Epoccipitales

Epoccipitales

Epoccipitales (ang. epoccipital, l.mn. epoccipitals) - "kości napotyliczne"; różki znajdujące się na brzegu kryzy u ceratopsydów. Są to odrębne kości, które nie występują u osobników najmłodszych. Pojawiają się u starszych i w trakcie ontogenezy zrastają się z kryzą.

Wielkość, kształt, liczba i ułożenie różków mają duże znacznie w ustalaniu taksonomii i filogenezy Ceratopsidae; są jedną z najbardziej diagnostycznych cech).

Nazwa epoccipitales jest powszechnie stosowana w literaturze, lecz jest niepoprawna, gdyż kości te nie znajdują się na potylicy (occipitale), ale na kościach kryzy - ciemieniowej (parietale) i łuskowej (squamosum).

Wyróżnia się:

Czaszka Triceratops w widoku z góry. Na czerwono zaznaczone epiparietales, na zielono - episquamosales (oraz epiparietosquamosales) (źródło: [1] – zmodyfikowane z Hatcher i in., 1907)

Epiparietales

Epiparietales (ang. epiparietal, l.mn. epiparietals) (łac. epi + parietale) – różki znajdujące się z tyłu kryzy - na kości ciemieniowej (parietale).

Episquamosales

Episquamosales (ang. episquamosal, l.mn. episquamosals) (łac. epi + squamosale) - różki znajdujące się po bokach kryzy - na kości łuskowej (squamosum).

Epiparietosquamosales

Epiparietosquamosales (ang. epiparietosquamosal, l.mn. epiparietosquamosals)- różki znajdujące się na granicy kości łuskowej i ciemieniowej. Mają je nieliczne ceratopsydy (np. Triceratops) i niektóre osobniki innych (Torosaurus).

Epinasale i epijugale

U Ceratopsidae występują też inne unikalne kości, przybierające kształt rogów. Róg nosowy to epinasale (u Chasmosaurinae, u Centrosaurinae róg nosowy jest częścią kości nosowej) a róg jarzmowy to epijugale. Z kolei rogi nadoczne i wyrostki na środkowej linii kryzy (np. u Pachyrhinosaurus lakustai) nie są osobnymi kośćmi.