Jianchangosaurus

Autor:	Bartosz Suchecki
Korekta:	Maciej Ziegler, Mateusz Tałanda, Paweł Konarzewski

---

Jianchangosaurus
Długość	2,2 m (osobnik młodociany)
Wysokość	50 cm (w biodrach)
Masa	21 kg
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Chiny - Liaoning (formacja Yixian)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 125,76-124,1 Ma wczesna kreda (barrem)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Therizinosauria
Rekonstrukcja przyżyciowa Jianchangosaurus. Autor: PaleoNeolitic [3]

Wstęp

Jianchangosaurus to rodzaj bazalnego terizinozaura z Chin (prowincja Liaoning). Według autorów opisu jego wysokość w biodrach to 1 metr, a szacowana długość to 2 metry (jest nieco krótszy niż Falcarius utahensis). Dokładny wymiar tego teropoda od czaszki do jedenastego kręgu ogonowego wynosi 1,88 m (szkielet bez części ogona). Z kolei wg Moliny Pereza i Larramendiego (2019) długość omawianego dinozaura wynosi 2,2 m długości, 21 kg masy oraz 50 cm wysokości w biodrach. Gatunkiem typowym jest Jianchangosaurus yixianensis.

Odkrycie i opis

Szczątki Jianchangosaurus odnaleziono w Chinach w osadach formacji Yixian. Okaz zbadali, a następnie w 2013 roku opisali Kobayashi, Lü, Pu, Xu, Wu, Chang, Zhang i Jia. Dokładny opis tego terizinozaura zawarty jest w publikacji "An Unusual Basal Therizinosaur Dinosaur with an Ornithischian Dental Arrangement from Northeastern China". Autorzy opisu twierdzą, że Jianchangosaurus rzuca światło na drogę do zrozumienia ewolucji i anatomii grupy terizinozaurów. Okaz został zakupiony przez muzeum geologiczne w prowincji Henan.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu Jianchangosaurus. Źródło: Pu i in., 2013 [1]

Jianchangosaurus znany jest z niemal kompletnego szkieletu (41HIII-0308A), któremu brakuje części ogona. Większa część kości środstopia prawdopodobnie nie jest autentyczna, lecz została zrekonstruowana. Zachowały się także odciski piór Jianchangosaurus. Szczątki są bardzo dobrze zachowane, jednak niektóre kości zdeformowały się pod wpływem procesów geologicznych.

Budowa

Zdjęcia oraz schemat przedstawiający holotyp Jianchangosaurus. Źródło: Pu i in., 2013 [2].

Cechą charakterystyczną Jianchangosaurus było uzębienie. Miał on 27 zębów na kości szczękowej i około 25-28 zębów na kości zębowej. Wszystkie były bardzo ciasno upakowane. Zęby na kości zębowej miały wklęsłą powierzchnię wargową i wypukłą powierzchnię językową (z wyjątkiem 6 zębów osadzonych na przodzie kości). Z kolei te osadzone na kości szczękowej wykazywały typową morfologię, w której powierzchnia zęba skierowana na zewnątrz szczęki jest wypukła. Kręgi szyjne były amficeliczne oraz silnie spneumatyzowane. Pierwszy kręg grzbietowy miał dłuższy wyrostek kolczysty niż szyjne. Z kolei kręgi krzyżowe były bardzo podobne jak u innych wczesnych terizinozaurów. Łopatka oraz kość krucza nie tworzyły jednolitej kości łopatkowo-kruczej, podobnie jak u jego prymitywnych kuzynów. Cecha ta mogła wynikać również z młodocianego wieku osobnika. Mierząca ok. 16 cm kość ramienna była krótsza niż łopatka. Kość udowa stanowiła połowę całkowitej długości kości piszczelowej.

Paleoekologia i wiek

Jianchangosaurus zamieszkiwał dzisiejsze północno-wschodnie Chiny we wczesnej kredzie (formacja Yixian). Formacja ta datowana jest na barrem. Jianchangosaurus prawdopodobnie koegzystował wspólnie m.in. z teropodami, takimi jak Sinornithosaurus i Yixianosaurus oraz z dinozaurami ptasiomiednicznymi, np. Psittacosaurus, Liaoningosaurus i Jinzhousaurus.

Systematyka

Pu i współpracownicy (2013) wykazali, że Jianchangosaurus jest bazalnym przedstawicielem Therizinosauria bardziej zaawansowanym od Falcarius. Taki sam rezultat uzyskali równiej Hartman i in. (2019).

Cau (2024) stwierdził, że różnice w budowie między Jianchangosaurus a Beipiaosaurus wynikają głównie z ontogenezy. Na tej postawie włoski badacz uznał omawianego dinozaura za młodszy synonim beipiaozaura. Dodatkowo szczątki obydwu zwierząt zostały odnalezione w skałach tej samej formacji.

Etymologia

Nazwa Jianchangosaurus pochodzi od nazwy jednostki podziału administracyjnego w prowincji Liaoning - Jianchang. Z kolei epitet gatunkowy yixianensis pochodzi od nazwy formacji Yixian, w której odnalezione zostały szczątki tego terizinozaura.

Spis gatunków

Jianchangosaurus	Pu, Kobayashi, Lü, Xu, Wu, Chang, Zhang i Jia, 2013	?= Beipiaosaurus
J. yixianensis	Pu, Kobayashi, Lü, Xu, Wu, Chang, Zhang i Jia, 2013	?= Beipiaosaurus inexpectus

Bibliografia

Cau, A. (2024). "A unified framework for predatory dinosaur macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1): 1-19. doi:10.4435/BSPI.2024.08

Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W. R., Lomax, D. R., Lippincott, J., & Lovelace, D. M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ. 7: e7247. doi:10.7717/peerj.7247

Pu, H., Kobayashi, Y., Lü, J., Xu, L., Wu, Y., Chang, H., Zhang, J., & Jia, S. (2013). "An unusual basal therizinosaur dinosaur with an ornithischian dental arrangement from Northeastern China". PloS one, 8(5), e63423.doi:10.1371/journal.pone.0063423