Shamosaurus

Do weryfikacji

Autor:	Korekta:
Janusz Mermer

---

Shamosaurus (szamozaur)
Długość:	ok 5 m
Masa:	0,5-2 t
Miejsce występowania:	Mongolia (Formacja Zuunbayan)
Czas występowania	125-99,6 Ma wczesna kreda (apt - alb)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Ankylosauridae Shamosaurinae
Rekonstrukcja spokrewnionego gobizaura. Zapewne Shamosaurus wyglądał podobnie. Autor: Foolp. [1].

Wstęp

Shamosaurus to rodzaj ankylozauryda obejmujący jeden gatunek - S. scutatatus, znany z dolnej kredy Mongolii. Jest to jeden najstarszych, o ile nie najstarszy znany ankylozauryd. Prawdopodobnie starszy jest Liaoningosaurus paradoxus, jednak datowanie szamozaura jest nieprecyzyjne.

Etymologia

Nazwa Shamosaurus jest połączeniem pochodzących z mandaryńskiego słów sha mo („pustynia piaszczysta” co jest chińską nazwą Gobi) i greckiego saurus („jaszczur”). Epitet gatunkowy scutatus oznacza „osłonięty tarczą”.

Materiał kopalny

Holotyp: PIN 3779/2 – czaszka (z żuchwą) i część szkieletu pozaczaszkowego – kostne półpierścienie, łopatka, dwa kręgi grzbietowe; reszta nieopisana.

Materiał przypisany: PIN 3779/1 – fragmenty czaszki, PIN 3101 – niekompletna żuchwa

Systematyka

Shamosaurus to przedstawiciel Ankylosauridae. Czasem jest uznawany za przedstawiciela Ankylosaurinae – byłby wtedy najstarszym przedstawicielem tego kladu. W 1983 Tumanova utworzyła dla szamozaura i Saichania podrodzinę Shamosaurinae. Nazwa ta była później używana przez Carpentera (2001,2008) choć w innym znaczeniu tj. jako klad obejmujący Shamosaurus, Gobisaurus i Cedarpelta. Arbour i Currie (2015) uznali Shamosaurinae za ważny klad (siostrzany do Ankylosauridae) obejmujący tylko Shamosaurus i Gobisaurus.

Najbliższym krewnym szamozaura jest Gobisaurus domonculus – jedyną istotną cechą odróżniającą je od siebie jest długość szeregu zębowego. Shamosaurus i Gobisaurus są zwykle uważane za taksony siostrzane, choć Thompson i in. (2012) uznali je za kolejne odgałęzienia drzewa rodowego ankylozaurydów.

Diagnoza

Przód pyska pokryty pomarszczoną ornamentacją, niepodzieloną na osteodermy (caputegulae); wzdłużna bruzda na grzbietowej powierzchni dzioba kości przedszczękowej; rogi na kości łuskowej krótsze i bardziej zaokrąglone niż u Crichtonpelta; szereg zębowy proporcjonalnie dłuższy niż u Gobisaurus (40% długości czaszki u Shamosaurus, 26% u Gobisaurus); przednia powierzchnia pterygoidu pochylona przedniobrzusznie (u Gobisaurus – pionowa).

Opis

Dość prymitywny ankylozauryd średniej wielkości, jak wszyscy jego krewni poruszał się na czterech kończynach, miał pysk zakończony bezzębnym dziobem i ciało pokryte pancerzem z osteoderm. Trójkątna czaszka z krótkimi, mało wyraźnymi rogami, wąskim dziobem i oczodołami skierowanymi na boki (u większości jego bardziej zaawansowanych krewnych dzioby były szerokie, rogi wyraźne a oczodoły skierowane mniej lub bardziej do przodu). Jedynymi opisanymi częściami pancerza szamozaura są dwa kostne półpierścienie chroniące szyję. Na każdym znajduje się po sześć osteoderm różniących się morfologią: osteodermy środkowej pary są płaskie i mają niewyraźny kil; bardziej boczne – mają wyższy, szpiczasty kil; położone skrajnie są największe i mają wierzchołek kila skierowany bocznie. Oba półpierścienie mają podobną budowę lecz drugi jest dwukrotnie dłuższy przodotylnie i o jedną trzecią szerszy.

Ogon szamozaura nie został opisany, stąd nie ma pewności czy miał charakterystyczną dla bardziej zaawansowanych ankylozaurydów buławę. U bardziej zaawansowanych przedstawicieli rodziny, występowała buława ogonowa złożona ze zrośniętych osteoderm, osadzonych na usztywnionym końcowym odcinku kręgosłupa złożonym z połączonych („splecionych”) ze sobą kręgów. U pokrewnego gobizaura nie ma powiększonych ostoderm tworzących „głowicę” buławy, miał jednak usztywniony koniec ogona. Można więc stwierdzić że zarówno gobizaur jak i (zapewne) szamozaur miały nie w pełni wykształconą buławę ogonową bez kostnej „głowicy”.

Spis gatunków

Shamosaurus	Tumanova, 1983
S. scutatatus	Tumanova, 1983

Bibliografia

Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. DOI:10.1080/14772019.2015.1059985

Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Ankylosaurid dinosaur tail clubs evolved through stepwise acquisition of key features. DOI: 10.1111/joa.12363

Carpenter, K. (2001) „The armored dinosaurs” wyd. Indiana University Press

Tumanova, T.,A. (1987) The Armored Dinosaurs of Mongolia. The Joint Soviet-Mongolian Paleontological Expedition Transaction.