Dromomeron

Autor:

Michał Siedlecki

---

Dromomeron (dromomeron)
Długość	ok. 0,8-1 m
Wysokość	ok. 0,3 - 0,4 m (w biodrach)
Masa	ok 0.9 - 1.5 kg
Dieta	nieznana (owadożerny?)
Miejsce	USA, Argentyna (formacje Chinle (ogniwa Petrified Forest i Owl Rock), Colorado City, Cooper Canyon (dolne i średnie ogniwo) i Quebrada del Barro)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 231 - 211, 9 Ma późny trias (środkowy karnik - środkowy noryk)
Systematyka	Archosauria ??Dinosauromorpha/Pterosauromorpha Lagerpetidae
Rekonstrukcja Dromomeron romeri. Autor: Nobu Tamura .[[1]]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja ogniwa Petrified Forest (\u003Ci\u003ED. romeri\u003C/i\u003E).\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja ogniwa Petrified Forest (D. romeri).\n","link":"","lat":35.0739999999999980673237587325274944305419921875,"lon":-109.780000000000001136868377216160297393798828125,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja grupy Dockum (\u003Ci\u003ED.gregori\u003C/i\u003E)\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja grupy Dockum (D.gregori)\n","link":"","lat":35.35600000000000164845914696343243122100830078125,"lon":-102.909999999999996589394868351519107818603515625,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja formacji Quebrada del Barro (\u003Ci\u003ED.gigas\u003C/i\u003E)\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja formacji Quebrada del Barro (D.gigas)\n","link":"","lat":-31.89999999999999857891452847979962825775146484375,"lon":-67.2000000000000028421709430404007434844970703125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Dromomeron był rodzajem lagerpetida żyjącego na terenie obecnych Stanów Zjednoczonych oraz Argentyny w środkowej części epoki późnego triasu. Jest ostatnim znanym z materiału kopalnego przedstawicielem tego kladu. Obecnie wyróżniamy 3 gatunki dromomerona, lecz prawdopodobnie tylko dwa z nich rzeczywiście do niego należą.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza "biegnąca kość udowa" (greckie wyrazy dromas (bieganie) i meron (kość udowa)), co odnosi się do się do przypuszczalnego trybu życia tego gada.

Gatunki

D. romeri

Etymologia - epitet gatunkowy honoruje słynnego amerykańskiego paleontologa Alfreda Sherwooda Romera, który zajmował się m.in. dinozaurami i prymitywnymi synapsydami.

Miejsce znalezienia - Hayden Quarry 3, Snyder Quarry, niższa część Sunday Canyon, Headquaters South; Ghost Ranch i Main Elk Creek;Hrabstwo Rio Arriba; Nowy Meksyk, Kolorado, Arizona USA (formacja Chinle, dolne warstwy ogniwa Petrified Forest, "czerwone aleurolity", ogniwo Owl Rock, środkowe ogniwo formacji Cooper Canyon grupy Dockum).

Wiek - środkowy karnik - środkowy noryk.

Materiał kopalny - holotyp (GR 218) - kompletna lewa kość udowa, paratypy - prawa kość udowa (GR 219), lewa kość piszczelowa (GR 220), częściowa lewa kość udowa (GR 221), kompletna lewa kość piszczelowa (GR 222), kompletna kość skokowo-piętowa (GR 223) oraz prawie kompletna prawa kość udowa (GR 224). Materiał przypisany to kompletna kość skokowo-piętowa (NMMNH P-35379), przedni koniec prawej kości piszczelowej (TTU - P12537X) tylny koniec prawej kości udowej (WTAMU-V-8301) oraz inne fragmenty szkieletu pochodzące z formacji Chinle, np.: kość udowa (GR 238), przednia część lewej kości udowej (DMNH EPV.54826), częściowa lewa kość skokowa (MNA V7237) oraz kolejna kompletna prawa kość udowa (DMNH EPV.29956). Ponadto znany jest przedni fragment prawej kości piszczelowej (MOTT 3898).

