Beipiaosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Dawid Mazurek, Tomasz Sokołowski |
| Beipiaosaurus (bejpiaozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 1,9- 2,2 m
(osobnik niedojrzały) |
| Masa: | 50-90 kg
(osobnik niedojrzały) |
| Miejsce występowania: | Chiny - Liaoning
formacja Yixian - ogniwo Jianshangou |
| Czas występowania | 125-122 (?136-?118) Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Matthew P. Martyniuk [2]. | |
Wstęp
Beipiaosaurus to rodzaj bazalnego terizinozauroida żyjącego we wczesnej kredzie (prawdopodobnie wczesny apt) na terenach dzisiejszej Azji. Jest jednym z najwcześniejszych przedstawicieli swojej grupy - prawdopodobnie starszy i bardziej prymitywny jest Falcarius (i być może zagadkowy, niepewny Eshanosaurus). Bejpiaozaur jest pierwszym terizinozauroidem, u którego stwierdzono obecność piór i pozostaje największym dinozaurem, u którego je znaleziono. Jego odkrycie dostarczyło nowych dowodów na to, że terizinozauroidy to teropody z grupy celurozaurów, które niezależnie wykształciły cechy innych dinozaurów, szczególnie zauropodomorfów. Beipiaosaurus zapewne był roślinożerny.
Etymologia
Pierwszego osobnika odkrył w 1996 roku rolnik Li Yinxian w lokalizacji Sihetun, niedaleko miasta Beipiao (prowincja Liaoning) - stąd nazwa zwierzęcia. Epitet gatunkowy (inexpectus - "niespodziewany") nadano od zaskakujących cech bejpiaozaura.
Materiał kopalny
Holotyp oznaczony IVPP 11559 znajduje się w Instytucie Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii w Pekinie (Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropology - w skrócie IVPP). Zawiera kości czaszki (k. ?nosową, zaoczodołową, ciemieniową i inne fragmenty), żuchwę, zęby, kręgi (3 szyjne, 4 tylne grzbietowe, 2 kręgi krzyżowe, 31 ogonowych oraz kilka szewronów), 4 niecałe żebra, dość kompletne kończyny przednie, niekompletne kości miednicy, dość kompletną kończynę tylną (m. in. kość udową, piszczel, niekompletną strzałkową, kość piętową, skokową, kości śródstopia i trzy paliczki). Później odnaleziono jeszcze kolejne szczątki holotypu: kolejne elementy miednicy, w tym kręgi krzyżowe i prawie kompletny ogon.
Drugi okaz Beipiaosaurus, nie zaliczony do gatunku B. inexpectus jest oznaczony numerem STM31-1 (Shandong Tianyu Museum of Nature). To dobrze zachowany, artykułowany szkielet zawierający przednią część ciała.
Budowa
Bejpiaozaur przypominał budową inne terizinozaury; był bardziej podobny do zaawansowanych przedstawicieli swojej grupy niż wcześniejszy Falcarius. Jak u wielu grup dinozaurów, także w rozwoju terizinozaurów zaobserwowano zwiększanie ciała: bejpiaozaur był jednym z najmniejszych terizinozaurów - mierzył około 2 metrów długości (lecz holotyp nie należał do w pełni wyrośniętego osobnika). W porównaniu do swoich krewniaków miał większą głowę, inne proporcje kończyn oraz odmienną budowę zębów, dłoni i śródstopia. Wielkie, mocne przednie kończyny były wyposażone w trzy duże, zagięte pazury. Mogły służyć do obrony przed drapieżnikami takimi jak Huaxiagnathus czy Dilong. W przeciwieństwie do późniejszych terizinozauroidów miał trzy palce na przedzie stopy - u późniejszych gatunków czwarty, wyrastający z tyłu u pozostałych teropodów palec przesunął się, tworząc charakterystyczną, czteropalczastą stopę. Niezwykłą cechą bejpiaozaura jest obecność struktury podobnej po ptasiego pygostylu, złożonej z pięciu kręgów (zob. też Pióra i pygostyl maniraptorów).
Pióra
Większość piór, którymi było pokryte ciało bejpiaozaura, jest małymi, podobnymi do włosków i rozgałęzionymi na końcach tworami, znanymi u wielu innych celurozaurów. Mają one przeważnie 5-7 cm długości.
Niektóre z piór Beipiaosaurus są długimi, pojedynczymi włóknami, charakteryzują się znacznymi rozmiarami - są one długie na 10-15 cm i szerokie na 2-3 mm. Są one rozmieszczone na głowie, szyi oraz ogonie - częściach ciała często pełniących funkcje pokazowe u ptaków i ssaków. Ich sztywność i podobieństwo do kolców pozwala przypuszczać, że pełniły być może funkcję obronną. Odkrycie to wzmocniło hipotezę mówiącą, że pióra wyewoluowały i zróżnicowały się u nieptasich teropodów przed pojawieniem się ptaków i lotu. Twory przypominające prymitywne pióra bejpiaozaura zaobserwowano wcześniej u wczesnych teropodów (prawdopodobnie dilofozaurydów), dinozaurów ptasiomiednicznych (Psittacosaurus sp. i Tianyulong) oraz u pterozaurów, co może sugerować, że takie pokrycie ciała nie było ograniczone jedynie do celurozaurów, lecz mogło charakteryzować już żyjącego w środkowym triasie wspólnego przodka dinozaurów i pterozaurów, należącego do kladu Ornithodira. Protopióra Tianyulong i Beipiaosaurus są podobne do siebie i prawdopodobnie były homologiczne.
Spis gatunków
| Beipiaosaurus | Xu, Tang i Wang, 1999 |
|---|---|
| B. inexpectus | Xu, Tang i Wang, 1999 |
- Beipiaosaurus3.gif
Holotyp. Źródło: Xu i in., 1999.
- Beipiaosaurus4.jpg
Końcowe kręgi ogonowe, tworzące strukturę podobną do pygostylu. Końcówka ogona jest po prawej stronie. Źródło: Xu i in., 2003.
Bibliografia
Xu, X., Tang, Z-L., and Wang, X-L. (1999). "A therizinosauroid dinosaur with integumentary structures from China." Nature, 399: 350-354.
Xu, X., Cheng, Y., Wang, X., & Whang, C. (2003) "Pygostyle-like structure from Beipiaosaurus (Theropoda, Therizinosauroidea) from the Lower Cretaceous Yixian Formation of Liaoning, China" Acta Geologica Sinica 77(3) 294-298.
Xu, X. & Norell, M.A. (2006). "Non-Avian dinosaur fossils from the Lower Cretaceous Jehol Group of western Liaoning, China." Geological Journal, 41: 419-437.
X. Xu, X. Zheng, H. You (2009). "A new feather type in a nonavian theropod and the early evolution of feathers." Proceedings of the National Academy of Sciences DOI: 10.1073/pnas.0810055106
Zheng, X., You, H., Xu, X., & Dong, Z. (2009). An Early Cretaceous heterodontosaurid dinosaur with filamentous integumentary structures Nature, 458 (7236), 333-336 DOI: 10.1038/nature07856
http://home.comcast.net/~eoraptor/Therizinosauroidea.htm#Beipiaosaurusinexpectus
http://scienceblogs.com/tetrapodzoology/2009/02/month_in_dinosaurs_part_i.php
