Archaeoceratops
| Autor: | Jakub Starzyński, Dawid Mazurek |
| Korekta: | Tomasz Singer, Maciej Ziegler, Paweł Konarzewski |
| Archaeoceratops (archeoceratops) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | ok. 0,9-1 m [1] | ||||
| Masa | 9-10 kg [1] | ||||
| Dieta | roślinożerny | ||||
| Miejsce | Chiny - Gansu
(grupa Xinminbao) | ||||
| Czas |
wczesna kreda (apt - alb) | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Czaszka holotypowa A. oshimai. Źródło: You i Dodson, 2003 [2]
Porównanie wielkości Archaeoceratops i człowieka. | |||||
Wstęp
Archaeoceratops to rodzaj niewielkiego ceratopsa żyjącego we wczesnej kredzie na terenach dzisiejszych Chin. Gatunek typowy został opisany przez Donga i Azumę w 1997, a drugi przez You, Tanque'a i Dodsona w 2010 roku. Nazwę rodzajową można przetłumaczyć jako "starożytna rogata twarz".
Gatunki
A. oshimai
Materiał kopalny: Holotyp: IVPP V11114 - częściowy szkielet wraz zawierający: czaszkę, kręgi ogonowe i kość biodrową.
Paratyp: IVPP V11115 - niekompletny szkielet ze stosunkowo dobrze zachowane szeregiem kręgów ogonowych, niekompletne kończyny tylne, a stopa całkowicie zachowana. Jest trochę mniejszy niż okaz holotypowy.
Etymologia: Epitet gatunkowy oshimai honoruje szefa gazety Chunichi Shimbun o nazwisku Oshima, który finansował chińsko-japońską ekspedycję, która odkryła szczątki.
Opis: Czaszka mierzyła ok. 17 cm od dzioba do końca kości łuskowej. Jej ogólna budowa była podobna do pozostałych neoceratopsów. Kryza była niewielka i nie odnaleziono śladów obecności rogów w okolicach oczu i nosa. Na kości przedszczękowej znajdowały się 3 kołkowate zęby. Różniły się od siebie wielkością, która mogła wynikać z różnych etapów wzrostu. Te zęby były pozbawione charakterystycznych grzbietów obecnych u innych neoceratopsów. W kości szczękowej tkwiło po 13 zębów, zaś w żuchwie - 15. Archroceratopsa od innych wczesnych form można odróżnić po 10 cechach diagnostycznych cech czaszki (You i Dodson, 2003; Wang i in., 2025).
A. yujingziensis
Materiał kopalny: Holotyp (CAGS-IG-VD-003) - fragmentaryczny szkielet zawierający: niekompletną czaszkę, łuk kręgu grzbietowego, trzon kręgu krzyżowego, trzy kręgi ogonowe, część prawej łopatki, obie kości udowe, dwie kości śródstopia i trzy paliczki stopy.
Etymologia: Epitet hatunkowy yujingziensis pochodzi od miejsca znalezienia - kotliny Yujingzi.
Opis: Od A. oshimai różnił się: bocznym odchyleniem rostralnego końca szczęki, dziobem przedszczękowym w kształcie łyżki, zębami przedszczękowymi umieszczonymi z boku linii zębów szczęki i brakiem pierwotnego grzbietu na zębach szczękowych. Jego czaszka mierzyła 7,5 cm długości. Na kości przedszczękowej u tego gatunku znajdowały się 2 zęby. Zachowało się 10 zębów znajdujących się na kości zębowej (You i in., 2010).
Paleobiologia
Archaeoceratops, podobnie jak wszystkie ceratopsy, był roślinożerny. Prawdopodobne żywił się dominującym roślinami (od poziomu gruntu do wysokości ok. 1 m) kredy: paprociami, sagowcami i wyrosłymi drzewami iglastymi. Byłoby to wykorzystanie ostrego dzioba do odgryzienia liści lub igieł i posiekania je do połknięcia.
Środowisko życia
Szczątki gatunku typowego znaleziono w osadach grupy Xinminbao. Koegzystował z m.in.: ceratopsami - Auroraceratops i Psittacosaurus mazongshanensis, ornitopodami - Equijubus, Siluosaurus, teropodami - Sinornithoides (prawdopodobnie nie wszystkie one żyły w tym samym czasie).
Systematyka
Obecnie Archaeoceratops jest zaliczany do bazalnych neoceratopsów (Farke i in., 2014; You i in., 2020). Według Wanga i współpracowników (2025) archeoceratops był formą pośrednią pomiędzy czaojangzaurydami a późniejszymi neoceratopsami. Zobacz również: Ceratopsia#Kladogramy.
Spis gatunków
| Archaeoceratops | Dong i Azuma, 1997 |
| A. oshimai | Dong i Azuma, 1997 |
| A. yujingziensis | You, Tanque i Dodson, 2010 |
Bibliografia
Dong, Z.; Azuma, Y. (1997). "On a primitive Neoceratopsian from the early Cretaceous of China". In Dong, Z. (ed.). Sino-Japanese Silk Road dinosaur expedition. China Ocean press. pp. 68–89
Farke, A. A., Maxwell, W. D., Cifelli, R. L., & Wedel, M. J. (2014). "A ceratopsian dinosaur from the Lower Cretaceous of western North America, and the biogeography of Neoceratopsia". PLOS one, 9(12), e112055. doi:10.1371/journal.pone.0112055
Wang, Y. -C., Zhang, Q. -N., & You, H. -L. (2025). "Cranial osteology of Archaeoceratops oshimai (Ornithischia: Ceratopsia) and phylogenetic evaluation of basal Ceratopsia". Historical Biology: 1-18 doi:10.1080/08912963.2025.2568096.
Yu, C., Prieto-Márquez, A., Chinzorig, T., Badamkhatan, Z., & Norell, M. (2020). "A neoceratopsian dinosaur from the early Cretaceous of Mongolia and the early evolution of ceratopsia". Communications biology, 3(1), 1-8. doi:10.1038/s42003-020-01222-7
You, H. -L, & Dodson, P. (2003). "Redescription of neoceratopsian dinosaur Archaeoceratops and early evolution of Neoceratopsia". Acta Palaeontologica Polonica, 48(2). : 261-272.
You, H. -L., Tanoue, K., & Dodson, P. (2010). "A new species of Archaeoceratops (Dinosauria: Neoceratopsia) from the Early Cretaceous of the Mazongshan area in northwestern China". [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J., & Eberth, D. A. (red.) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium". Bloomington, Indiana University Press (pp. 59-67).
http://en.wikipedia.org/wiki/Xinminbao_Group
http://www.gspauldino.com/data.html
http://comments.gmane.org/gmane.science.dinosaurs.general/46352
