraz dinozaurów: patrz ilustracja obok.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Meraxes odnosi się do smoka z powieści fantasy "Pieśń Ognia i Lodu" autorstwa George'a R.R. Martina. Epitet gatunkowy gigas z języka greckiego znaczy duży, gigantyczny i nawiązuje do dużych rozmiarów odnalezionego dinozaura.

Spis gatunków

Meraxes	Canale, Apesteguía, Gallina, Mitchell, Smith, Cullen, Shinya, Haluza, Gianechini i Makovicky, 2022
M. gigas	Canale, Apesteguía, Gallina, Mitchell, Smith, Cullen, Shinya, Haluza, Gianechini i Makovicky, 2022

Bibliografia

Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology doi:10.1016/j.cub.2022.05.057

Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). doi:10.4435/BSPI.2024.08

Cullen, T.M., Canale, J.I., Apesteguía, S., Smith., N. D., Hu, D., Makovicky, P.J. (2020). "Osteohistological analyses reveal diverse strategies of theropod dinosaur body-size evolution". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 287 (1939): 20202258 doi:10.1098/rspb.2020.2258

Lizzoli, S., Raigemborn, M. S., & Varela, A. N. (2021). "Controls of pedogenesis in a fluvial-eolian succession of Cenomanian age in northern Patagonia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 577, 110549. doi:10.1016/j.palaeo.2021.110549