Navaornis
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Navaornis (nawaornis) | |
|---|---|
| Miejsce | Brazylia - São Paulo |
| Czas |
ok. 85-75 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Trójwymiarowa rekonstrukcja czaszki Navaornis. Źródło: Chiappe i in., 2024 [1] | |
Wstęp
Navaornis to ptak z grupy Enantiornithes żyjący w późnej kredzie na obszarze dzisiejszej Ameryki Południowej. Jest to trzeci opisany mezozoiczny awial odnaleziony w Brazylii. Czaszka Navaornis wykazuje pewne podobieństwa w budowie do tej u dzisiejszych ptaków.
Materiał kopalny
Holotyp (MPM-200-1) to kompletna czaszka połączona z przednimi kręgami szyjnymi. Okaz ten został odnaleziony w 2016 roku.
Materiał przypisany (MPM-334-1) to dolna część czaszki (ang. basicranium) opisana w 2022 roku przez Chiappe i współautorów. Dwa lata później została ona przypisana do omawianego rodzaju, gdyż była niemalże identyczna jak holotyp.
Okaz MPM-200 to częściowy szkielet pozaczaszkowy prawdopodobnie należący do tego samego osobnika co holotyp.
Budowa
Navaornis od innych przedstawicieli Enantiornithes różnił się szczegółami budowy czaszki. Ptak ten charakteryzował się bezzębnym dziobem oraz dużymi oczodołami. Kości przedszczękowe były całkowicie zrośnięte ze sobą i tworzyły jeden element. Cecha ta występowała również u Shangyang.
Etymolgia
Nazwa rodzajowa Navaornis honoruję William Navę, odkrywcę stanowiska William’s Quarry i jednocześnie holotypu omawianego ptaka. Epitet gatunkowy hestiae nawiązuje do Hestii, bogini z mitologii greckiej, która jest uważana jednocześnie za najstarszą i najmłodszą wśród bogów olimpijskich. Zatem cała nazwa Navaornis odnosi się do dwoistości tego awiala, gdyż wywodzi się z wymarłej grupy, zaś morfologia czaszki jest bardzo zbliżona do współczesnych ptaków.
Spis gatunków
| Navaornis | Chiappe, Navalón, Guillermo, Martinelli, Carvalho, Santucci, Wu i Field, 2024 |
| N. hestiae | Chiappe, Navalón, Guillermo, Martinelli, Carvalho, Santucci, Wu i Field, 2024 |
Bibliografia
Chiappe, L. M., Navalón, G., Martinelli, A. G., Carvalho, I., Santucci, R. M., Wu, Y-. H., & Field, D. J. (2024). "Cretaceous bird from Brazil informs the evolution of the avian skull and brain". Nature. 635 (8038): 376–381. doi:10.1038/s41586-024-08114-4.
Chiappe, L. M., Navalón, G., Martinelli, A. G., Nava, W., & Field, D. J. (2022). "Fossil basicranium clarifies the origin of the avian central nervous system and inner ear". Proceedings of the Royal Society B, 289(1983), 20221398. doi:10.1098/rspb.2022.1398
