Navaornis

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Navaornis (nawaornis)
Miejsce	Brazylia - São Paulo (formacja Adamantina)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 85-75 Ma późna kreda (santon-kampan)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Avialae Pygostylia Ornithothoraces Enantiornithes
Rekonstrukcja głowy Navaornis. Autor: Paleo Miguel [2]

Wstęp

Navaornis to ptak z grupy Enantiornithes żyjący w późnej kredzie na obszarze dzisiejszej Ameryki Południowej. Jest to trzeci opisany mezozoiczny awial odnaleziony w Brazylii. Czaszka Navaornis wykazuje pewne podobieństwa w budowie do tej u dzisiejszych ptaków.

Materiał kopalny

Holotyp (MPM-200-1) to kompletna czaszka połączona z przednimi kręgami szyjnymi. Okaz ten został odnaleziony w 2016 roku.

Materiał przypisany (MPM-334-1) to dolna część czaszki (ang. basicranium) opisana w 2022 roku przez Chiappe i współautorów. Dwa lata później została ona przypisana do omawianego rodzaju, gdyż była niemalże identyczna jak holotyp.

Okaz MPM-200 to częściowy szkielet pozaczaszkowy prawdopodobnie należący do tego samego osobnika co holotyp.

Budowa

Trójwymiarowa rekonstrukcja czaszki Navaornis. Źródło: Chiappe i in., 2024 [1].

Navaornis od innych przedstawicieli Enantiornithes różnił się szczegółami budowy czaszki. Ptak ten charakteryzował się bezzębnym dziobem oraz dużymi oczodołami. Kości przedszczękowe były całkowicie zrośnięte ze sobą i tworzyły jeden element. Cecha ta występowała również u Shangyang.

Etymolgia

Nazwa rodzajowa Navaornis honoruję William Navę, odkrywcę stanowiska William’s Quarry i jednocześnie holotypu omawianego ptaka. Epitet gatunkowy hestiae nawiązuje do Hestii, bogini z mitologii greckiej, która jest uważana jednocześnie za najstarszą i najmłodszą wśród bogów olimpijskich. Zatem cała nazwa Navaornis odnosi się do dwoistości tego awiala, gdyż wywodzi się z wymarłej grupy, zaś morfologia czaszki jest bardzo zbliżona do współczesnych ptaków.

Spis gatunków

Navaornis	Chiappe, Navalón, Guillermo, Martinelli, Carvalho, Santucci, Wu i Field, 2024
N. hestiae	Chiappe, Navalón, Guillermo, Martinelli, Carvalho, Santucci, Wu i Field, 2024

Bibliografia

Chiappe, L. M., Navalón, G., Martinelli, A. G., Carvalho, I., Santucci, R. M., Wu, Y-. H., & Field, D. J. (2024). "Cretaceous bird from Brazil informs the evolution of the avian skull and brain". Nature. 635 (8038): 376–381. doi:10.1038/s41586-024-08114-4.

Chiappe, L. M., Navalón, G., Martinelli, A. G., Nava, W., & Field, D. J. (2022). "Fossil basicranium clarifies the origin of the avian central nervous system and inner ear". Proceedings of the Royal Society B, 289(1983), 20221398. doi:10.1098/rspb.2022.1398