Komentarz - gatunek typowy Dromomeron. Bennet podejrzewał, że D. romeri może być dojrzałym osobnikiem Tawa (Bennet, 2013), ale ta hipoteza została odrzucona (Müller, 2017). Badania histologiczne przeprowadzone na kościach udowych tego gatunku wskazują, że żaden ze znanych okazów nie osiągnął wieku dojrzałego (Griffin i in., 2019).

?D. gregorii

Etymologia - epitet gatunkowy honoruje amerykańskiego paleontologa Josepha Tracy Gregory'ego.

Miejsce znalezienia - Otis Chalk Quarry 3 , Post Quarry, niższa część Sunday Canyon; Texas, USA (formacja Coyote Canyon; dolne ogniwo formacji Cooper Canyon); Kamieniołom Placerias, Arizona, USA (formacja Chinle),.

Wiek - środkowy karnik - środkowy noryk.

Materiał kopalny - holotyp (31100-1306) to prawa kość udowa. Materiał przypisany obejmuje liczne kości kończyn tylnych w tym niekompletną prawą kość udową (UCMP 25815), inną kość udową (TMM-31100-1234), kość piszczelową (GR 239), przedni koniec lewej kości udowej (TTU-P18331), tylny koniec lewej kości udowej (TTU-P20046), przedni koniec prawej kości udowej ((WTAMU-V-8302) i przedni koniec prawej kości piszczelowej (WTAMU-V-8303).Ponadto, znane są również 4 lewe kości udowe (MOTT 3869 i MOTT 3624) oraz niekompletna czaszka z zachowaną mózgoczaszką i stowarzyszonym z nią kręgiem (TMM 31100-1334).

Komentarz - wcześniej materiał przypisano do gatunku typowego (Irmis i in., 2007b). Może nie należeć do rodzaju, gdyż najnowsze analizy filogenetyczne wskazują, że jest bliżej spokrewniony z wenetoraptorem, niż z pozostałymi gatunkami dromomerona (Müller i in., 2023).

D. gigas

Etymologia - epitet gatunkowy można przetłumaczyć jako olbrzymi.

Miejsce znalezienia - Prowincja San Juan, Argentyna (formacja Quebrada del Barro).

Wiek - noryk.

Materiał kopalny - okaz typowy (PVSJ 898) to lewa częściowa kość udowa.

Komentarz - największy gatunek dromomerona.

Szczątki przypisane do rodzaju Dromomeron

Do rodzaju Dromomeron przypisano również inne szczątki m.in. przedni koniec prawej kości udowej (TTU - P12539X) z Headquarters South (grupa Dockum) oraz inną kość udową z tej samej grupy geologicznej.

Budowa i tryb życia

Dromomeron był zapewne niewielkim smukłym gadem, wyglądem przypominający z grubsza wczesne dinozaury gadziomiedniczne, takie jak czindezaur. Prawdopodobnie szybko biegał. Jego dieta pozostaje tajemnicą, ale bazując na fragmentach czaszki wenetoraptora, możliwe że żywił się owadami.

Puszka mózgowa przypisana do D. gregorii" została prześwietlona za pomocą mikrotomografu. Analiza wykazała, iż dromomeron posiadał kość zaciemieniową, nieznaną u innych archozaurów oraz wydłużoną przednio-tylnie k. bocznoklinową, z drugiej strony nie miał k. oczodołowo-klinowej obecnej u innych awemetatarsali. Kłaczkowy płat móżdżka z hipertrofią oraz duże kanały półkoliste (z przednim kanałem o okrężnym kształcie) wskazują na podobieństwo narządów zmysłów dromomerona do tych obecnych u pterozaurów. Możliwe, że budowa narządów zmysłów u lagerpetidów była pośrednia dla tej obecnej u już latających pterozaurów (brak jest jednak na to mocniejszych dowodów) (Bronzati i in., 2023).

