Xenotarsosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Kamil Kamiński, Tomasz Sokołowski | Maciej Ziegler |
| Xenotarsosaurus (ksenotarsozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 5,2-5,7 m (zob. Abelisauridae#Wymiary |
| Masa: | ok. 658-750 kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna – Chubut |
| Czas występowania | „środkowa” kreda (cenoman-turon) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja Xenotarsosaurus . Autor: Anto009. [1]. | |
Wstęp
Xenotarsosaurus to tajemniczy rodzaj abelizauroida, który żył w „środkowej” kredzie na terenach obecnej argentyńskiej prowincji Czubut. Został opisany w 1986 r. przez zespół paleontologów: Rubén Martínez, Olga Giménez, Jorge Rodríguez i Graciela Bochatey. Podobnie jak wielu innych przedstawicieli tej grupy teropodów, znany jest jedynie z bardzo fragmentarycznego materiału, w związku z czym jego dokładna systematyka, rozmiary i wygląd pozostają w dużej mierze dyskusyjne. Wyróżniał się nietypową budową kości stępu.
Materiał kopalny
Holotyp (PVL 612) obejmuje kość udową, piszczelową, strzałkową, oraz kość skokową i piętową (ang. astragalocalcaneum). Okaz UNPSJB PV 184 to dwa przednie kręgi grzbietowe.
Z nieco młodszych osadów formacji Bajo Barreal pochodzi kość szczękowa i materiał pozaczaszkowy abelizauryda, być może należący do Xenotarsosaurus, jednak nie można tego na chwile obecną w pełni potwierdzić (Carrano i Sampson, 2008).
Etymologia
Nazwa Xenotarsosaurus pochodzi z greki i oznacza "jaszczur o dziwnym stępie" (xenos znaczy "dziwny", tarsos to po prostu "stęp", a sauros oznacza "jaszczur") - zawdzięcza ją nietypowej budowie kości stopy. Epitet gatunkowy bonapartei został nadany na cześć argentyńskigo paleontologa – Jose Bonaparte.
Filogeneza
Autorzy opisu sklasyfikowali Xenotarsosaurus jako abelizauryda, i zwrócili uwagę na jego podobieństwo do Carnotaurus. Później niektórzy autorzy kwestionowali jego przynależność do Abelisauridae (np. Allain i in., 2007). Carrano i Sampson (2008) uznali go za abelizauroida (prawdopodobnego abelizauryda) i wymienili osiem cech kręgów i kończyn tylnych, świadczących o takim przyporządkowaniu. W nowszych analizach filogenetycznych okazywał się przedstawicielem Abelisauridae, należącym do kladu Brachyrostra (Tortosa i in., 2014; Filippi i in., 2016; Longrich i in., 2017; Delcourt i Iori, 2020; Gianechini i in., 2021) lub też bazalnym przedstawicielem Abelisauridae, bliskim Eoabelisaurus (np. Baiano i in., 2023; Pol i in., 2024). Dokładne opisanie szczątków w 2021 r. potwierdziło jego przynależność do abelizaurydów, a także pozoliło wksazać pięć cech diagnostycznych w budowie kręgów grzbietowych, kości udowej i strzałkowej (Ibiricu i in., 2021).
Paleoekologia
Xenotarsosaurus współwystępował z kilkoma zauropodami (jak Sarmientosaurus) i przedstawicielami Neornithischia (m.in. Secernosaurus i Notohypsilophodon). Mogły one stanowić ofiary tego teropoda.
Spis gatunków
| Xenotarsosaurus | Martínez, Giménez, Rodríguez i Bochatey, 1986 |
| X. bonapartei | Martínez, Giménez, Rodríguez i Bochatey, 1986 |
Bibliografia
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.
Ibiricu, L.M.,. Baiano, M.A., Martinez, R.D., Alvarez, B.N., Lamanna, M.C. & Casal, G.A. (2024). "A detailed osteological description of Xenotarsosaurus bonapartei (Theropoda: Abelisauridae): implications for abelisauroid phylogeny." Cretaceous Research 104829, [[2]].
Martínez, R.D., Giménez, O., Rodríguez, J., Bochatey, G. (1986) "Xenotarsosaurus bonapartei nov. gen. et sp. (Carnosauria, Abelisauridae), un nuevo Theropoda de la Formacion Bajo Barreal, Chubut, Argentina", IV Congreso Argentino de Paleontologia y Bioestratigrafia 1: 23-31
