Ibirania

Autor:	Kamil Kamiński
Korekta:	Paweł Konarzewski

---

Ibirania (ibirania)
Długość	ok. 5,7 m
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Brazylia - Sao Paulo (formacja São José do Rio Preto)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 85-80 Ma późna kreda (późny santon - wczesny kampan)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Somphospondyli Titanosauria Saltasauridae Saltasaurinae
Rekonstrukcja przyżyciowa Ibirania. Autor: Brnonavarro [1]

Wstęp

Ibirania to rodzaj stosunkowo niewielkiego zauropoda, który żył w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Brazylii. Został nazwany i opisany w 2022 r. przez Bruno Navarro i współpracowników.

Etymologia

Nazwa Ibirania pochodzi od miejscowości Ibira oraz greckiego słowa plania („wędrować”). Z kolei wspomniana nazwa miejscowości Ibira w języku tupi oznacza „drzewo” liub „drewno”. Całość można więc tłumaczyć jako „wędrowiec z Ibira” lub jako „drzewny wędrowiec”, co stanowi nawiązanie do spodziewanego sposobu odżywiania tego zwierzęcia. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego parvus („mały”).

Materiał kopalny i budowa

Holotyp (LPP-PV-0200-0207) to fragmentaryczny, nieartykułowany szkielet pozaczaszkowy. Obejmuje on tylny kręg grzbietowy, 2 kręgi ogonowe i fragment następnego, niekompletną kość promieniową i łokciową, połowę kości śródręcza i kość śródstopia.

Materiał przypisany obejmuje 2 kręgi szyjne, 2 kręgi grzbietowe i fragmenty dwóch kolejnych, kręg ogonowy oraz niekomplente 2 kości strzałkowe.

Ibirania była jednym z najmniejszych znanych zauropodów. Długość jej ciała nie przekraczała 6 m, mimo iż wg autorów opisu, szczątki należą do osobników dorosłych. Od swoich krewniaków Ibirania różniła się szczegółami budowy kręgów grzbietowych i ogonowych oraz kości łokciowej. Ibirania mimo swoich niewielkich rozmiarów charakteryzowała się silną pneumatyzacją szkieletu osiowego. W kręgach dinozaura odnaleziono histologiczne ślady obecności worków powietrznych. Zapewne zauropod ten odziedziczył tę cechę po swoich dużych przodkach (Aureliano i in., 2021a).

Groźnym wrogiem ibiranii mógł być abelizauryd Thanos, odnaleziony w osadach tej samej formacji skalnej.

Paleopatologie

Na niekompletnej kości strzałkowej okazu LPP-PV-0043 Aureliano i in. (2021b) odkryli patologiczne zmiany. Wewnątrz kanałów krwionośnych w kości badacze odnaleźli ślady obecności pasożytów oraz zidentyfikowali na niej ostre zapalenie kości. Możliwe, że choroba kości ułatwiła zakażenie pasożytem lub była spowodowana przez te szkodniki.

Spis gatunków

Ibirania	Navarro, Ghilardi, Aureliano, Diez Diaz, Bandeira, Cattaruzzi, Iori, Martine, Carvahlo, Anelli, Fernandes i Zaher, 2022
I. parva	Navarro, Ghilardi, Aureliano, Diez Diaz, Bandeira, Cattaruzzi, Iori, Martine, Carvahlo, Anelli, Fernandes i Zaher, 2022

Bibliografia

Aureliano, T., Ghilardi, A. M., Navarro, B. A., Fernandes, M. A., Ricardi-Branco, F., & Wedel, M. J. (2021a). "Exquisite air sac histological traces in a hyperpneumatized nanoid sauropod dinosaur from South America". Scientific reports, 11(1), 1-9. doi:s41598-021-03689-8

Aureliano, T., Nascimento, C. S., Fernandes, M. A., Ricardi-Branco, F., & Ghilardi, A. M. (2021b). "Blood parasites and acute osteomyelitis in a non-avian dinosaur (Sauropoda, Titanosauria) from the Upper Cretaceous Adamantina Formation, Bauru Basin, Southeast Brazil". Cretaceous Research, 118, 104672. doi:10.1016/j.cretres.2020.104672

Navarro, B.A., Ghilardi, A.M., Aureliano, T., Díaz, V.D., Bandeira, K.L.N., Cattaruzzi, A.G.S., Iori, F.V., Martine, A.M., Carvalho, A.B., Anelli, L.E., Fernandes, M.A. & Zaher, H. (2022). "A new nanoid titanosaur (Dinosauria: Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Brazil". Ameghiniana. 59 (5): 317–354. doi:10.5710/AMGH.25.08.2022.3477.