Beipiaosaurus
| Autor: | Maciej Ziegler |
| Korekta: | Dawid Mazurek, Tomasz Sokołowski, Dawid Mika, Paweł Konarzewski |
| Beipiaosaurus (bejpiaozaur) | |
|---|---|
| Długość | 1,8 m (osobnik młodociany) [1] |
| Wysokość | 65 cm (w biodrach) [1] |
| Masa | ok. 40 kg [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Chiny - Liaoning |
| Czas |
ok. 126-120 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Beipiaosaurus. Autor: PaleoNeolitic [2] | |
Wstęp
Beipiaosaurus to rodzaj bazalnego terizinozauroida żyjącego we wczesnej kredzie (prawdopodobnie wczesny apt) na terenach dzisiejszej Azji. Jest jednym z najwcześniejszych przedstawicieli swojej grupy, obok znanego z tej samej formacji Jianchangosaurus; prawdopodobnie starszy i bardziej prymitywny jest Falcarius (i być może zagadkowy, niepewny Eshanosaurus). Jego odkrycie dostarczyło nowych dowodów na to, że terizinozauroidy to teropody z grupy celurozaurów, które niezależnie wykształciły cechy innych dinozaurów, szczególnie zauropodomorfów. Beipiaosaurus zapewne był roślinożerny. Beipiaosaurus (okaz BMNHC PH000911) miał prawdopodobnie brązowe pióra.
Etymologia
Pierwszego osobnika odkrył w 1996 roku rolnik Li Yinxian w lokalizacji Sihetun, niedaleko miasta Beipiao (prowincja Liaoning) - stąd nazwa zwierzęcia. Epitet gatunkowy (inexpectus - "niespodziewany") nadano od zaskakujących cech bejpiaozaura.
Materiał kopalny
Holotyp oznaczony IVPP 11559 znajduje się w Instytucie Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii w Pekinie (Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropology - w skrócie IVPP). Zawiera kości czaszki (k. ?nosową, zaoczodołową, ciemieniową i inne fragmenty), żuchwę, zęby, kręgi (3 szyjne, 4 tylne grzbietowe, 2 kręgi krzyżowe, 31 ogonowych oraz kilka szewronów), 4 niecałe żebra, dość kompletne kończyny przednie, niekompletne kości miednicy, dość kompletną kończynę tylną (m. in. kość udową, piszczel, niekompletną strzałkową, kość piętową, skokową, kości śródstopia i trzy paliczki). Później odnaleziono jeszcze kolejne szczątki holotypu: kolejne elementy miednicy, w tym kręgi krzyżowe i prawie kompletny ogon.
Drugi okaz Beipiaosaurus, nie zaliczony do gatunku B. inexpectus jest oznaczony numerem STM31-1 (Shandong Tianyu Museum of Nature). To dobrze zachowany, artykułowany szkielet zawierający przednią część ciała.
Trzeci okaz Beipiaosaurus, BMNHC PH000911, to artykułowany szkielet zawierający przynajmniej przednią część ciała.
Budowa
Bejpiaozaur przypominał budową inne terizinozaury; był bardziej podobny do zaawansowanych przedstawicieli swojej grupy niż wcześniejszy Falcarius i równowiekowy Jianchangosaurus. Jak u wielu grup dinozaurów, także w rozwoju terizinozaurów zaobserwowano zwiększanie ciała: bejpiaozaur był jednym z najmniejszych terizinozaurów - mierzył około 2 metrów długości, lecz holotyp nie należał do w pełni wyrośniętego osobnika. Czaszka Beipiaosaurus miała wiele cech prymitywnych, które nie występowały u późniejszych przedstawicieli Therizinosauria. Dotyczą się one budowy kości zębowej, lemiesza, kości ciemieniowej i kości czołowej. Cechy te potwierdzają, że Beipiaosaurus jest bazalnym przedstawicielem swojego kladu (Liao i Xu, 2019). W porównaniu do swoich krewniaków miał większą głowę i inne proporcje kończyn (cechy plezjomorficzne) oraz odmienną budowę dłoni, miednicy i kości udowej (cechy autapomorficzne). Wielkie, mocne przednie kończyny były wyposażone w trzy duże, zagięte pazury. Mogły służyć do obrony przed drapieżnikami takimi jak Huaxiagnathus czy Dilong, lecz w starciu z wielkim Yutyrannus były bezużyteczne. W przeciwieństwie do późniejszych terizinozauroidów, miał trzy palce na przedzie stopy - u późniejszych gatunków czwarty, wyrastający z tyłu u pozostałych teropodów palec przesunął się, tworząc charakterystyczną, czteropalczastą stopę.
Niezwykłą cechą bejpiaozaura jest obecność struktury podobnej po ptasiego pygostylu (zob. też Pióra i pygostyl maniraptorów). Zrośniętych jest pięć ostatnich kręgów. Dwa kręgi je poprzedzające również się zrosły ze sobą (Xu i in., 2003; Liao i in., 2021).
