Atlas

Wstęp

Atlas, dźwigacz, kręg szczytowy - (łac. atlas, ang. atlas) pierwszy kręg kręgosłupa i zarazem pierwszy kręg szyjny.

Atlas u płazów

U płazów jest to jedyny kręg szyjny. Nie jest on jednak homologiczny z atlasem owodniowców, choć tak samo się nazywa. U płazów posiada własny, spłaszczony grzbietobrzusznie trzon. Ma on dwie powierzchnie stawowe, które łączą się z dwoma kłykciami potylicznymi czaszki. Nad trzonem rozciąga się łuk neuralny.

Atlas u gadów

Szyja u owodniowców jest dobrze wyodrębniona z tułowia i składa się z większej liczby kręgów. Charakteryzuje się występowaniem dźwigacza (atlas) i obrotnika (axis), które umożliwiają ruch głowy względem szyi. Atlas owodniowców składa się z intercentrum pierwszego kręgu i dwóch połówek łuku neuralnego. Wszystkie te elementy tworzą jakby pierścień. U wielu gadów występuje także proatlas, który jest dodatkowym łukiem neuralnym i usytuowany jest między atlasem a czaszką.

Bibliografia

Lubka, M. 1999. Rozpoznanie taksonomiczne fauny kręgowców lądowych z dolnotriasowej brekcji kostnej z Czatkowic koło Krakowa na podstawie elementów kręgosłupa. Niepublikowana praca magisterska. Instytut Paleobiologii PAN, Warszawa, Poznań, str. 1-100.