Nowa Zelandia

Wstęp

Nowa Zelandia - dzisiejsze państwo i zarazem archipelag wysp na południowym Pacyfiku, położony na wschód od Australii.

Paleogeografia

W mezozoiku Nowa Zelandia była częścią Gondwany, dokładniej zachodniej Antarktydy, od której oddzieliła się w kredzie. Słowo ląd może jednak być w tym miejscu niewłaściwe, gdyż była prawie w całości pod powierzchnią morza we wczesnym kenozoiku, aż do późnego oligocenu. Na powierzchni utrzymywał się drobny archipelag wysp. Powstanie lądolodu na Antarktydzie spowodowało obniżenie poziomu morza i wynurzenie znacznych terenów archipelagu. W pliocenie na Nowej Zelandii zachodziły intensywne procesy wulkaniczne, których skutkiem były ogromne wylewy lawy. Sytuacja tektoniczna zadecydowała o górzystym charakterze wysp.

Klimat

Początkowo klimat był ciepły i wilgotny. Po pojawieniu się prądu wokółpolarnego zaczął się znacznie ochładzać. W plejstocenie doszło do zlodowaceń ze względu na dalekie położenie na południu globu, górzystość i sporą wilgotność. W okresach interglacjalnych, m. in. obecnie w holocenie, klimat znów jest nieco cieplejszy, zwłaszcza w północnej części Nowej Zelandii.

Fauna

Zapis kopalny na Nowej Zelandii jest bardzo ubogi. Należy sądzić, że w mezozoiku tereny dzisiejszego archipelagu zasiedlały dinozaury znane z Antarktydy i innych części Gondwany. Po oderwaniu się od Antarktydy, warunki na Nowej Zelandii były bardzo niekorzystne dla lokalnej fauny. Najpierw prawie cały teren zalewało morze. Z miocenu znane są fragmentaryczne szczątki krokodyli, ptaków, ssaków, sfenodontów i jaszczurek, które dotarły tam z Australii lub przetrwały na nielicznych skrawkach lądu. Potem w pliocenie zniszczenia czyniły wulkany, by w plejstocenie archipelag pokryły lodowce górskie. W holocenie teren zamieszkiwały nielotne moa i kiwi, wiele innych ptaków, nietoperze i sfenodonty. Prawdopodobnie w jakiś sposób zwierzęta naziemne przetrwały czas zlodowaceń. Pojawienie się człowieka wstrząsnęło fauną archipelagu. Moa zostały zjedzone przez ludzi a sfenodonty wyparte przez zawleczone przez człowieka szczury. Obecnie duży udział w faunie mają gatunki zawleczone przez człowieka.

Flora

Procesy geologiczne i klimatyczne nie sprzyjały rozwojowi roślin na Nowej Zelandii. Ciepłolubna flora wysp musiała się odradzać po ustępowaniu morza, a potem lodowców. Było to możliwe dzięki migracji roślin z Australii. Dlatego roślinność wysp jest młoda ewolucyjnie i endemiczna głównie na poziomie gatunków (rodzaje i rodziny są takie same jak w Australii).

Wybrana bibliografia

Cox, C. B. i Moore P. D. 2000. Biogeography - An ecological and evolutionary approach. Blackwell Science, wydanie szóste, dodruk w 2003, str. 1-298.
Worthy T. H., A. J. D. Tennyson, M. Archer, A. M. Musser, S. J. Hand, C. Jones, B. J. Douglass, J. A. McNamara, and R. M. D. Beck. 2006. Miocene mammal reveals a Mesozoic ghost lineage on insular New Zealand, southwest Pacific. Proceedings of the National Academy of Sciences 103 (51) str. 19419-19423.