Pióra
Bejpiaozaur jest pierwszym terizinozauroidem, u którego stwierdzono obecność piór i do odkrycia jutyrana był największym dinozaurem, u którego je znaleziono.
Większość piór, którymi było pokryte ciało bejpiaozaura, jest małymi, podobnymi do włosków i rozgałęzionymi na końcach tworami, znanymi u wielu innych celurozaurów. Mają one przeważnie 5-7 cm długości.
Niektóre z piór Beipiaosaurus są długimi, pojedynczymi włóknami, charakteryzują się znacznymi rozmiarami - są one długie na 10-15 cm i szerokie na 2-3 mm. Są one rozmieszczone na głowie, szyi oraz ogonie - częściach ciała często pełniących funkcje pokazowe u ptaków i ssaków. Ich sztywność i podobieństwo do kolców pozwala przypuszczać, że pełniły być może funkcję obronną. Odkrycie to wzmocniło hipotezę mówiącą, że pióra wyewoluowały i zróżnicowały się u nieptasich teropodów przed pojawieniem się ptaków i lotu. Twory przypominające prymitywne pióra bejpiaozaura zaobserwowano wcześniej u wczesnych teropodów (prawdopodobnie dilofozaurydów), megalozauryda(?) Sciurumimus dinozaurów ptasiomiednicznych (Psittacosaurus sp. i Tianyulong) oraz u pterozaurów, co może sugerować, że takie pokrycie ciała nie było ograniczone jedynie do celurozaurów, lecz mogło charakteryzować już żyjącego w środkowym triasie wspólnego przodka dinozaurów i pterozaurów, należącego do kladu Ornithodira. Protopióra Tianyulong i Beipiaosaurus są podobne do siebie i prawdopodobnie były homologiczne.
Spis gatunków
| Beipiaosaurus | Xu, Tang i Wang, 1999 |
| B. inexpectus | Xu, Tang i Wang, 1999 |
Bibliografia
Li, Q., Clarke, J.A., Gao, K-Q., Zhou, C-F., Meng, Q., Li, D., D’Alba, L. & Shawkey, M.D. (2014) "Melanosome evolution indicates a key physiological shift within feathered dinosaurs" Nature, 507, 350–353. doi:10.1038/nature12973
Liao, C.C & Xu, X. (2019). "Cranial osteology of Beipiaosaurus inexpectus (Theropoda: Therizinosauria)". Vertebrata PalAsiatica, 57(2): 117–132
Liao, C.-C., Zanno, L.E., Wang, S. & Xu, X. (2021) "Postcranial osteology of Beipiaosaurus inexpectus (Theropoda: Therizinosauria)" PLoS ONE, 16(9), e0257913. doi:10.1371/journal.pone.0257913
Pu, H., Kobayashi, Y., Lü, J., Xu, L., Wu, Y., Chang, H., Zhang, J & Jia, S. (2013). "An Unusual Basal Therizinosaur Dinosaur with an Ornithischian Dental Arrangement from Northeastern China" PLoS ONE, 8(5), e63423. doi:10.1371/journal.pone.0063423
Xu, X., Tang, Z-L., & Wang, X-L. (1999). "A therizinosauroid dinosaur with integumentary structures from China" Nature, 399: 350-354.
Xu, X., Cheng, Y., Wang, X., & Whang, C. (2003) "Pygostyle-like structure from Beipiaosaurus (Theropoda, Therizinosauroidea) from the Lower Cretaceous Yixian Formation of Liaoning, China" Acta Geologica Sinica 77(3) 294-298.
Xu, X. & Norell, M.A. (2006) "Non-Avian dinosaur fossils from the Lower Cretaceous Jehol Group of western Liaoning, China" Geological Journal, 41, 419-437.
Xu, X., Zheng, X. & You, H. (2009) "A new feather type in a nonavian theropod and the early evolution of feathers" Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(3), 832-834. doi:10.1073/pnas.0810055106
Zanno, L.E. (2010). "A taxonomic and phylogenetic re-evaluation of Therizinosauria (Dinosauria: Maniraptora)" Journal of Systematic Palaeontology, 8(4), 503-543. doi:10.1080/14772019.2010.488045
Zheng, X., You, H., Xu, X. & Dong, Z. (2009) "An Early Cretaceous heterodontosaurid dinosaur with filamentous integumentary structures" Nature, 458 (7236), 333-336. doi:10.1038/nature07856
https://theropoddatabase.com/Therizinosauroidea.htm#Beipiaosaurusinexpectus
https://scienceblogs.com/tetrapodzoology/2009/02/09/month-in-dinosaurs-part-i
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Beipiaosaurus_Restoration.png){kind=link}