Radziecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
| Autor: |
| Łukasz Czepiński |
| Radziecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne | |
|---|---|
| Kierownictwo: | Iwan Jefriemow Anatol Rozdhestvensky |
| Czas trwania: | 1946, 1948, 1949 |
| Miejsce: | Bayn Dzak (formacja Djadokhta), kotlina Nemegt |
| Ważne odkrycia: | |
| Mapa wykopalisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
W 1892 roku rosyjski geolog, Władimir Afanasjewicz Obruczew (Владимир Афанасьевич Обручев) opisał pierwsze skamieniałości z pustyni Gobi, które zostały zebrane w trakcie ekspedycji geograficznych pod przewodnictwem Grigorija Potanina (Григо́рий Никола́евич Пота́нин).
W latach 20-tych XX wieku Mongolia była pod dużym wpływem radzieckim, przez co Amerykańskie Muzeum Historii Naturalnej nie mogło kontynuować swoich ekspedycji paleontologicznych po roku 1925 (zob. również Amerykańskie Ekspedycje Paleontologiczne do Mongolii).
W 1941 Mongolska Republika Ludowa zaproponowała Akademii Nauk ZSRR łączone Radziecko-Mongolskie ekspedycje paleontologiczne wgłąb Mongolii Zewnętrznej. Wskutek trwającej II Wojny Światowej, plany wspólnych ekspedycji musiały jednak zostać przesunięte w czasie; po zakończeniu wojny rozmowy zostały wznowione i przyniosły pożądane skutki - w 1946 roku Radziecki Instytut Paleontologii przygotował zespół, który przeprowadził rekonesans. Grupa była dowodzona przez Iwana Jefriemowa (Ива́н Анто́нович Ефре́мов) i Anatola Konstantinovicha Rozhdestvenskyego, konsultantem zaś był Jurij Orłow (Юрий Александрович Орлов). W skład zespołu wchodziło jeszcze sześć innych osób.
W przeciwieństwie do ekspedycji prowadzonych przez amerykańskich paleontologów, korzystających z wielbłądów, Sowieci podróżowali i przewozili zapasy w dużych, ciężkich ciężarówkach i samochodach terenowych. Przez dwa miesiące naukowcy poszukiwali skamieniałości m.in. na terenie kotliny Nemegt.
Kolejne, większe wyprawy zostały przeprowadzone w 1948 i 1949 roku, złożone z zespołu 19 członków, 8 pracowników technicznych i 6-ciu kierowców. Dzięki szybkim samochodom, zespołowi Jefriemowowa udało się zbadać tereny położone dalej w głębi pustyni, niż te, do których dotarli Amerykanie.
Pierwsze poszukiwania rozpoczęto w 1948 w lokacji Sayn Shand w południowowschodniej części Gobi. Odkryto tutaj kilka szkieletów nowego ankylozauryda - Talarurus plicatospineous i fragmentaryczny materiał drugiego gatunku - Talarurus disparoserratus (później zaliczany do rodzaju Maleevus, który jest obecnie uznawany za nomen dubium).
Nieco później wykopaliska przeniosły się do Bayn Dzak, gdzie w latach dwudziestych Amerykanie dokonali swoich przełomowych odkryć. Również i radzieccy uczeni znaleźli liczne szkielety Protoceratops i jaja dinozaurów. Dodatkowo odkryli dobrze zachowany szkielet dużego ankylozauryda Syrmosaurus vimicaudus (obecnie uznawany za młodszy synonim Pinacosaurus grangeri).
Gdy radziecki zespół przeniósł się w pobliże granicy z Chinami, natrafił na kotlinę Nemegt, która okazała się prawdziwą kopalnią dinozaurów. Osady zawierały skamieniałości hadrozaury, karnozaury, zauropody, ankylozaury i ornitomimidy. Wzdłuż niegościnnego wąwozu zbudowanego z czerwonego piaskowca ekspedycja odkryła siedem szkieletów Tarbosaurus bataar.
W lokalizacji niedaleko Altan Ula radzieccy naukowcy odkryli gęsty pochówek dużych hadrozaurów (ponad dwanaście metrów długości), niektóre z odciskami skóry. Samo miejsce zostało ochrzczone nazwą "grobowiec smoka " ("Dragon's Tomb), a hadrozaury w 1952 roku przypisane do gatunku Saurolophus angustirostris.
Najbardziej zagadkowym zwierzęciem odkrytym przez radziecko-mongolskie ekspedycje był Therizinosaurus cheloniformis, którego pazury sięgające od 30 do 60 centymetrów długości początkowo zostały uznane za żebra ogromnego żółwia.
W 1949 w Altan Teli odkryto szczątki plioceńskich ssaków. Warstwa skał o grubości półtora metra zawierała szczątki tysięcy zwierząt, które prawdopodobnie zginęły podczas nagłej powodzi. Wykopaliska zakończono powrotem do kotliny Nemegt i kontynuacją wykopalisk w miejscach, w których kopano rok wcześniej.
Radzieccy uczeni zebrali ponad 120 ton okazów paleontologicznych, w większości nieznanych dotąd nauce. Dzięki tym wyprawom kotlina Nemegt, skąd pochodziła większość zebranych okazów, stała się jedną z najważniejszych lokalizacji z późnokredowymi dinozaurami, tuż obok Red Deer River w Albercie (Kanada) czy Hell Creek w Montanie (USA).
Okazy zebrane w trakcie tych ekspedycji można oglądać m.in. w Muzeum w Ułan Bator i w Muzeum Paleontologicznym Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie.
Wybrana literatura
Coy, C., 1997 "Soviet–Mongolian Paleontological Expeditions". W: Currie, P., 1997 "Encyclopedia of Dinosaurs". 691-692 pp. Kategoria:Mongolia
