Zby

Autor:

Łukasz Czepiński

---

Zby (zby)
Długość:	? ok. 13 m
Masa:	? ok. 15 t
Miejsce występowania:	Portugalia (formacja Lourinhã)
Czas występowania	155,6-150,8 Ma późna jura (kimeryd)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda Turiasauria
Rekonstrukcja odnalezionych kości szkieletu Zby (widoczne kości obręczy barkowej i szewron). © Mateus et al., 2014
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":5,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Zby to rodzaj nie-neozauropodowego euzaropoda z późnej jury Portugalii. Został opisany w 2014 roku przez Octávio Mateusa, Philipa Manniona i Paula Upchurcha.

Materiał kopalny i datowanie

A) Wydobywanie kończyny przedniej holotypu Zby atlanticus ze skały. B) Umiejscowienie poszczególnych kości w skale.
© Mateus et al., 2014

Holotyp - ML 368 - artykułowany częściowy szkielet zawierający kompletny ząb z korzeniem, fragment łuku neuralnego kręgu szyjnego, przedni szewron, prawa obręcz barkowa i kończyna przednia (dalsza część łopatki, k. krucza, k. ramieniowa, k. promieniowa, k. lokciowa, I, III i IV k. śródręcza, i paliczki kończyny przedniej I-1, I-2, II(?)-1). Odlewy okazu znajdują się w Wills Memorial Building w Bristolu (Wielka Brytania) i w Saurier Museum Aathal (Szwajcaria).

Okaz został znaleziony w mieście Vale Pombas w Lourinhã, w środkowo-zachodniej Portugalii. Osady, w których odnaleziono okaz należały do górnej części ogniwa Amoreira–Porto Novo formacji Lourinhã i są datowane na późną jurę (kimeryd; ok. 155-150 Ma).

Diagnoza

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Zby został wydzielony na podstawie czterech autapomorfii: grzebień k. ramiennej wyraźnie rozszerzający się w kierunku tylnym na poziomie wyrostka naramienno-piersiowego (deltopectoral crest); tylnowewnętrzna krawędź wyrsotka barkowego łopatki (acromial plate) i przedniowewnętrzna krawędź łopatki stykają się pod kątem ostrym (ok. 110°) w wyniku zmiany nachylenia; boczno-dalszy róg k. ramiennej tworzy w osi przednio-tylnej cienki kołnierz kości, który nie rozszerza się tak bardzo w przód jak reszta dalszego końca k. ramieniowej; paliczek pazurowy (ungualny) I-2 kończyny przedniej niemal prostokątny w widoku bocznym.

Pokrewieństwo

Ze względu na specyficzną budowę zębów i k. promieniowej, Zby uznany został za blisko spokrewnionego z Turiasaurus riodevensis z niemal równowiekowych osadów wschodniej Hiszpanii. Te dwa taksony różnią się znacznie w budowie kończyny przedniej. Inne późnojurajskie zauropody z Portugalii, takie jak Dinheirosaurus, Lourinhasaurus i Lusotitan wykazują bliskie pokrewieństwo z współczesnymi im formami z formacji Morrison w Ameryce Północnej (odpowiednio z: Supersaurus, Camarasaurus i Brachiosaurus). Wydaje się jednak, że turiazaury (Zby, Turiasaurus i wątpliwi przedstawiciele - Losillasaurus i Galveosaurus) występowały jedynie w Europie. Brak niewielkich zauropodów w późnej jurze Portugalii może wynikać z faktu, że ich niszę przejęły inne dinozaury roślinożerne, jak np. długoszyi stegozaur Miragaia.

Etymologia

Zby otrzymał swoją nazwę rodzajową od skrócenia nazwiska rosyjsko-francuskiego paleontologa polskiego pochodzenia, Georgesa Zbyszewskiego, który poświęcił się badaniu geologii i paleontologii Portugalii. Nazwa gatunkowa, atlanticus, pochodzi od miejsca znalezienia okazu - malowniczej zatoki nad Oceanem Atlantyckim.

Spis gatunków

Zby	Mateus, Mannion, Upchurch, 2014
Z. atlanticus	Mateus, Mannion, Upchurch, 2014