Ichthyovenator
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mika | Łukasz Czepiński,Marcin Szermański, Maciej Ziegler |
| Ichthyovenator (ichtiowenator) | |
|---|---|
| Długość: | ? (średniej wielkości-duży) |
| Masa: | ? (średniej wielkości-duży) |
| Miejsce występowania: | Laos
(Ban Kalum, obszar Tang Vay, prowincja Savannakhet, formacja "Grès supérieurs") |
| Czas występowania | 125-112 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Ryc. 1. Rekonstrukcja przyżyciowa Ichthyovenator. © HodariNundu, 2012 [1] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Ichtiowenator (Ichthyovenator) to wczesnokredowy nietypowy teropod, znany z osadów Laosu.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Ichthyovenator pochodzi od greckiego słowa ichthos - ryba i łacińskiego venator - łowca. Odnosi się do prawdopodobnej rybożerności tego zwierzęcia. Epitet gatunkowy (laosensis) wywodzi się zaś od Laosu - kraju, w którym odkryto jego szczątki.
Materiał kopalny
Holotyp - częściowo artykulowany szkielet przechowywany w Muzeum Dinozaurów w Savannakhet i oznaczony jako (MDS BK10-01 - 15). Zawiera on trzeci od końca krąg grzbietowy (tj. dwunasty) krąg grzbietowy, wyrostek neuralny ostatniego kręgu grzbietowego, pierwszy i drugi krąg ogonowy, pięć niekompletnych artykulowanych kręgów krzyżowych, kości biodrowe, prawą kość łonową, kość kulszową i tylne grzbietowe żebro.
Skamieliny odkryto w formacji "Grès supérieurs". Często jest ona uważana za odpowiadającą wiekowo tajlandzkim formacjom Khok Kraut i Phu Pan (późny barrem do wczesnego cenomanu). Niemniej jednakże skamieliny przewodnie (niemorskie małże Trigonioides kobayashi i Plicatounio suzuki) odkryte w tych samym skałach co Ichthyovenator sugerują ich pochodzenie z aptu. W formacji "Grès supérieurs" odkryto również kości zauropodów Tangvayosaurus i "Titanosaurus" falloti, a także ornitopoda ?Mandschurosaurus laosensis.
Diagnoza (za Allain i współpracownicy, 2012)
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Należący do Baryonychinae spinozauryd z następującymi autapomorfami: sinusoidalny żagiel tworzony przez kręgi grzbietowe i krzyżowe, długość wyrostku neuralnego przedostatniego kręgu grzbietowego wynosi 410% długości trzonu kręgowe, posiada on także przednio-tylny palcokształtny wyrostek, wyrostek poprzeczny pierwszego kręgu grzbietowego patrząc patrząc od dołu sigmoidalny kszałt, głęboki trzonowo-diapofyzalny otwór w wyrostku międzykręgowym pierwszego kręgu grzbietowego, długi "szpikulec" kości biodrowej, stosunek długości kośc biodrowa/kość łonowa wyższy niż u jakiegokolwiek innego teropody. Ponadto I. laosensis charakteryzuje szereg cech, nieznanych u innych tetanurów: tylne żebra połączone z kompleksem mostkowym (ESM), proksymalna płyta (?) (plate) łonowa z obturatorem i notches, duża biodrowa płyta (?) z otworem biodrowym i środkowobocznie spłaszczonym trzonkiem.
Budowa
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Jak stwierdzili sami autorzy opisu naszego dinozaura, jego dwunasty krąg grzbietowy pod względem anatomicznym jest jednym z najdziwniejszych znanych u teropodów. Jego trzon jest dwuwklęsły, nieco dłuższy niż wyższy i szerszy niż dłuższy. Z kolei wyrostek neuralny charakteryzuje się obecnością dodatkowych blaszek trzonowo-diapofyzalnychi szeregu niewyraźnych krawędzi, łączących podstawę wyrostka poprzecznego z wyrostkiem neuralnym. Mocno rozwinięty wyrostek neuralny jest pochylony ku przodowi, nie tyłowi jak u spinozaura. Stosunek długości wyrostka neuralnego i trzonu (410%) jest mniejszy niż u Spinosaurus i niemal równy temu u Becklespinax, lecz jednakże większy niż u innych znanych teropodów. Wyrostki poprzeczne są bocznie skierowane.
Trzony drugiego i trzeciego kręgu grzbietowego były solidnie zrośnięte, choć między innymi dalej występował szwy. Wysokość wyrostków neuralnych kręgów krzyżowych zwiększa się od pierwszego do czwartego, a potem obniża aż do ostatniego kręgu krzyżowego. Wyrostek neuralny pierwszego kręgu krzyżowego jest morfologicznie bardzo różny od wyrostków neuralnych pozostałych kręgów krzyżowych. Był on w porównaniu nie tylko do nich, ale także tylnych kręgów grzbietowych bardzo niski, co sprawiało, że żagiel ichtiowenatora miał wyraźnie sinusoidalny kształt.
Można było w nim wyróżnić trzy części:
- wysoki grzbietowy żagiel, obejmujący co najmniej trzynasty i czternasty krąg grzbietowy. Prawdopodobnie miał on wiele większy zasięg, ukryty przez niekompletność materiału kopalnego
- wgłębienie tworzone przez pierwszy krąg krzyżowy
- niższy żagiel tworzony przez trzy (drugi do piątego) kręgi krzyżowe i dwa pierwsze kręgi ogonowe.
W każdym razie, ogólną budową żagiel "rybiego łowcy" zauważalnie różni się od tego występującego u zuchomima (wyraźnie głębszego i łukowato wyginającego się nad kością krzyżową) i baryonyksa (szczątkowego, słabo poznanego z racji niezachowania się w zapisie kopalnym kręgów krzyżowych).
Allain i współpracownicy (2012) na podstawie rozbieżności w morfologii różnie wydłużonych neurofyz, obserwowanych u teropodów i histologicznych analizach nadzwyczaj wydłużonych wyrostków neuralnych synapsydów, spekulują, że żagiel ichtiowenatora odgrywał raczej rolę w rozpoznawaniu własnego gatunku, wabieniu partnerów seksualnych czy porozumienia się niż termoregulacji.
Trzony pierwszych dwóch kręgów ogonowych są dwukrotnie wklęsłe i znacząco szersze niż dłuższe. Główki żeber grzbietowych ichtiowenatora przypominają te znane u innych średniej wielkości teropodów. Trzonki żeber są w przekroju poprzecznym półokrągłe.
Sztyletokszałtna kość biodrowa mocno przypomina tę występującą u reszty dużych teropodów, jednakże w porównaniu do reszty elementów miednicy jest dłuższa.
Pozycja systematyczna
Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Allaina i innych (2012) wykazała, że Ichthyovenator jest przedstawicielem Baryonychinae oraz taksonem siostrzanym dla kladu tworzonego przez Baryonyx i Suchomimus.
Spis gatunków
| Ichthyovenator | Allain, Xaisanavong, Richir & Khentavong, 2012 |
|---|---|
| I. laosensis | Allain, Xaisanavong, Richir & Khentavong, 2012 |
Bibliografia
Allain, R.; Xaisanavong, T.; Richir, P.; Khentavong, B. (2012). "The first definitive Asian spinosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the early cretaceous of Laos". Naturwissenschaften 99 (5): 369-377. DOI:10.1007/s00114-012-0911-7 [2]
