Vorona
| Autor: | Michał Siedlecki |
| Vorona (Worona) | |
|---|---|
| Długość | 51 cm[1] |
| Wysokość | 40 cm(w biodrach) [1] |
| Masa | 4,5 kg [1] |
| Dieta | ?wszystkożerny |
| Miejsce | Madagaskar - Mahajanga |
| Czas |
ok. 70-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Wstęp
Vorona to rodzaj tajemniczego, dość dużego awiala żyjącego na terenie dzisiejszego Madagaskaru pod koniec ery mezozoicznej.
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi z języka malgaskiego i oznacza po prostu "ptak". Epitet gatunkowy odnosi się do wioski Berivotra, nieopodal której znaleziono szczątki tego awiala.
Materiał kopalny
Holotyp (UA 8651) to częściowa artykułowana lewa kończyna tylna składająca się z dalszej części tibiotarsus oraz kompletny tarsometatarsus.
Paratyp (FMNH PA 715) to niekompletna prawa kończyna tylna, którą tworzą niekompletna kość udowa (głównie główka), tibiotarsus i niekompletna k. strzałkowa.
Materiał przypisany obejmuje wiele skamieniałości, o których istnieniu zakomunikowano w kilku publikacjach (Forster i O'Connor, 2000; Forster i in., 2002; O'Connor i Forster, 2009), ale formalnie zostały opisane w 2010 roku (O'Connor i Forster, 2010) : niekompletną lewą k. udową (FMNH PA 717), bliższą część k. ramiennej (FMNH PA 743), niekompletną k. ramienną (FMNH PA 744), dalszą część k. ramiennej (FMNH PA 745) (wspomniane kości ramienne mogą nie należeć do worony lecz reprezentować odrębny rodzaj awiala oznaczany jako "Takson A"), niekompletną lewą k. łokciową (FMNH PA 750, może nie należeć do worony), lewy tarsometatarsus (FMNH PA 782), dalszą połowę prawego tibiotarsus (UA 9609), częściową k. ramienną (UA 9749), niekompletną k. ramienną (UA 9750), k. łokciową (UA 9751) (istnieją wątpliwości, czy te trzy wspomniane kości należą do worony) oraz ok. jedną trzecią przedniego lewego tibiotarsus (UA 9752).
Wszystkie opisane szczątki pochodzą z późnomastrychckiej formacji Maeverano.
Budowa i systematyka
Worona była największym mezozoicznym awialem żyjącym na terenie Madagaskaru. Znalezione szczątki utrudniają rekonstrukcję jej wyglądu oraz ustalenie jej pokrewieństw z innymi awialami, gdyż po pierwsze nie wiadomo czy wszystkie szczątki przypisywane do tego rodzaju rzeczywiście do niego należą oraz iż wykazują one mieszankę cech charakterystycznych dla Ornithuromorpha i Enantiornithes.. Początkowo sądzono iż była to przedstawicielka Ornithuromorpha, lecz nowsze analizy filogenetyczne umieszczają ją w obrębie enantiornisów (np: Pei i in., 2020).
Spis gatunków
| Vorona | Forster, Chiappe, Krause i Sampson, 1996 |
| V. berivotrensis | Forster, Chiappe, Krause i Sampson, 1996 |
Bibliografia
Forster, C.A., Chiappe, L.M., Krause, D.W., Sampson, S.D. (1996). "The first Cretaceous bird from Madagascar". Nature. 382 (6591): 532–534. [1]
Forster, C.A., Chiappe, L.M., Krause, D.W, Sampson, S.D. (2002). "Vorona berivotrensis, a primitive bird from the Late Cretaceous of Madagascar". [W]: Chiappe, L.M. and Witmer, L.M. (red.). "Mesozoic Birds: Above the Heads of Dinosaurs". University of California Press. 268-280.
Forster, C.A., O'Connor, J.K. (2000). "The avifauna of the Upper Cretaceous Maevarano Formation, Madagascar". Journal of Vertebrate Paleontology. 20(3), 41A-42A.
O'Connor, J.K., Forster, C.A. (2009). "The Late Cretaceous (Maastrichtian) avifauna from the Maevarano Formation, northwestern Madagascar: Recent discoveries and new insights related to avian anatomical diversification". Journal of Vertebrate Paleontology. 29(3), 157A
O'Connor, J.K., Forster, C.A. (2010). "A Late Cretaceous (Maastrichtian) avifauna from the Maevarano Formation, Madagascar". Journal of Vertebrate Paleontology. 30(4), 1178-1201.
Pei, R., Pittman, M., Goloboff, P.A., Dececchi, T.A., Habib, M.B., Kaye, T.G., Larsson, H.C.E., Norell, M.A., Brusatte, S.L., Xu, X. (2020). "Potential for Powered Flight Neared by Most Close Avialan Relatives, but Few Crossed Its Thresholds". Current Biology. 30 (20): 4033–4046.e8. [2]