Spis gatunków

Dromomeron	Irmis, Nesbitt, Padian, Smith, Turner, Woody i Downs, 2007
D. romeri	Irmis, Nesbitt, Padian, Smith, Turner, Woody i Downs, 2007
?D. gregorii	Nesbitt, Irmis, Parker, Smith, Turner i Rowe, 2009
D. gigas	Martínez, Apaldetti, Correa i Abelín, 2016

Bibliografia

Bennett, C.S. (2013). "A Rebuttal to Nesbitt's and Hone's "An external mandibular fenestra and other archosauriform characteristics in basal pterosaurs"" (PDF). International Symposium on Pterosaurs: 19–22. [[2]]

Beyl, A., Sterling Nesbitt, Stocker, M.R.(2020). "An Otischalkian dinosauromorph assemblage from the Los Esteros Member (Santa Rosa Formation) of New Mexico and its implications for biochronology and lagerpetid body size". Journal of Vertebrate Paleontology. 40 (1): e1765788 [[3]]

Bronzati, M., Langer, M. C., Ezcurra, M. D., Stocker, M. R., Nesbitt, S. J. (2023). "Braincase and neuroanatomy of the lagerpetid Dromomeron gregorii (Archosauria, Pterosauromorpha) with comments on the early evolution of the braincase and associated soft tissues in Avemetatarsalia". The Anatomical Record. [4]

Griffin, C.T., Bano, L.S., Turner, A.H., Smith, N.J., Irmis, R.D. i Nesbitt, S.D. (2019). "Integrating gross morphology and bone histology to assess skeletal maturity in early dinosauromorphs: new insights from Dromomeron (Archosauria: Dinosauromorpha)". PeerJ [[5]]

Irmis, R.B.,Nesbitt, S.J., Padian, K, Smith, N.D., Turner, A.H., Woody, D. i Downs, A.(2007a). "A Late Triassic dinosauromorph assemblage from New Mexico and the rise of dinosaurs" (PDF). Science. 317 (5836): 358–361. [[6]]

Irmis, R.B., Nesbitt, S.J., Padian, K., Smith, N.D., Turner, A.H., Woody, D. i Downs, A.(2007b). "Supporting online material for A Late Triassic dinosauromorph assemblage from New Mexico and the rise of dinosaurs" (PDF). Science. 317 (5836): 358–361. [[7]]

Marsh, A.D. (2018). "A new record of Dromomeron romeri Irmis et al., 2007 (Lagerpetidae) from the Chinle Formation of Arizona, U.S.A.". PaleoBios 35: 1-8 [[8]]

Martz, J. W., Small, B. J. (2019). "Non-dinosaurian dinosauromorphs from the Chinle Formation (Upper Triassic) of the Eagle Basin, northern Colorado: Dromomeron romeri (Lagerpetidae) and a new taxon, Kwanasaurus williamparkeri (Silesauridae)". PeerJ, 7, e7551. [[9]]

Martínez, R. N., Apaldetti, C., Correa, G.A., Abelín, D. (2016). "A Norian lagerpetid dinosauromorph from the Quebrada del Barro Formation, northwestern Argentina". Ameghiniana. 53 (1): 1–13. [[10]]

Molina-Pérez, R., larramedi, A. (2019) "Dinosaur Facts and Figures. The Theropods and Other Dinosauriformes", Princeon Univeristy Press

Nesbitt, S.J., Irmis, R.B., Parker, W.G., Smith, N.D., Turner, A.H., Rowe, T.(2009). "Hindlimb osteology and distribution of basal dinosauromorphs from the Late Triassic of North America". Journal of Vertebrate Paleontology. 29 (2): 498–516. [[11]]

Sarıgül, V.(2016)."New basal dinosauromorph records from the Dockum Group of Texas, USA". Paleontologia Electronica. [[12]]