Probrachylophosaurus

Autor:	Adrian Sztuba
Korekta:	Paweł Konarzewski

---

Probrachylophosaurus (probrachylofozaur)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Montana (formacja Judith River) Kanada - Alberta (formacja Foremost)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 80-79 Ma późna kreda (wczesny kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Hadrosauridae Saurolophinae Brachylophosaurini
Rekonstrukcja głowy. Autor: Danny Cicchetti. [2]

Wstęp

Probrachylophosaurus to rodzaj hadrozauryda żyjącego w późnej kredzie, na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jest on interesujący, ponieważ posiada cechy pośrednie między Acristavus, a Brachylophosaurus.

Materiał kopalny

Czaszka P. bergeri. Autor zdjęcia: ケラトプスユウタ[1].

Holotyp - MOR 2929 - to dość kompletny, choć nieartykułowany szkielet z czaszką. Drugi okaz - MOR 1097 - to fragmentaryczna czaszka niedojrzałego osobnika. Okazy odnaleziono w stanie Montana, w skałach formacji Judith River.

Szczątki przypisywane do Probrachylophosaurus odnaleziono również w kanadyjskiej formacji Foremost (Thompson i in., 2021).

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza "przed krótkogrzebieniastym jaszczurem", co odnosi się do tego, że jest on starszy od Brachylophosaurus. Nazwa gatunkowa - bergeri - honoruje Sama Bergera, który był właścicielem terenów, na których znaleziono skamieniałości tego dinozaura.

Budowa

Probrachylophosaurus miał bardzo mały grzebień na szczycie czaszki, utworzony z kości nosowych. Długość tego grzebienia u MOR 2919 wynosi 8 cm, a u MOR 1087 - 3,2 cm . Przypominał on grzebień u młodocianych osobników Brachylophosaurus - był trójkątny w przekroju, a także wyższy i węższy, niż u dorosłych Brachylophosaurus. MOR 2919 jest jednak dużym hadrozaurem, co (razem z badaniami histologicznymi, zob. niżej) potwierdza, że jest to osobnik dorosły, a nie po prostu młody Brachylophosaurus.

Poszczególne cechy anatomiczne tego dinozaura są najbardziej zbliżone albo do Acristavus, albo do Brachylophosaurus, lub są pośrednie między tymi dinozaurami. To, wraz z obecnością maleńkiego grzebienia (Brachylophosaurus miał większy grzebień, Acristavus nie miał go wcale), wskazuje na to, że Probrachylophosaurus był formą pośrednią między Acristavus, a Brachylophosaurus.

W przekroju kości piszczelowej MOR 2919 widoczne jest 14 linii spowolnienia wzrostu, co oznacza, że ten osobnik w chwili śmierci miał 14 lat. W pierwszych latach życia okaz ten rósł najszybciej. W wieku 5 lat tempo wzrostu spadło, co mogło być momentem osiągnięcia dojrzałości płciowej. Dalej tempo wzrostu malało coraz bardziej, lecz się nie zatrzymało, co świadczy o tym, że ten osobnik nie osiągnął jeszcze dojrzałości szkieletowej.

Systematyka

Wraz z Acristavus, Brachylophosaurus i Maiasaura tworzy klad Brachylophosaurini.

Spis gatunków

Probrachylophosaurus	Freedman i Horner, 2015
P. bergeri	Freedman i Horner, 2015

Bibliografia

Freedman, E. A. i Horner, J. R., (2015). "A New Brachylophosaurin Hadrosaur (Dinosauria: Ornithischia) with an Intermediate Nasal Crest from the Campanian Judith River Formation of Northcentral Montana." PLOS One 10.11 (2015): e0141304. [3].

Thompson, M. G., Bedek, F. V., Schröder-Adams, C., Evans, D. C., & Ryan, M. J. (2021). "The oldest occurrence of brachylophosaurin hadrosaurids in Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 58(10), 993-1004. doi:10.1139/cjes-2020-0007