Nomingia

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński, Marcin Pałdyna	Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Daniel Madzia

---

Nomingia (nomingia)
Długość:	>1,5-1,8 m
Masa:	>20-55 kg
Miejsce występowania:	Mongolia (formacja Nemegt)
Czas występowania	ok. 72-69 Ma późna kreda (wczesny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Oviraptorosauria
Rekonstrukcja. Autor: Smokeybjb [3].

Wstęp

Nomingia to rodzaj małego owiraptorozaura z późnej kredy Mongolii. Zwierzę to znane jest tylko z jednego, niepełnego szkieletu pozaczaszkowego oraz końcówki ogona. Nomingia została nazwana i opisana w 2000 r. przez zespół naukowców pod kierunkiem znanego mongolskiego paleontologa Rinchena Barsbolda. W pracach tych uczestniczyła również polska badaczka Halszka Osmólska.

Etymologia

Nazwa rodzajowa i epitet gatunkowy pochodzą od Nomingijn Gobi, części pustyni Gobi, gdzie odkryto szczątki tego zwierzęcia.

Materiał kopalny

Holotyp (GIN 100/119; Barsbold i in., 2000 podali numer terenowy GIN 940824) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy nie w pełni wyrośniętego osobnika (ang. subadult) obejmujący: trzy kręgi szyjne, dziesięć kręgów grzbietowych, dziesięć fragmentarycznych żeber, kilka gastralii, pięć kręgów krzyżowych, dwadzieścia cztery kręgi ogonowe (516 mm), piętnaście szewronów, kości: biodrowe (252 mm), łonowe (243 mm), kulszowe (145 mm), lewa udowa (285 mm), obie piszczelowe (355 mm) i strzałkowe (Barsbold i in., 2000; Mortimer, online).

Materiał przypisany to pygostyl, obejmujący pięć zrośniętych kręgów ogonowych (IGM 102/5) (Persons i in., 2014).

Szkielet holotypu. Autor: Jaime A. Headden [1].

Budowa

Nie znamy żadnego elementu czaszki nomingii, ale należy przypuszczać że była ona wysoka i krótka, zakończona bezzębnym dziobem. Cechą charakterystyczną tego dinozaura był stosunkowo krótki ogon składający się jedynie z 24 kręgów (Barsbold i in., 2000), z których 5 ostatnich było zrośniętych, wytwarzając pygostyl. Ów twór nie był wcześniej znany u żadnego dinozaura. Później pygostyl stwierdzono u kolejnego okazu nomingii oraz u innych owiraptorozaurów. Wg Personsa i in. (2014) struktura ta służyła przede wszystkim do popisów wewnątrzgatunkowych. Przednie kręgi ogonowe zawierały pleurocele (boczne otwory pneumatyczne). Szewrony były rozszerzone i grzbietowo-brzusznie wydłużone na większości kręgów ogonowych (z wyjątkiem pygostylu). Kość krzyżowa składała się z 5 kręgów (choć ostatni kręg grzbietowy i pierwszy ogonowy były z nią mocno zrośnięte). Kość łonowa była skierowana w dół pod kątem 20° (w stosunku do kręgosłupa), krawędź grzbietowa tej kości była wypukła wzdłuż wyrostka przedpanewkowego i pozioma wzdłuż wyrostka zapanewkowego. Wyrostkek przedpanewkowy był dłuższy od wyrostka zapanewkowego o około 25%, który był z kolei jednakowo głęboki na całej jego długości. Wyrostek biodrowy kości łonowej był dwa razy dłuższy odpowiedni wyrostek kości kulszowej (Barsbold i in., 2000). Charakterystyczna cechą nomingii był też wyraźny grzebień piszczelowo-strzałkowy na kości udowej (Mortimer, online).

Zachowane kręgi holotypu. Źródło: Barsbold I in., 2000 [2].

Pozycja filogenetyczna Nomingia jest niepewna. Wg różnych analiz mógł być członkiem Caenagnathidae lub Oviraptoridae. Zob. też Oviraptorosauria#Kladogramy.

Synonim Elmisaurus?

Funston i in. (2021) opisali nowy okaz Elmisaurus rarus, który jest nieodróżnialny od nomingii. Po raz pierwszy było możliwe porównanie obu taksonów, do tej pory brakowało bowiem pokrywających się elementów szkieletu. Autorzy ci uważają, że nie ma żadnych dowodów na występowanie w formacji Nemegt dwóch cenagnatydów. Tym samym Nomingia byłaby młodszym synonimem emlizaura.

Spis gatunków

Nomingia	Barsbold, Osmólska, Watabe, Currie i Tsongbaatar, 2000	= ?Elmisaurus
N. gobiensis	Barsbold, Osmólska, Watabe, Currie i Tsongbaatar, 2000	= ?Elmisaurus rarus
= „Nomingia brevicaudia”	Skrepnick, 2000

Bibliografia

Barsbold, R., Osmólska, H,; Watabe, M., Currie, P.J., Tsogtbaatar, K. (2000). "New Oviraptorosaur (Dinosauria, Theropoda) From Mongolia: The First Dinosaur With A Pygostyle". Acta Palaeontologica Polonica. 45 (2): 97–106.

Funston, G.F., Persons, W.S., Bradley, G.J. & Currie, P.J. (2015). "New material of the large-bodied caenagnathid Caenagnathus collinsi from the Dinosaur Park Formation of Alberta, Canada" Cretaceous Research, 54, 179-187. doi:10.1016/j.cretres.2014.12.002.

Funston, G.F., Currie, P.J., Tsogtbaatar, C., Khishigjav, T. (2021) "A partial oviraptorosaur skeleton suggests low caenagnathid diversity in the Late Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia." PLoS ONE 16(7): e0254564. [[4]].

Holtz, T. (2012) Dinosaurs (suplement) [5]

Mortimer, M. (online 2014) [6].

Skrepnick, M. (online 2000) [7].