Maiasaura: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
m (nowa tabelka)
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez jednego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
 
{{DISPLAYTITLE:''Maiasaura''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Maiasaura''}}
−
<small>
+
{{Opis
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
|Autor                 = [[Jakub Zimoch]], [[Łukasz Darul]]
−
| Autor:
+
|Korekta                = [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Kamil Kamiński]]
−
| Korekta:
+
|nazwa                  = ''Maiasaura'' (majazaura)
−
|-
+
|długość                = 7 m
−
| [[Jakub Zimoch]], [[Łukasz Darul]]
+
|wysokość              =
−
| [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]], [[Tomasz Sokołowski]]
+
|masa                  = 2,5-3,7 t
−
|}
+
|dieta                  = roślinożerny
−
</small>
+
|miejsce                = [[USA]] - Montana
−
 
 
−
----
 
−
 
 
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
 
−
! colspan=2 | ''Maiasaura'' (majazaura)
 
−
|-
 
−
! '''Długość''':
 
−
| 7 m
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''Masa''':
 
−
| 2,5 t
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[USA]] - Montana
 
  
−
<small>([[formacja]] [[Two Medicine]])</small>
+
<small>([[formacja]] [[Two Medicine]])</small><hr>
−
|-
+
[[Kanada]] - Alberta
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
−
| ok. 77-76 [[Ma]]
 
  
−
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small>
+
<small>(górne osady [[formacja|formacji]] [[Oldman]])
−
|-
+
|czas                  = {{Występowanie|77|76}}
−
! '''Systematyka'''
+
ok. 77-76 [[Ma]]<br>
−
| [[Dinosauria]]
+
<small>późna [[kreda]] ([[kampan]])</small>
 +
|systematyka            =
 +
[[Dinosauria]]
  
 
[[Ornithischia]]
 
[[Ornithischia]]
−
 
−
[[Cerapoda]]
 
  
 
[[Ornithopoda]]
 
[[Ornithopoda]]
Linia 44: Linia 26:
 
[[Iguanodontia]]
 
[[Iguanodontia]]
  
−
[[Hadrosauridae]]  
+
[[Hadrosauroidea]]
 +
 
 +
[[Hadrosauridae]]
  
 
[[Saurolophinae]]
 
[[Saurolophinae]]
  
 
[[Brachylophosaurini]]
 
[[Brachylophosaurini]]
−
|-
+
|grafika                = Maiasaura.jpg
−
| colspan=2 |[[Plik:Maiasaura.jpg|400px|]]
+
|podpis                = ''Maiasaura'' opiekująca się młodymi. [http://dinoidakos.w.interia.pl/zauropody/maiasaura-mlode.jpg]
−
<small> [http://dinoidakos.w.interia.pl/zauropody/maiasaura-mlode.jpg]</small>
+
|PorównanieGrupa        =
−
|}
+
|PorównanieDługość      =
−
 
+
|mapa                  =
 +
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Maiasaura'' to [[rodzaj]] [[ornitopod]]a żyjącego pod koniec kredy. Słynie z powodu odkrytych wielu jaj i gniazd. Autorami jego opisu byli Jack [[Horner]] oraz Robert Makela. Ze względu na nagromadzenie gniazd z jajami nazwali wzgórze, na którym się one znajdowały, "górą jaj" ("Egg Mountain"). Była to kolonia lęgowa. Pierwsze skamieliny majazaury odkryto w 1978 roku.
+
''Maiasaura'' to [[rodzaj]] średniej wielkości [[ornitopod]]a żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej (USA oraz Kanady). Słynie z powodu odkrytych wielu jaj i gniazd. Autorami jego opisu w roku 1979 byli Jack [[Horner]] oraz Robert Makela. Ze względu na nagromadzenie gniazd z jajami nazwali wzgórze, na którym się one znajdowały, "górą jaj" ("Egg Mountain"). Była to kolonia lęgowa.  
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
Praktycznie kompletnie znamy osteologię tego dinozaura. Łącznie znaleziono ponad 200 osobników, w tym kompletne czaszki i artykułowane szkielety osobników w różnym stadium rozwojowym oraz skamieniałe jaja.  
+
Praktycznie kompletnie znamy osteologię tego dinozaura. Łącznie znaleziono ponad 200 osobników, w tym kompletne czaszki i artykułowane szkielety osobników w różnym stadium rozwojowym oraz skamieniałe jaja. [[Holotyp]]em jest czaszka dorosłego osobnika o nr katalogowym YPM-PU 22405. Jednym z ciekawszych okazów jest YPM-PU 22400, obejmujący przemiaszane szczątki kilkunastu piskląt.  
  
