Proa
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Proa | |
|---|---|
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Hiszpania, prowincja Teruel |
| Czas |
ok. 113-109 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Zmontowany szkielet. Autor zdjęcia: Miguel Alan. | |
Wstęp
Proa to rodzaj roślinożernego dinozaura, który żył na we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Był to średniej wielkości ornitopod. Został on opisany w 2012 r. przez zespół paleontologów pod kierunkiem Andrewa McDonalda.
Etymologia
Nazwa Proa pochodzi od hiszpańskiego słowa oznaczającego dziób statku i nawiązuje ona do kształtu kości przedzębowej. Epitet gatunkowy nawiązuje do Val de Arino, tradycyjnej nazwy rejonu wydobycia węgla w pobliżu miejsca znalezienia szczątków omawianego dinozaura.
Materiał kopalny
Holotyp (AR-1/19, AR-1-2012, AR-1-2013 i AR-1-2014) to rozczłonkowana, niekompletna czaszka wraz z fragmentaryczną żuchwą oraz kilkoma kośćmi szkieletu pozaczaszkowego.
Paratypy obejmują szczątki czaszki i zęby. Materiał przypisany to kolejna czaszka z żuchwą oraz dwa niekompletne szkielety. Znaczna część materiału pozostawała niewypreparowana w momencie publikacji opisu Proa.
Budowa
Proa znana jest z dosyć licznych szczątków, zostały one jednak dość pobieżnie opisane. Rozpoznano jedną autapomorfię dotyczącą kształtu kości przedzębowej w żuchwie. Oprócz tego Proa wykazywała unikalną kombinację cech budowy czaszki i miednicy. Czaszka holotypu mierzyła ok 65 cm, co wskazuje, że Proa była raczej średniej wielkości ornitopodem.
Paleobiologia
Knoll i współpracownicy (2021) zbadali wnętrze czaszki Proa. Objętość mózgu wynosiła 331 cm². Dorosłe osobniki słyszały dźwięki o niskich częstotliwości. Prawdopodobnie prowadził stadny tryb życia, aby uniknąć łatwego padnięcia ofiarą drapieżników. Współczynnik encefalizacji Proa wynosił 3.611 i był większy niż niektórych dzisiejszych kręgowców. Zdaniem badaczy wzrost współczynnika encefalizacji nie tylko występował u teropodów, lecz i u ornitopodów.
Filogeneza
McDonald i in. (2012) uznali Proa za bazalnego przedstawiciela Hadrosauriformes, który w ich analizie znajdował się w politomii z Iguanodon i kladem Hadrosauroidea. W niektórych badaniach Proa należała jednak do monofiletycznej rodziny Iguanodontidae (np. Norman, 2015). Zob. też Iguanodontia#Kladogramy.
Spis gatunków
| Proa | McDonald, Espilez, Mampel, Kirkland i Alcala, 2012 |
| P. valdearinnoensis | McDonald, Espilez, Mampel, Kirkland i Alcala, 2012 |
Bibliografia
Knoll, F., Lautenschlager, S., Kawabe, S., Martínez, G., Espílez, E., Mampel, L., & Alcalá, L. (2021). "Palaeoneurology of the early cretaceous iguanodont Proa valdearinnoensis and its bearing on the parallel developments of cognitive abilities in theropod and ornithopod dinosaurs". Journal of Comparative Neurology, 529(18), 3922-3945. doi:10.1002/cne.25224
Mcdonald, A.T., Espilez, E., Mampel, L., Kirkland, J. & Alcalá, L. (2012). "An unusual new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithopoda) from the Lower Cretaceous of Teruel, Spain". Zootaxa. 3595: 61–76.
Norman, D.B. (2015) "On the history, osteology, and systematic position of the Wealden (Hastings group) dinosaur Hypselospinus fittoni (Iguanodontia: Styracosterna)" Zoological Journal of the Linnean Society. doi:10.1111/zoj.12193.
