Kol

Autor:	Tomasz Sokołowski
Korekta:	Maciej Ziegler, Tomasz Glowienke, Paweł Konarzewski

---

Kol (kol)
Długość	2,4 m
Masa	24 kg
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Mongolia - Ajmak Południowogobijski (formacja Djadokhta)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 83,6 - 72,1 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Maniraptoriformes ? Alvarezsauroidea (? Oviraptorosauria) ? Alvarezsauridae ? Parvicursorinae
Rekonstrukcja Kol jako alwarezzauryda, który rozkopuje gniazdo termitów [1]

Wstęp

Kol to rodzaj celurozaura, który żył podczas późnej kredy na terenach obecnej południowej Mongolii.

Materiał kopalny

Holotyp odkryty w osadach piaskowca Ukhaa Tolgod oznaczony numerem IGM 100/2011 to: kompletna prawa "stopa" zawierająca dalszy fragment kości skokowej, kości śródstopia (I, II, III, IV i niekompletna V), paliczki oraz pazury.

Budowa i filogeneza

Kol to przedstawiciel Parvicursorinae (Turner i in., 2009; Nesbitt i in., 2011), co zostało podważone, gdyż może chodzić o owiraptorozaura (Agnolin i in., 2012; Hartman i in., 2019). Budowa stopy kola nie różniła się zbytnio od tych u innych alwarezzaurydów. Funkcje podporowe pełniły jedynie trzy palce, ponieważ pierwszy palec był stosunkowo niewielki, a piąty prawie zanikł. Każdy z pozostałych trzech palców (I, II i III) liczył o jeden paliczek więcej od poprzedniego. Samo śródstopie mierzyło 225 mm, wskazując iż Kol jest największym jak dotąd poznanym przedstawicielem Alvarezsauroidea, o ile do niej należy. Zaawansowana budowa trzech najdłuższych kości śródstopia, które tworzą arctometatarsus dowodzi, że jest on bardziej zaawansowany od Alvarezsaurus i Patagonykus (zob. formy śródstopia u celurozaurów - tabelka). Averianov i Lopatin (2022) uznali, że opisywany dinozaur nie należy do kladu Alvarezsauridae.

Etymologia

Nazwa tego dinozaura Kol ghuva pochodzi z języka mongolskiego i oznacza "piękna stopa" (kol - stopa, ghuva - piękny).

Spis gatunków

Kol	Turner, Nesbitt i Norell, 2009
K. ghuva	Turner, Nesbitt i Norell, 2009

Bibliografia

Agnolin, F.L., Powell, J.E., Novas, F.E. & Kundrát, M. (2012) "New alvarezsaurid (Dinosauria, Theropoda) from uppermost Cretaceous of north-western Patagonia with associated eggs" Cretaceous Research, doi: 10.1016/j.cretres.2011.11.014

Averianov, A. O., & Lopatin, A. V. (2022). "A re-appraisal of Parvicursor remotus from the Late Cretaceous of Mongolia: implications for the phylogeny and taxonomy of alvarezsaurid theropod dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology, 19(16), 1097-1128. doi:10.1080/14772019.2021.2013965

Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W. R., Lomax, D. R., Lippincott, J., & Lovelace, D. M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ, 7, e7247. doi:10.7717/peerj.7247

Nesbitt, S.J., Clarke, J.A., Turner, A.H. & Norell, M.A. (2011) "A small alvarezsaurid from the eastern Gobi Desert offers insight into evolutionary patterns in the Alvarezsauroidea" Journal of Vertebrate Paleontology, 31(1), 144-153. DOI: 10.1080/02724634.2011.540053

Mortimer, M (online) [2]

Turner, A.H., Nesbitt, S.J. & Norell, M.A. (2009) "A Large Alvarezsaurid from the Cretaceous of Mongolia" American Museum Novitates, 3648, 1-14.