 
==Budowa==
 
==Budowa==
−
Przednia część pyska przypominała szeroki kaczy dziób. W głębi pyska pokarm rozdrabniało wiele rzędów zębów. Pomiędzy oczami, na czubku głowy, miała niewielki kostny guz. Badania anatomiczne sugerują, że miała dobry wzrok i słuch, co pozwalało jej w porę zauważyć niebezpieczeństwo. Miała krótki, prosty i masywny ogon. Kończyny przednie były krótsze i słabsze od tylnych.  
+
Przednia część pyska przypominała szeroki kaczy dziób. W głębi pyska pokarm rozdrabniało wiele rzędów zębów. Pomiędzy oczami, na czubku głowy, miała niewielki kostny guz. Twór ten pojawiał się stosunkowo późno w trakcie ontogenezy - osobniki prawie dorosłe, osiągające 2/3 rozmiarów największych dorosłych nadal były pozbawione tej ozdoby (McFeeters i in., 2021). Badania anatomiczne sugerują, że majazaura miała dobry wzrok i słuch, co pozwalało jej w porę zauważyć niebezpieczeństwo. Miała krótki, prosty i masywny ogon. Kończyny przednie były krótsze i słabsze od tylnych.  
  
−
==Pożywienie==
+
==Paleobiologia==
−
Skamieniałe odchody majazaury świadczą o tym, że najprawdopodobniej żywiła się twardą, zdrewniałą roślinnością. Miała potężne szczęki, w których znajdowało się mnóstwo samoostrzących się zębów policzkowych służących do rozcierania twardego pokarmu. Natrafiono na starte zęby i nie uformowane do końca kości nóg należące do młodych osobników. Świadczy to o tym, że żywiły się twardym pokarmem, zanim stawały się dość silne, by opuścić gniazdo i samemu poszukać jedzenia. Młode majazaury były zatem karmione w gnieździe przez dorosłe osobniki.
+
W ciągu wielu lat przebadano różne aspekty paleobiologii majazaury, takie dieta, opieka rodzicielska, rozmnażanie, rozwój osobniczy, poruszanie się. Zob. więcej w artykule [[Hadrosauridae#Paleobiologia]].  
 +
 +
==Etymologia==
 +
Nazwa ''Maiasaura'' oznacza "dobra jaszczurza matka". Dinozaur ten został nazwany w ten sposób, ponieważ wg autorów opisu, przynosił do gniazda pokarm swojemu potomstwu i ochraniał je przed drapieżnikami. Epitet gatunkowy honoruje właścicieli terenu, na któym znaleziono szczątki majazaury - rodzinę Peebles.
  
−
==Zachowanie==
+
==''Maiasaura'' w mediach==
−
===Tryb życia===
+
[[Plik:Maiasaura_peeblesorum_cast_-_University_of_California_Museum_of_Paleontology_-_Berkeley,_CA_-_DSC04688.JPG|300px|thumb|right|Odlew szkieletu młodej majazaury. Autor zdjęcia: Daderot [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Maiasaura_peeblesorum_cast_-_University_of_California_Museum_of_Paleontology_-_Berkeley,_CA_-_DSC04688.JPG].]]
−
Nagromadzenie gniazd w jednym miejscu sugeruje, że dinozaury te żyły stadnie. Istnieją nawet hipotezy, że majazaury co roku wracały na te same tereny lęgowe - skamieliny ogromnej liczby majazaur, które zginęły podczas wybuchu wulkanu wskazują, że dinozaury te żyły w dużych stadach liczących być może nawet 10 000 osobników. Stada te przemieszczały się prawdopodobnie po nadbrzeżnych równinach wraz ze zmianami pór roku.  
+
''Maiasaura'' została przedstawiona w serialu popularnonaukowym "Planeta Dinozaurów" w odcinku zatytuowanym "POlowanie Małego Dasa". Opowiada on o losach pary młodych majazaur - Dandysa i Gwiazdki oraz prześladujących je drapieżnych [[Daspletosaurus|daspletozaurów]].
−
 
 
−
===Poruszanie się===
 
−
Uważa się, że majazaura poruszała się na czterech kończynach. Potrafiła jednak stawać na dwóch tylnych, aby wypatrywać zagrożenia lub sięgając po pokarm znajdujący się wyżej stawała na tylnych łapach. Prawdopodobnie jej jedyną obroną przed napastnikami była ucieczka. Być może uciekała do jezior lub rzek, gdzie płynęła wykorzystując swój spłaszczony ogon i wiosłując przednimi łapami.
 
