Hoplitosaurus

Autor:	Korekta:
Tomasz Skawiński	Maciej Ziegler Marcin Szermański

---

Hoplitosaurus (hoplitozaur)
Długość:	4 – 5 m
Miejsce występowania:	USA (formacja Lakota)
Czas występowania	ok. 130 – 125 Ma wczesna kreda (barrem)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Nodosauridae / (? Ankylosauridae / ? Polacanthidae) ? Polacanthinae

Wstęp

Hoplitosaurus to rodzaj ankylozaura z grupy Polacanthinae (Polacanthidae) żyjącego we wczesnej kredzie na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Gatunkiem typowym i jedynym należącym do tego rodzaju jest Hoplitosaurus marshi.

Budowa

Hoplitozaur jest znany wyłącznie z niekompletnego szkieletu pozaczaszkowego i kilku osteoderm, co utrudnia dokładne oszacowanie jego wielkości. Gilmore oceniał, że dinozaur ten osiągał około 1,2 m wysokości w biodrach. Kość udowa holotypu ma 50 cm długości, co sugeruje, że całe zwierzę było nieco mniejsze niż Nodosaurus, Gastonia, Niobrarasaurus, których kości udowe mierzą, odpowiednio, 60, 59 i 54 cm (długość nodozaura oceniano na 5 m przy masie 685 kg [Seebacher, 2001], natomiast gastonii – nawet na 6 m [Carpenter, online 2002]). Pancerz był zbudowany m.in. z bruzdowanych z tyłu kolców szyjnych oraz płyt o szerokiej podstawie. Duże osteodermy miedniczne były prawdopodobnie utrzymywane w miejscu dzięki małym, płaskim, wielobocznym płytkom kostnym, choć niektórzy autorzy sugerowali, że hoplitozaur miał całkowicie połączone tarczki miedniczne.

Historia odkryć i materiał kopalny

Holotyp i jedyny znany okaz hoplitozaura został odkryty w 1898 roku przez Nelsona Horatio Daltona w Calico Canyon, w połączeniu z holotypem Osmakasaurus depressus. Dokładniej zbadano go jednak dopiero w 1901 roku. Wtedy Frederick Lucas krótko opisał skamieniałości i ustanowił dla nich gatunek Stegosaurus marshi. Niedługo później Lucas zdał sobie sprawę, że nie należą one do stegozaurów i w 1902 roku przeniósł gatunek do nowego rodzaju Hoplitosaurus. Bardziej szczegółowy opis szczątków przedstawił Gilmore w 1914 roku.

Holotyp (USNM 4752) obejmuje żebra, kręgi ogonowe, niekompletne prawą kość łopatkowo-kruczą, obie kości ramienne, prawą kość udową oraz różne fragmenty pancerza. W 1969 roku Bodily przypisał do rodzaju Hoplitosaurus niekompletny szkielet ankylozaura z formacji Cedar Mountain w Utah, jednak Carpenter i współpracownicy stwierdzili, że przypuszczalnie reprezentuje on Sauropelta.

Systematyka

W 1987 roku, ponad 80 lat po opisaniu hoplitozaura przez Lucasa, Blows zasugerował synonimizację tego rodzaju z Polacanthus, co w 1991 roku wsparł Pereda-Suberbiola, wskazując na podobieństwa w budowie kości udowej pomiędzy H. marshi a P. foxii, przenosząc H. marshi do rodzaju Polacanthus. W 1997 roku zgodził się z tym Carpenter, jednak większość autorów (w tym sam Carpenter w późniejszych publikacjach) nie wsparła takiej koncepcji – w większości nowych prac Hoplitosaurus jest uznawany za odrębny rodzaj (np. Carpenter, 2001, Vickaryous et al., 2004). Analizy filogenetyczne potwierdzają jednak bliskie pokrewieństwo hoplitozaura i polakanta (wg Carpentera [2001] są one taksonami siostrzanymi, a wg Thompsona i in. Hoplitosaurus znajduje się w trychotomii z Gargoyleosaurus i kladem obejmującym Gastonia, Polacanthus i Peloroplites [drzewo konsensusowe wygenerowane metodą 50% majority rule]).

Etymologia

Nazwa Hoplitosaurus odnosi się do hoplitów – ciężkozbrojnej piechoty w starożytnej Grecji. Z kolei epitet gatunkowy marshi honoruje słynnego amerykańskiego paleontologa O.C. Marsha.

Spis gatunków

Hoplitosaurus	Lucas	1902
Hoplitosaurus marshi	(Lucas	1901)
= Stegosaurus marshi	Lucas	1901
= Polacanthus marshi	(Lucas	1901)

Bibliografia

1. Lucas FA. 1901. A new dinosaur, Stegosaurus marshi, from the Lower Cretaceous of South Dakota. Proceedings of the United States National Museum 23 (1224): 591-592.
2. Lucas FA. 1902. Paleontological notes. The generic name Omosaurus. A new generic name for Stegosaurus marshi. Science, new series 16 (402): 435.
3. Gilmore CW. 1914. Osteology of the armored Dinosauria in the United States National Museum, with special reference to the genus Stegosaurus. United States National Museum Bulletin 89:1-136.
4. Bodily NM. 1969. An armored dinosaur from the Lower Cretaceous of Utah. Brigham Young University Geology Studies 16: 35-60.
5. Pereda-Suberbiola X. 1991. Nouvelle évidence d'une connexion terrestre entre Europe et Amérique du Nord au Crétacé inférieur: Hoplitosaurus, synonyme de Polacanthus (Ornithischia: Ankylosauria). Comptes rendus de l'Académie des sciences. Série 2, Mécanique, Physique, Chimie, Sciences de l'univers, Sciences de la Terre 313 (8): 971-976.
6. Carpenter K, Kirkland JI. 1998. Review of Lower and middle Cretaceous ankylosaurs from North America. W: Lucas SG, Kirkland JI, Estep JW (red.). Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 14: 249-270.
7. Carpenter K, Kirkland JI, Burge D, Bird J. 1999. W: Gillette DD (red.). Vertebrate paleontology in Utah. Miscellaneous Publication 99-1. Utah Geological Survey, s. 243-251.
8. Seebacher F. 2001. A new method to calculate allometric length-mass relationships of dinosaurs. Journal of Vertebrate Paleontology 21 (1): 51-60.
9. Ford TL, Kirkland JI. 2001. Carlsbad ankylosaur (Ornithischia, Ankylosauria): An ankylosaurid and not a nodosaurid. W: Carpenter K (red.). The armored dinosaurs. Indiana University Press, Bloomington, s. 239-260.
10. Carpenter K. 2001. Phylogenetic analysis of the Ankylosauria. W: Carpenter K (red.). The armored dinosaurs. Indiana University Press, Bloomington, s. 455-483.
11. Carpenter K. 2002. Polacanthidae. Wersja z 10 stycznia 2002 (w budowie). http://tolweb.org/Polacanthidae/15774/2002.01.10 W: The Tree of Life Web Project, http://tolweb.org/.
12. Vickaryous MK, Maryańska T, Weishampel DB. 2004. Ankylosauria. W: Weishampel DB, Dodson P, Osmólska H (red.). The Dinosauria. University of California Press, Berkeley, s. 363-392.
13. Arbour VM, Burns ME, Currie PJ. 2011. A review of pelvic shield morphology in ankylosaurs (Dinosauria: Ornithischia). Journal of Paleontology 85 (2): 298-302. doi:10.1666/10-071.1.
14. Thompson RS, Parish JC, Maidment SCR, Barrett PM. 2011. Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora). Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2011.569091.