Saltriovenator
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Saltriovenator (saltriowenator) | |
|---|---|
| Długość | ok. 7,5 m |
| Masa | 1,1-1,6 t |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Włochy |
| Czas |
ok. 199,3-175,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja szkieletu z zaznaczeniem znanych elementów. Źródło: Dal Sasso i in., 2018. | |
Wstęp
Saltriovenator to rodzaj teropoda z żyjącego we wczesnej jurze na obszarze dzisiejszych Włoch. Był to prawdopodobnie najstarszy znany ceratozaur i największy teropod żyjący we wczesnej jurze. Mimo skąpego materiału kopalnego, jego odkrycie ma duże znaczenie dla badań nad ewolucją dłoni tetanurów.
Etymologia
Nazwa Saltriovenator pochodzi od miejscowości Saltrio, w pobliżu której znaleziono jego szczątki oraz łacińskiego słowa venator oznaczającego „myśiwy”, „łowca”. Epitet gatunkowy zanellai honoruje odkrywcę kości – Angelo Zanella.
Materiał kopalny
Holotyp (MSNM V3664) to bardzo fragmentaryczny szkielet, obejmujący trzy fragmenty żuchwy, kawałki żebra szyjnego i żeber brzusznych, niekompletne łopatki, widełki, fragmenty mostka, prawa i częściowa lewa kość ramienna, niekompletną prawą dłoń oraz fragmenty prawego śródstopia (zob. ilustracje).
Materiał przypisany to pojedynczy ząb.
Historia odkryć
Szczątki Saltriovenator odkryto w północnych Włoszech w 1996 r. Zostały one po raz pierwszy opisane w roku 2001 i 2003 przez włoskiego paleontologa Cristiano Dal Sasso, publikacje te nie spełniały jednak oficjalnych wymogów ICZN. Dlatego omawiany teropod, znany pod nieformalną nazwą „Saltriosaurus” pozostawał nomen nudum. Dopiero w 2018 r. ukazała się oficjalna publikacja autorstwa Dal Sasso i współpracowników, a nazwa została ostatecznie zmieniona na Saltriovenator.
Budowa i filogeneza
Mimo bardzo niekompletnych szczątków, naukowcom udało się oszacować rozmiary Saltriovenator na ok. 7,5 m długości i 1,1-1,6 t masy, co czyni go największym i najmasywniejszym znanym teropodem wczesnej jury. Wykazuje on niezwykłą mozaikę cech właściwych dilofozaurydom, ceratozaurom, abelizauroidom oraz bazalnym tetanurom. W przeciwieństwie do późniejszych ceratozaurów, miał w pełni funkcjonalne dłonie, zaadoptowane do chwytania. Jej budowa potwierdza, że trzy palce tetanurów to palec I, II i III, czyli odpowiedniki naszego kciuka, palca wskazującego i środkowego. Wg Dal Sasso i in. (2018) Saltriovenator był bazalnym ceratozaurem, blisko spokrewnionym z Berberosaurus. Wcześniej sugerowano jego możliwe większe zaawansowanie ewolucyjne i bliższe związki z tetanurami. Jednak cechy łączące saltriowenatora z tetanurami były prawdopodobnie szerzej rozpowszechnione wśród teropodów (Carrano i in., 2011).
Spis gatunków
| Saltriovenator | Dal Sasso, Maganuco i Cau, 2018 |
| S. zanellai | Dal Sasso, Maganuco i Cau, 2018 |
Bibliografia
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2). doi:10.1080/14772019.2011.630927.
Dal Sasso,C., Maganuco, S. & Cau, A. (2018). “The oldest ceratosaurian (Dinosauria: Theropoda), from the Lower Jurassic of Italy, sheds light on the evolution of the three-fingered hand of birds.” „PeerJ”. 6:e5976, 2018. DOI: 10.7717/peerj.5976.
