Skorpiovenator: Różnice pomiędzy wersjami
m (tytuł) |
(aktualizacja, różne dr.) |
||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | 95- | + | | ?95-?88<ref>Wiek jest dość niepewny, zob. o wieku formacji Huincul w [[Carnosauria#Kiedy]]</ref> Ma |
| − | <small>późna [[kreda]] (późny [[cenoman]] - wczesny [[turon]])</small> | + | <small>późna [[kreda]] (późny [[cenoman]]-wczesny [[turon]])</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
[[Abelisauridae]] | [[Abelisauridae]] | ||
| − | ? [[Carnotaurinae]] | + | ?? [[Carnotaurinae]] |
? [[Brachyrostra]] | ? [[Brachyrostra]] | ||
| + | |||
| + | ?? [[Abelisaurinae]] | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik:Skorpiovenator. | + | | colspan=2 |[[Plik:Skorpiovenator.JPG|400px]] |
| − | <small>Autor: | + | <small>Autor: Dinosauria-Freak [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Skorpiovenator.JPG]</small> |
|} | |} | ||
| Linia 57: | Linia 59: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
Holotypem jest artykułowany szkielet oznaczony numerem katalogowym MMCH-PV 48, który znajduje się w Museo Municipal "Ernesto Bachmann" w Villa El Chocón. Okaz typowy jest dość kompletny - nie zawiera jedynie tylnych kręgów ogonowych i większości kości kończyn przednich. | Holotypem jest artykułowany szkielet oznaczony numerem katalogowym MMCH-PV 48, który znajduje się w Museo Municipal "Ernesto Bachmann" w Villa El Chocón. Okaz typowy jest dość kompletny - nie zawiera jedynie tylnych kręgów ogonowych i większości kości kończyn przednich. | ||
| + | |||
| + | ==Znaczenie odkrycia== | ||
| + | Szkielet ''Skorpiovenator'' jest jednym z najbardziej kompletnych znanych u [[abelizauryd]]ów. Na podstawie podobieństwa zębów skorpiowenatora i karcharodontozaurydów zasugerowano, że domniemane zęby tych ostatnich z czasów po [[cenoman]]ie (od 93 Ma) należały w rzeczywistości do przedstawicieli Abelisauridae. | ||
==Budowa i filogeneza== | ==Budowa i filogeneza== | ||
| − | Jak u wielu abelizaurydów, czaszka ''Skorpiovenator'' jest wysoka, krótka i ozdobiona grzebieniami, bruzdami oraz guzkami. Wśród cech wyróżniających skorpiowenatora jest m.in. liczba zębów w kości szczękowej - ma on ich aż 19, czyli więcej niż pozostali członkowie [[Abelisauridae]] | + | Jak u wielu abelizaurydów, czaszka ''Skorpiovenator'' jest wysoka, krótka i ozdobiona grzebieniami, bruzdami oraz guzkami. Wśród cech wyróżniających skorpiowenatora jest m.in. liczba zębów w kości szczękowej - ma on ich aż 19, czyli więcej niż pozostali członkowie [[Abelisauridae]]. |
| − | + | Cechą skorpiowenatora i wielu innych abelizaurydów jest skrócenie i bardzo silne skostnienie góry czaszki i zmniejszenie oczodołu. Być może miało to prawdopodobnie na celu absorbowanie wstrząsów. Wytworzenie rogopodobnych struktur i wzmocnienie czaszki nastąpiło prawdopodobnie niezależnie u wielu abelizaurydów. | |
| − | + | ===Wymiary=== | |
| + | ''Skorpiovenator'' był średniej wielkości [[abelizauryd]]em. Paul (2010) ocenia go na 7,5 m i 1,7 t - prawdopodobnie wynika to z pomiarów rekonstrukcji z ryc. 1c w Canale i in., 2009, wg której kość udowa ma ok. 93 cm, lecz metrowa skala wydaje się zbyt krótka, co prowadzi do przeszacowania rozmiarów. Oficjalne, bardziej prawidłowe oszacowanie to ok. 6 m (Canale i in., 2009; por. ryc. 1b w Canale i in. oraz ryc. 6 w Novas i in., 2013; z kolei skala w ryc. 2 a-b w Canale i in. wydaje się około dwukrotnie zawyżona - z rysunku można wymierzyć, że czaszka ma tylko ok. 28 cm; wymiary podane w tab. 1 w Juárez-Valieri i in., 2011 są zapewne odczytane z tego rysunku). | ||
| − | + | [[Plik:219_Arg_ElChocon_Museo_dino.JPG|300px|thumb|right|[[Holotyp]]. Fot: Simona.cerrato [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:219_Arg_ElChocon_Museo_dino.JPG].]] | |
| + | ==Filogeneza== | ||
| + | Według [[analiza filogenetyczna|analiz kladystycznych]] ''Skorpiovenator'' jest przedstawicielem [[Brachyrostra]], który mieści się blisko ''[[Ekrixinatosaurus]]'' - zob. [[Ceratosauria#Kladogramy]]. Jedynie analiza D'Orazi Porchetti i in. (2011) wskazuje, że nie we wszystkich najbardziej parsymonicznych drzewkach ''Skorpiovenator'' należy do [[Carnotaurinae]] i Brachyrostra (być może wynika to z wpływu fragmentarycznych skamieniałości umieszczonych w analizie). | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| Linia 85: | Linia 93: | ||
D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3) | D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3) | ||
| + | |||
| + | Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169. | ||
Sereno, P.C., Wilson, J.A. & Conrad, J.L. (2004) "New dinosaurs link southern landmasses in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 271, 1325-1330. | Sereno, P.C., Wilson, J.A. & Conrad, J.L. (2004) "New dinosaurs link southern landmasses in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 271, 1325-1330. | ||
| − | http:// | + | Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. [[doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001]] |
| + | |||
| + | http://en.wikipedia.org/wiki/Huincul_Formation | ||
| + | |||
| + | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University | ||
| − | + | <references/></small> | |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 20:27, 25 gru 2013
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Adrian Tkocz |
| Skorpiovenator (skorpiowenator) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 6 m |
| Masa: | 500-800 kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Neuquén
(dolne osady formacji Huincul) |
| Czas występowania | ?95-?88[1] Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Dinosauria-Freak [2] | |
Wstęp
Skorpiovenator to rodzaj abelizauryda żyjącego w późnej kredzie na terenach dzisiejszej Argentyny. Jest jednym z najbardziej kompletnych dotychczas znalezionych przedstawicieli Abelisauridae.