−
 
 
−
===Gniazda i opieka nad młodymi===
 
−
Niezwykłe skamieliny gniazd majazaur, ich jaj oraz potomstwa wskazują, że samice budowały z mułu wspólne gniazda w kształcie kopca. Składały w nich jaja, dokładnie przykrywając je piaskiem. Następnie całe gniazdo było przykrywane piaskiem lub ziemią, aby zapewnić jajom ciepło niezbędne do wyklucia młodych. Ze wszystkich dotychczasowych danych wynika, że dinozaury te dbały o swoje potomstwo.
 
−
 
 
−
Gniazda miały średnice sporego okrągłego stołu i prawdopodobnie wyściełane były przez rodziców miękką roślinnością. Samica składała do niego od 18 do 30 jaj w twardej skorupie. Naukowcy sądzą, że jaja w gniazdach były wysiadywane, a gdy matka oddalała się po pożywienie, jej rolę przejmował inny osobnik ze stada. Po wykluciu młode były karmione, dopóki nie mogły same zdobywać pokarmu.
 
−
 
 
−
==Etymologia==
 
−
Nazwa ''Maiasaura'' oznacza "dobra jaszczurza matka". Dinozaur ten został nazwany w ten sposób, ponieważ prawdopodobnie przynosił do gniazda pokarm swojemu potomstwu i ochraniał je przed drapieżnikami.
 
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
Linia 91: Linia 68:
  
 
==Wybrana bibliografia==
 
==Wybrana bibliografia==
−
<small>Gates, T.A., Horner, J.R., Hanna, R.R. & Nelson, C.R. (2011) "New unadorned hadrosaurine hadrosaurid (Dinosauria, Ornithopoda) from the Campanian of North America" Journal of Vertebrate Paleontology, 31 (4), 798–811. [[doi:10.1080/02724634.2011.577854]]
+
<small>Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014) "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. [[doi:10.1371/journal.pbio.1001853]]
 +
 
 +
Gates, T.A., Horner, J.R., Hanna, R.R. & Nelson, C.R. (2011) "New unadorned hadrosaurine hadrosaurid (Dinosauria, Ornithopoda) from the Campanian of North America" Journal of Vertebrate Paleontology, 31 (4), 798–811. [[doi:10.1080/02724634.2011.577854]].
 +
 
 +
Horner, J.R., Makela, R. (1979). "Nest of juveniles provides evidence of family structure among dinosaurs". Nature. 282 (5736): 296–298. [[doi:10.1038/282296a0]].
 +
 
 +
McFeeters, B.D., Evans, D.C., Ryan, M.J & Maddin, H.C. (2020). "First occurrence of Maiasaura (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Upper Cretaceous Oldman Formation of southern Alberta, Canada." Canadian Journal of Earth Sciences (advance online publication) [[doi: https://doi.org/10.1139/cjes-2019-0207]].
 +
 
 +
McFeeters, B.D., Evans, D.C. & Maddin, H.C. (2021). "Ontogeny and variation in the skull roof and braincase of the hadrosaurid dinosaur ''Maiasaura peeblesorum'' from the Upper Cretaceous of Montana, USA.
 +
Acta Palaeontologica Polonica 66 (3): 485–507. [[https://doi.org/10.4202/app.00698.2019]].
 +
 
 +
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
  
−
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford </small>
+
Prieto-Marquez, A. & Guenther, M.F. (2018). "Perinatal specimens of ''Maiasaura'' from the Upper Cretaceous of Montana (USA): insights into the early ontogeny of saurolophine hadrosaurid dinosaurs." PeerJ 6:e4734 [[https://doi.org/10.7717/peerj.4734]].</small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
Linia 102: Linia 90:
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:USA]]
 
[[Kategoria:USA]]
 +
[[Kategoria:Kanada]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kampan]]
 
[[Kategoria:Kampan]]

Aktualna wersja na dzień 13:11, 6 paź 2023

Autor: Jakub Zimoch, Łukasz Darul
Korekta: Marcin Szermański, Maciej Ziegler, Tomasz Sokołowski, Kamil Kamiński

Maiasaura (majazaura)
Długość 7 m
Masa 2,5-3,7 t
Dieta roślinożerny
Miejsce USA - Montana (formacja Two Medicine)

Kanada - Alberta

(górne osady formacji Oldman)

Czas
252 201 145
66

ok. 77-76 Ma
późna kreda (kampan)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ornithopoda

Iguanodontia

Hadrosauroidea

Hadrosauridae

Saurolophinae

Brachylophosaurini

Maiasaura.jpg
Maiasaura opiekująca się młodymi. [2]

Wstęp

Maiasaura to rodzaj średniej wielkości ornitopoda żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej (USA oraz Kanady). Słynie z powodu odkrytych wielu jaj i gniazd. Autorami jego opisu w roku 1979 byli Jack Horner oraz Robert Makela. Ze względu na nagromadzenie gniazd z jajami nazwali wzgórze, na którym się one znajdowały, "górą jaj" ("Egg Mountain"). Była to kolonia lęgowa.

