Epichirostenotes

Do sprawdzenia.

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Epichirostenotes (epichirostenot)
Długość:	ok. 2 m
Masa:	? kg
Miejsce występowania:	Kanada - prowincja Alberta (dolne warstwy formacji Horseshoe Canyon)
Czas występowania	ok. 72 Ma późna kreda – (późny kampan – wczesny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Oviraptorosauria Caenagnathidae
Rekonstrukcja szkieletu ROM 43250 z zaznaczonymi znanymi elementami. Autor: Jaime A. Headden. [2].

Wstęp

Epichirostenotes to rodzaj owiraptorozaura z późnej kredy Kanady. Znany jest tylko z jednego, niekompletnego szkieletu. Pierwotnie został zidentyfikowany jako ornitomimid, następnie przypisany do Chirostenotes pergracilis, a ostatecznie wydzielony do nowego rodzaju i gatunku. Epichirostenotes był stosunkowo niedużym, ptakopodobnym i zapewne opierzonym zwierzęciem o bezzębnych szczękach i długiej szyi, poruszającym się na smukłych kończynach tylnych.

Etymologia

Nazwa Epichirostenotes pochodzi z połączenia greckiego słowa epi („po”) oraz nazwy innego cenagnatyda - Chirostenotes. Nawiązuje ona do faktu, że omawiany tu teropod został odkryty w młodszych osadach, a więc żył po chirostenocie. Epitet gatunkowy curriei honoruje znanego kanadyjskiego paleontologa Philipa Currie.

Materiał kopalny

Holotyp (ROM 43250) to niekompletny szkielet dorosłego osobnika obejmujący kość szczękową, k. podniebienną, kilka kręgów z różnych części ciała, kilka żeber, fragmenty gastralii, fragmentaryczną miednicę, kawałek kości piszczelowej (zob. rys. obok).

Historia badań

Holotyp Epichirostenotes (ROM 43250) został odkryty w 1923 r. w osadach formacji Horseshoe Canyon na terenie prowincji Alberta w Kanadzie i uznany za ornitomimida. Dopiero w 1994 r. prawidłowo zidentyfikowano go jako cenagnatyda. W 1997 r. Hans-Dieter Sues przypisał go do gatunku Chirostenotes pergracilis. Bazował on na porównaniu z okazem TMP 79.20.1, pochodzącym ze starszej geologicznie formacji Dinosaur Park.

W 2011 r. Sullivan i współpracownicy uznali, że zasadne jest uznanie szkieletu ROM 43250 za przedstawiciela nowego rodzaju i gatunku. Zauważyli oni, że jedyne elementy wspólne między holotypem Chirostenotes pergracilis a okazem TMP 79.20.1 to niektóre kości dłoni, które na dodatek wykazują pewne różnice u obu wspomnianych osobników, co może wskazywać, że nie należą one do jednego gatunku. Dlatego autorzy ci stwierdzili, że przypisanie ROM 43250 do Chirostenotes pergracilis jest zbyt słabo udowodnione. Ponadto wykazali oni kilka różnic w budowie kości kulszowej między TMP 79.20.1 a ROM 43250, ten drugi miałby być również o 20-30% większy. Nie bez znaczenia jest też także różnica stratygraficzna (oba okazy dzieli prawdopodobnie ponad 3 mln lat).

Rekonstrukcja Chirostenotes. Zapewne epichirostenot wyglądał podobnie. Autor: Arthur Weasley. [1].

Oceny Sullivana i współpracowników nie podziela Mortimer (online). Zauważa on, że wspomniane różnice w budowie kości kulszowej wydają się nieznaczne i porównywalne z występującymi np. u Tyrannosaurus. Zaproponowane przez cytowanych wyżej autorów cechy diagnostyczne Epichirostenotes są albo niemożliwe do porównania z okazami chirostenota z powodu braku pokrywających się elementów, albo występują też u osobnika TMP 79.20.1. Jedyną przesłanką za wyodrębnieniem ROM 43250 byłaby więc stratygrafia, czyli różnica wieku geologicznego. Mortimer uważa jednak, że jest to niewystarczający argument.

Spis gatunków

Epichirostenotes	Sullivan, Jasinski i van Tomme, 2011
E. curriei	Sullivan, Jasinski i van Tomme, 2011

Bibliografia

Holtz, T. (2012) Dinosaurs (suplement) [[3]]

Mortimer, M. (2016 online) [4].

Sues, D.H.(1997). “On Chirostenotes, a Late Cretaceous oviraptorosaur (Dinosauria: Theropoda) from western North America. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 17 (4), s. 698–716. DOI: 10.1080/02724634.1997.10011018.

Sullivan, R.M.,. Jasinski, S.E.. van Tomme, M.P.A. (2011). “A new caenagnathid Ojoraptorsaurus boerei, n. gen., n. sp. (Dinosauria, Oviraptorosauria), from the Upper Cretaceous Ojo Alamo Formation (Naashoibito Member), San Juan Basin, New Mexico”. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 53, s. 418–428.