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi z połączenia łacińskich słów skorpios (skorpion) i venator (drapieżnik, łowca). Naukowcy nazwali tak dinozaura, ponieważ wokół wykopów kręciło się wiele skorpionów. Epitet gatunkowy nadano na cześć Manuela Bustingorry'ego, właściciela gruntu, z którego wydobyto szczątki.
Materiał kopalny
Holotypem jest artykułowany szkielet oznaczony numerem katalogowym MMCH-PV 48, który znajduje się w Museo Municipal "Ernesto Bachmann" w Villa El Chocón. Okaz typowy jest dość kompletny - nie zawiera jedynie tylnych kręgów ogonowych i większości kości kończyn przednich.
Znaczenie odkrycia
Szkielet Skorpiovenator jest jednym z najbardziej kompletnych znanych u abelizaurydów. Na podstawie podobieństwa zębów skorpiowenatora i karcharodontozaurydów zasugerowano, że domniemane zęby tych ostatnich z czasów po cenomanie (od 93 Ma) należały w rzeczywistości do przedstawicieli Abelisauridae.
Budowa i filogeneza
Jak u wielu abelizaurydów, czaszka Skorpiovenator jest wysoka, krótka i ozdobiona grzebieniami, bruzdami oraz guzkami. Wśród cech wyróżniających skorpiowenatora jest m.in. liczba zębów w kości szczękowej - ma on ich aż 19, czyli więcej niż pozostali członkowie Abelisauridae.
Cechą skorpiowenatora i wielu innych abelizaurydów jest skrócenie i bardzo silne skostnienie góry czaszki i zmniejszenie oczodołu. Być może miało to prawdopodobnie na celu absorbowanie wstrząsów. Wytworzenie rogopodobnych struktur i wzmocnienie czaszki nastąpiło prawdopodobnie niezależnie u wielu abelizaurydów.
Wymiary
Skorpiovenator był średniej wielkości abelizaurydem. Paul (2010) ocenia go na 7,5 m i 1,7 t - prawdopodobnie wynika to z pomiarów rekonstrukcji z ryc. 1c w Canale i in., 2009, wg której kość udowa ma ok. 93 cm, lecz metrowa skala wydaje się zbyt krótka, co prowadzi do przeszacowania rozmiarów. Oficjalne, bardziej prawidłowe oszacowanie to ok. 6 m (Canale i in., 2009; por. ryc. 1b w Canale i in. oraz ryc. 6 w Novas i in., 2013; z kolei skala w ryc. 2 a-b w Canale i in. wydaje się około dwukrotnie zawyżona - z rysunku można wymierzyć, że czaszka ma tylko ok. 28 cm; wymiary podane w tab. 1 w Juárez-Valieri i in., 2011 są zapewne odczytane z tego rysunku).
Filogeneza
Według analiz kladystycznych Skorpiovenator jest przedstawicielem Brachyrostra, który mieści się blisko Ekrixinatosaurus - zob. Ceratosauria#Kladogramy. Jedynie analiza D'Orazi Porchetti i in. (2011) wskazuje, że nie we wszystkich najbardziej parsymonicznych drzewkach Skorpiovenator należy do Carnotaurinae i Brachyrostra (być może wynika to z wpływu fragmentarycznych skamieniałości umieszczonych w analizie).
Paleoekologia
Skorpiovenator nie był jedynym dużym teropodem z formacji Huincul - żył tam też jego bliski krewny - Ilokelesia oraz wielkie karcharodontozaurydy Mapusaurus. Polowały one na ogromne tytanozaury Argentinosaurus (choć dorosłe osobniki były pewnie zbyt trudną zdobyczą), mniejsze rebbachizaurydy Cathartesaura oraz na ornitopody.
Spis gatunków
| Skorpiovenator | Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009 |
|---|---|
| S. bustingorryi | Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009 |
Bibliografia
Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414.
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.
D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3)
Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.
Sereno, P.C., Wilson, J.A. & Conrad, J.L. (2004) "New dinosaurs link southern landmasses in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 271, 1325-1330.
Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001
http://en.wikipedia.org/wiki/Huincul_Formation
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University
- ↑ Wiek jest dość niepewny, zob. o wieku formacji Huincul w Carnosauria#Kiedy
![[2]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Skorpiovenator.JPG){kind=link}
![[1]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:219_Arg_ElChocon_Museo_dino.JPG){kind=link}