Materiał kopalny

Praktycznie kompletnie znamy osteologię tego dinozaura. Łącznie znaleziono ponad 200 osobników, w tym kompletne czaszki i artykułowane szkielety osobników w różnym stadium rozwojowym oraz skamieniałe jaja. Holotypem jest czaszka dorosłego osobnika o nr katalogowym YPM-PU 22405. Jednym z ciekawszych okazów jest YPM-PU 22400, obejmujący przemiaszane szczątki kilkunastu piskląt.

Budowa

Przednia część pyska przypominała szeroki kaczy dziób. W głębi pyska pokarm rozdrabniało wiele rzędów zębów. Pomiędzy oczami, na czubku głowy, miała niewielki kostny guz. Twór ten pojawiał się stosunkowo późno w trakcie ontogenezy - osobniki prawie dorosłe, osiągające 2/3 rozmiarów największych dorosłych nadal były pozbawione tej ozdoby (McFeeters i in., 2021). Badania anatomiczne sugerują, że majazaura miała dobry wzrok i słuch, co pozwalało jej w porę zauważyć niebezpieczeństwo. Miała krótki, prosty i masywny ogon. Kończyny przednie były krótsze i słabsze od tylnych.

Paleobiologia

W ciągu wielu lat przebadano różne aspekty paleobiologii majazaury, takie dieta, opieka rodzicielska, rozmnażanie, rozwój osobniczy, poruszanie się. Zob. więcej w artykule Hadrosauridae#Paleobiologia.

Etymologia

Nazwa Maiasaura oznacza "dobra jaszczurza matka". Dinozaur ten został nazwany w ten sposób, ponieważ wg autorów opisu, przynosił do gniazda pokarm swojemu potomstwu i ochraniał je przed drapieżnikami. Epitet gatunkowy honoruje właścicieli terenu, na któym znaleziono szczątki majazaury - rodzinę Peebles.

Maiasaura w mediach

Odlew szkieletu młodej majazaury. Autor zdjęcia: Daderot [1].

Maiasaura została przedstawiona w serialu popularnonaukowym "Planeta Dinozaurów" w odcinku zatytuowanym "POlowanie Małego Dasa". Opowiada on o losach pary młodych majazaur - Dandysa i Gwiazdki oraz prześladujących je drapieżnych daspletozaurów.

Spis gatunków

Maiasaura Horner i Makela, 1979
M. peeblesorum Horner i Makela, 1979

Wybrana bibliografia

Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014) "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. doi:10.1371/journal.pbio.1001853

Gates, T.A., Horner, J.R., Hanna, R.R. & Nelson, C.R. (2011) "New unadorned hadrosaurine hadrosaurid (Dinosauria, Ornithopoda) from the Campanian of North America" Journal of Vertebrate Paleontology, 31 (4), 798–811. doi:10.1080/02724634.2011.577854.

Horner, J.R., Makela, R. (1979). "Nest of juveniles provides evidence of family structure among dinosaurs". Nature. 282 (5736): 296–298. doi:10.1038/282296a0.

McFeeters, B.D., Evans, D.C., Ryan, M.J & Maddin, H.C. (2020). "First occurrence of Maiasaura (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Upper Cretaceous Oldman Formation of southern Alberta, Canada." Canadian Journal of Earth Sciences (advance online publication) doi: https://doi.org/10.1139/cjes-2019-0207.

McFeeters, B.D., Evans, D.C. & Maddin, H.C. (2021). "Ontogeny and variation in the skull roof and braincase of the hadrosaurid dinosaur Maiasaura peeblesorum from the Upper Cretaceous of Montana, USA. Acta Palaeontologica Polonica 66 (3): 485–507. [[3]].

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.

Prieto-Marquez, A. & Guenther, M.F. (2018). "Perinatal specimens of Maiasaura from the Upper Cretaceous of Montana (USA): insights into the early ontogeny of saurolophine hadrosaurid dinosaurs." PeerJ 6:e4734 [[4]].

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Maiasaura&oldid=29725”