Daxiatitan

Do sprawdzenia.

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler	Marcin Szermański, Adrian Tkocz

---

Daxiatitan (daksiatytan)
Długość:	>30 m (??)
Masa:	? t
Miejsce występowania:	Chiny - prowincja Gansu (grupa Hekou)
Czas występowania	wczesna kreda (apt) tj. ok. 125-113 Ma
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda Neosauropoda Macronaria Titanosauriformes Somphospondyli ? Euhelopodidae / ?? Titanosauria
Rekonstrukcja szkieletu Daxiatitan. Fot.: "Tiouraren"
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EDaxia, grupa \u003Ca href=\"/index.php?title=Hekou\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Hekou (strona nie istnieje)\"\u003EHekou\u003C/a\u003E|\u003Cb\u003EGSLTZP03\u2013001\u003C/b\u003E - \u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EDaxiatitan\u003C/a\u003E binglingi\u003C/i\u003E - \u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Daxia, grupa Hekou|GSLTZP03\u2013001 - Daxiatitan binglingi - holotyp.\n","link":"","lat":35.72829999999999728288457845337688922882080078125,"lon":103.2181000000000068439476308412849903106689453125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Daxiatitan to rodzaj gigantycznego zauropoda, żyjącego we wczesnej kredzie (apt - Mannion i in., 2013) na terenie obecnych Chin. Opisano go w 2008 roku na podstawie niekompletnego szkieletu odkrytego w osadach grupy Hekou (basen Lanzhou, prowincja Gansu, Chiny).

W tych samych osadach co Daxiatitan odnaleziono też innego olbrzymiego tytanozaurokształtnego zauropoda - Huanghetitan liujiaxiaensis, dużego iguanodonta Lanzhousaurus oraz wiele innych dinozaurów, ryb i żółwi.

Etymologia

Nazwa rodzajowa odnosi się do miejsca znalezienia szczątków zauropoda. Daxia to chińska nazwa jednego z dopływów Żółtej Rzeki, który płynie przez obszar Linxia w prowincji Gansu. Drugi człon nazwy (titan) to słowo często wykorzystywane do nadawania nazw zauropodom (w szczególności tytanozaurokształtnym), symbolizujące wielkość. Pochodzi z języka greckiego. Z kolei epitet gatunkowy (binglingi) pochodzi od tybetańskiego słowa Bingling, oznaczającego 100000 buddów. Odnosi się ona do świątyni Bingling, słynnej atrakcji turystycznej niedaleko tamy Liujiaxia, około 80 km na południowy zachód od Lanzhou - stolicy Gansu.

Materiał kopalny

Holotyp to niekompletny szkielet zawierający: dziesięć tylnych kręgów szyjnych, dziesięć grzbietowych, dwa przednie kręgi ogonowe, części żeber szyjnych i piersiowych, łuk termalny, prawą łopatkę i kość kruczą oraz prawą kość udową (177 cm).

Okaz typowy oznaczony numerem katalogowym GSLTZP03–001 znajduje się w Centrum Badań i Eksploatacji Skamieniałości w Trzeciej Akademii Geologii i Eksploatacji Zasobów Mineralnych Prowincji Gansu w Lanzhou (Fossil Research and Development Center of the Third Geology and Mineral Resources Exploration Academy of Province Gansu).

Budowa i rozmiary

Olbrzymie (o długości 91 cm) kręgi szyjne daksiatytana wskazują, że był to jeden z największych dinozaurów z Azji. Długość szyi oszacowano na ponad 12 m. Porównanie z długoszyim, znacznie prymitywniejszym euzauropodem Mamenchisaurus hochuanensis (szyja ok. 47% długości całkowitej) sugeruje zwierzę o długości 30 m. Szyja daksiatytana była jednak zaokrąglona i gruba, w przeciwieństwie do smukłej szyi mamenchizaura. Jeżeli Daxiatitan miał bardziej typowe proporcje (np. długi ogon), to jego długość musiała znacznie przekraczać 30 m.

Niezwykłą cechą jest budowa kości udowych, z dystalnymi kłykciami skośnymi górnobocznie pod kątem ok. 10° w porównaniu do osi kości udowej oraz tylnowewnętrznie i przedniozewnętrznie w widoku od dołu, co wskazuje na styl chodzenia zwierzęcia z mocno rozsuniętymi bocznie kończynami.

Pozycja filogenetyczna

Rekonstrukcje szkieletów Daxiatitan (z tyłu) i Huanghetitan – lub "H." ruyangensis (z przodu). Fot.: "Tiouraren".

Analiza kladystyczna You i in. (2008) ujawniła pozycję między rodzajami Euhelopus i Malawisaurus, co dowodzi, że Daxiatitan jest bazalnym przedstawicielem Somphospondyli prawdoodobnie Titanosauria (gdyż takson wyznaczający zasięg tej nazwy - Andesaurus - jest chyba zawsze bardziej bazalny od Malawisaurus). Wg D'Emica (2012) należy do Euhelopodidae. Wg analiz Manniona i in. (2013), jest to jeden z dwóch przedstawicieli Euhelopodidae, w kladzie zawierającym Lithostrotia (siostrzanym do Andesauroidea), mieszczący się blisko podstawy tego kladu (wg bardziej wiarygodnych metod - LCDM i LSDM z implied weight) albo przedstawiciel Titanosauria, który wraz z Xianshanosaurus tworzy grupę siostrzaną Lithostrotia (LSDM).

Spis gatunków

Daxiatitan	You, Li, Zhou i Ji, 2008
D. binglingi	You, Li, Zhou i Ji, 2008

Bibliografia

D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x

Mannion, P.D., Upchurch, P., Barnes, R.N. & Mateus, O. (2013) "Osteology of the Late Jurassic Portuguese sauropod dinosaur Lusotitan atalaiensis (Macronaria) and the evolutionary history of basal titanosauriforms" Zoological Journal of the Linnean Society, 168(1), 98–206. doi:10.1111/zoj.12029

You, H.-L.; Li, D.-Q.; Zhou, L.-Q.; Ji, Q (2008) "Daxiatitan binglingi: a giant sauropod dinosaur from the Early Cretaceous of China". Gansu Geology 17(4), 1-10.